Η ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Η εβδομάδα που διανύουμε έως και την Κυριακή του Θωμά, καλείται διακαινήσιμος. Έλαβε την ονομασία της διότι κατ΄ αυτήν τα πρωτοχριστιανικά χρόνια, βαπτίζονταν οι κατηχούμενοι κατά τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς την Κυριακή του Πάσχα. Κατά συνέπεια, η εβδομάδα αυτή ήταν λαμπροφόρα και λογίζονταν σαν μια εορτή, αφού ξεκινούσε γι΄ αυτούς η πνευματική τους αναγέννηση και ανακαίνιση. Όμως, διακαινήσιμος εβδομάδα ήταν και η πρώτη του Εκκλησιαστικού έτους, θεωρουμένου του Πάσχα ως αρχής του Εκκλ. έτους, οπότε πιθανόν να προήλθε από εδώ και η ονομασία. Οι νεοφώτιστοι χριστιανοί, καθ΄ όλη την διάρκεια αυτής της εβδομάδας, ενδύονταν με λευκά ενδύματα και εξ αυτού προήλθε η ονομασία της Κυριακής του Θωμά, ως «λευκής Κυριακής». Οι νέοι χριστιανοί κρατούσαν λευκή λαμπάδα, σύμβολο του φωτός του Χριστού, παρακολουθούσαν καθημερινά τη Θεία Λειτουργία και κοινωνούσαν των αχράντων μυστηρίων. Ακόμη, σύμφωνα με τις Κατηχήσεις του Κυρίλλου Ιεροσολύμων, όφειλαν πλην της Θείας Λειτουργίας και του κηρύγματος, να παρακολουθούν συμπληρωματικά μαθήματα ιεράς κατήχησης, με τα οποία μυούνταν στις διδασκαλίες και ιεροτελεστίες του Βαπτίσματος, του Χρίσματος και της Θείας Ευχαριστίας. Αναφορικά με τον τρόπο εορτασμού της διακαινησίμου εβδομάδας, έχουμε πληροφορίες από τον ΞΣΤ΄ (66) κανόνα της εν Τρούλλω Πενθέκτης Οικουμενικής συνόδου (692 στην Κωνσταντινούπολη) : «Από της αγίας αναστασίμου Χριστού του Θεού ημών ημέρας, μέχρι της καινής Κυριακής, την όλην εβδομάδα εν ταις αγίαις εκκλησίαις σχολάζειν δεί απαραλείπτως τους πιστούς εν ψαλμοίς, και ύμνοις, και ωδαίς πνευματικαίς, ευφραινομένους εν Χριστώ, και εορτάζοντας, και τη των θείων Γραφών αναγνώσει προσέχοντας, και των αγίων μυστηρίων κατατρυφώντας. Εσόμεθα γαρ ούτω Χριστώ συνανιστάμενοί τε, και συνανυψούμενοι. Μηδαμώς ουν εν ταις προκειμέναις ημέραις ιπποδρόμια, ή ετέρα δημώδης θέα επιτελείσθω». Ο κανών αυτός σαφώς διακελεύει την απαγόρευση τέλεσης ιπποδρομιών ή άλλων δημοσίων εορτών. Τα ευαγγελικά αναγνώσματα της εβδομάδας προέρχονται από το Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, πλην αυτό της τρίτης της διακαινησίμου (κατά Λουκά), ενώ τα αποστολικά, από το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων. Στον όρθρο και τον εσπερινό, ψάλλονται τα αναστάσιμα τροπάρια των Κυριακών, των οκτώ ήχων της Παρακλητικής. Οι ακολουθίες των ωρών, του μεσονυκτικού και του αποδείπνου, τελούνται με ιδιαίτερη διάταξη. Την Παρασκευή, τελείται η εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, τα εγκαίνια του ναού της Θεοτόκου στο αγίασμα στην Κωνσταντινούπολη και διαβάζονται θαύματα που έγιναν υπό της Υπεραγίας Θεοτόκου, στον ναό αυτό.

ΠΗΓΗ : ΘΗΕ, τομ. 4, Αθήναι 1964, στ. 1137 κ.ε., ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ Κ. ΠΡΩΤΟΠΡ., ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ – ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΗ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1998, σ. 59.