Η ΔΙΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΙΒΩΤΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗ ΠΟΤΑΜΟΥ ΠΡΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΠΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΑΣ

 

Benjamin West Joshua passing the River  Jordan with the Ark of the Covenant.

"Ἡ θάλασσα εἶδε καὶ ἔφυγεν, ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω· "διαβάζουμε στον 3ο στίχο του 113ου Ψαλμού του Προφητάνακτος Δαβίδ.

Στην βάπτιση του Κυρίου, ασφαλώς δεν συνέβη όσα περιγράφει ο παραπάνω ψαλμός. Το πρώτο κομμάτι του Ψαλμού αναφέρεται στη θαυματουργική διάβαση της ερυθράς θαλάσσης υπό του λαού του Θεού, ενώ το δεύτερο στη διάβαση της Κιβωτού της Διαθήκης και του λαού το Θεού υπό του Ιορδάνη ποταμού στους χρόνους του Ιησού του Ναυή.

Μετά την κατ΄ ευδοκία του Παναγίου Τριαδικού μας Θεού απελευθέρωση των Ισραηλιτών από τη δουλεία της Αιγύπτου, τη θαυματουργική διάβαση της ερυθράς θαλάσσης, εκλεκτός λαός του Θεού πορεύθηκε επί σαράντα έτη στην έρημο υπό την ηγεσία του Μωυσή. Όταν ανέλαβε την αρχηγία του ο Ιησούς του Ναυή, έλαβε εντολή υπό του Θεού, να διαπεράσει μέσα από τον Ιορδάνη ποταμό. Ευρισκόμενος στη περιοχή της Σαττίν, ανατολικά του Ιορδάνη ποταμού, δίδει εντολή δώδεκα ιερείς να λάβουν τη κιβωτό της Διαθήκης στου ώμους τους και να σταθούν μόλις πατήσουν τα νερά του ποταμού. Στον δε λαό παρήγγειλε να είναι καθαροί (εσωτερικά εγκράτεια, νηστεία κλπ.), να ακολουθούν από απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου και ότι σύντομα θα δουν ένα μεγάλο σημείο. Πράγματι, μόλις οι ιερείς βράχηκαν ως τους αστραγάλους των ποδών τους, σταμάτησαν να κατεβαίνουν τα νερά από πάνω, σαν να τα μπλοκάριζε ένας μεγάλος πάγος, έως την πόλη Καριαθιαρίμ, ενώ τα νερά από κάτω κατέβηκαν στη νεκρά θάλασσα, ώσπου χάθηκαν. Ο δε λαός κατάπληκτος, παρακολουθούσε το μέγα σημείο από τις όχθες όρθιος, το σταμάτημα των υδάτων, και κατόπιν πέρασε τον Ιορδάνη ποταμό σαν να περπατάει πάνω σε ξηρά χωρίς να βραχεί (Ιησούς του Ναυή κεφ. 3).

Η διάβαση λοιπόν της κιβωτού της Διαθήκης υπό του Ιορδάνη ποταμού, είναι το γεγονός που μας μνημονεύει ο 3ος στίχος του 113ου Ψαλμού του Δαβίδ και αποτελεί προτύπωση του Βαπτίσματος του Κυρίου μας. Άλλωστε, όλη η Παλαιά Διαθήκη είναι γεμάτη προτυπώσεις - προεικονίσεις του Χριστού, της Παναγίας, της Ανάστασης, της Θείας Κοινωνίας κλπ. Η στροφή των υδάτων του Ιορδάνη συνέβη λοιπόν, όχι κατά τη Βάπτιση του Κυρίου μας, αλλά κατά τη προτύπωσή της στη Παλαιά Διαθήκη. Παρόμοιο θαύμα έγινε με τη μηλωτή του προφήτη Ηλία από το διάδοχό του προφήτη Ελισαίο (Δ' Βασ. 2,14).

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΚ ΤΟΥ 108 ΨΑΛΜΟΥ ΤΟΥ ΔΑΒΙΔ - ΔΙ΄ ΟΣΟΥΣ ΕΧΟΥΝ ΤΟΥΣ ΟΦΘΑΛΜΟΥΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΑΝΟΙΧΤΟΥΣ

 

5 καὶ ἔθεντο κατ᾿ ἐμοῦ κακὰ ἀντὶ ἀγαθῶν καὶ μῖσος ἀντὶ τῆς ἀγαπήσεώς μου. 6 κατάστησον ἐπ᾿ αὐτὸν ἁμαρτωλόν, καὶ διάβολος στήτω ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· 7 ἐν τῷ κρίνεσθαι αὐτὸν ἐξέλθοι καταδεδικασμένος, καὶ ἡ προσευχὴ αὐτοῦ γενέσθω εἰς ἁμαρτίαν. 8 γενηθήτωσαν αἱ ἡμέραι αὐτοῦ ὀλίγαι, καὶ τὴν ἐπισκοπὴν αὐτοῦ λάβοι ἕτερος. 9 γενηθήτωσαν οἱ υἱοὶ αὐτοῦ ὀρφανοὶ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ χήρα· 10 σαλευόμενοι μεταναστήτωσαν οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ ἐπαιτησάτωσαν, ἐκβληθήτωσαν ἐκ τῶν οἰκοπέδων αὐτῶν. 11 ἐξερευνησάτω δανειστὴς πάντα, ὅσα ὑπάρχει αὐτῷ, καὶ διαρπασάτωσαν ἀλλότριοι τοὺς πόνους αὐτοῦ· 12 μὴ ὑπαρξάτω αὐτῷ ἀντιλήπτωρ, μηδὲ γενηθήτω οἰκτίρμων τοῖς ὀρφανοῖς αὐτοῦ· 13 γενηθήτω τὰ τέκνα αὐτοῦ εἰς ἐξολόθρευσιν, ἐν γενεᾷ μιᾷ ἐξαλειφθείη τὸ ὄνομα αὐτοῦ. 14 ἀναμνησθείη ἡ ἀνομία τῶν πατέρων αὐτοῦ ἔναντι Κυρίου, καὶ ἡ ἁμαρτία τῆς μητρὸς αὐτοῦ μὴ ἐξαλειφθείη· 15 γενηθήτωσαν ἐναντίον Κυρίου διαπαντός, καὶ ἐξολοθρευθείη ἐκ γῆς τὸ μνημόσυνον αὐτῶν, 16 ἀνθ᾿ ὧν οὐκ ἐμνήσθη ποιῆσαι ἔλεος καὶ κατεδίωξεν ἄνθρωπον πένητα καὶ πτωχὸν καὶ κατανενυγμένον τῇ καρδίᾳ τοῦ θανατῶσαι. 17 καὶ ἠγάπησε κατάραν, καὶ ἥξει αὐτῷ· καὶ οὐκ ἠθέλησεν εὐλογίαν, καὶ μακρυνθήσεται ἀπ᾿ αὐτοῦ. 18 καὶ ἐνεδύσατο κατάραν ὡς ἱμάτιον, καὶ εἰσῆλθεν ὡσεὶ ὕδωρ εἰς τὰ ἔγκατα αὐτοῦ καὶ ὡσεὶ ἔλαιον ἐν τοῖς ὀστέοις αὐτοῦ. 19 γενηθήτω αὐτῷ ὡς ἱμάτιον, ὃ περιβάλλεται, καὶ ὡσεὶ ζώνη, ἣν διαπαντὸς περιζώννυται. 20 τοῦτο τὸ ἔργον τῶν ἐνδιαβαλλόντων με παρὰ Κυρίου καὶ τῶν λαλούντων πονηρὰ κατὰ τῆς ψυχῆς μου.

ΘΑΡΣΕΙΤΕ

 

Καὶ ἐξηγέρθη ὡς ὁ ὑπνῶν Κύριος...

 

"Καὶ ἐξηγέρθη ὡς ὁ ὑπνῶν Κύριος, ὡς δυνατὸς κεκραιπαληκὼς ἐξ οἴνου, καὶ ἐπάταξε τοὺς ἐχθροὺς αὐτοῦ εἰς τὰ ὀπίσω, ὄνειδος αἰώνιον ἔδωκεν αὐτοῖς".

Ψαλμ. 77, 65-66.

ΨΑΛΜΟΣ 95,5

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΝΑΟ Ο ΠΙΣΤΟΣ – ΨΑΛΜΟΣ 14 - ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ κ.κ. ΙΕΡΕΜΙΑ

1. Στήν ἑρμηνεία τοῦ ἱεροῦ Ψαλτηρίου πού κάνουμε, ἀδελφοί μου χριστιανοί, βρισκόμαστε στόν 14ο Ψαλμό, τόν ὁποῖο θά σᾶς ἑρμηνεύσω σήμερα. Παρακαλῶ προσέξτε τήν ἑρμηνεία του. Ὑπῆρχε παλαιά συνήθεια ὁ ἱερεύς, στεκόμενος μπροστά στίς πύλες τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ, νά ἐρωτᾶ τούς ἐρχομένους πιστούς, ἄν εἶναι καλά προετοιμασμένοι, γιά τήν προσευχή καί τήν θυσία πού θά προσφέρουν στόν Ναό (βλ. Α´ Βασ. 21,1. Ἀγγ. 2,11. Ζαχ. 7,1). Στόν Ψαλμό μας ὅμως ἐδῶ, ἀντίθετα πρός τήν πρώτη παλαιά συνήθεια, ὁ πιστός ἐρωτᾶ τόν ἱερέα καί ὄχι ὁ ἱερέας τόν πιστό, πῶς πρέπει νά εἶναι, γιά νά παρασταθεῖ ἐνώπιον τοῦ Κυρίου στόν Ναό κατά τήν θεία λατρεία (στίχ. 1). Ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκόμη ὁ ἱερός Ναός ἐθεωρεῖτο ὡς τόπος παρουσίας τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ἁπλᾶ ὡς τόπος συγκεντρώσεως τῶν πιστῶν. Καί ἀφοῦ λοιπόν ὁ Ναός εἶναι τόπος παρουσίας τοῦ Θεοῦ, ὁ πιστός, πού ἐπισκέπτεται τόν Ναό, θεωρεῖται ἐκεῖ φιλοξενούμενος ἀπό τόν Θεό. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Ψαλμός μας ἐδῶ λέγει, «Κύριε τίς “παροικήσει” ἐν τῷ σκηνώματί σου» (στίχ. 1)

2. Μᾶς κάνει ἐντύπωση, ἀγαπητοί μου, ἡ ἀπάντηση τοῦ ἱερέα στόν ἐρωτῶντα πιστόν. Πρέπει νά ἦταν πολύ καλός ὁ ἱερεύς αὐτός καί πολύ μορφωμένος θεολογικά. Πρέπει νά εἶχε διαβάσει πολύ τήν διδασκαλία τῶν προφητῶν. Γιατί στήν ἀπάντησή του πρός τόν πιστό Ἰουδαῖο πού τόν ἐρωτᾶ, τί πρέπει νά ἔχει γιά νά παρουσιασθεῖ στόν Ναό καί νά παρασταθεῖ στόν Θεό, αὐτός (ὁ ἱερεύς) δέν τοῦ λέγει νά προσκομίσει ὑλικές προσφορές – πού ἕνας πλούσιος μπορεῖ νά τό κάνει –, ἀλλά τοῦ λέγει νά εἶναι κοσμημένος μέ ἀρετές. Καί κατά πρῶτον, τοῦ λέγει γενικά, ὅτι πρέπει νά εἶναι «ἄμωμος» (στίχ. 2), νά εἶναι δηλαδή τέλειος ἠθικά. Ἔπειτα τοῦ λέγει εἰδικά τίς ἀρετές πού πρέπει νά ἔχει. Πρέπει νά εἶναι δίκαιος καί νά «λαλεῖ ἀλήθεια στήν καρδία του» (στίχ. 2), νά ἔχει δηλαδή εἰλικρινῆ σκέψη καί θέληση. Τοῦ λέγει μετά, νά μήν ἔχει «δόλια» γλώσσα (στίχ. 3), νά μήν διαβάλλει, δηλαδή, τούς ἄλλους ἀνθρώπους, οὔτε νά τούς ὀνειδίζει (στίχ. 3). Ἀκόμη περισσότερο, αὐτός πού θέλει νά γίνει δεκτή ἡ προσφορά του ἀπό τόν Θεό στόν Ναό, πρέπει νά συναναστρέφεται μέ τούς εὐσεβεῖς καί νά τούς τιμᾶ (βλ. καί Ψαλμ. 1) καί, ἀντίθετα, νά καταφρονεῖ αὐτούς πού πράττουν τό κακό (στίχ. 4). Ἀκόμη, ὁ πιστός πού ἐμφανίζεται στόν Ναό γιά νά λατρεύσει τόν Θεό, πρέπει νά μήν εἶναι ἐπίορκος· γιατί πολλοί σέ στιγμή ἀνάγκης ἤ ἀπερισκεψίας δίνουν ὅρκο ὅτι θά κάνουν αὐτό ἤ ἐκεῖνο, καί ἔπειτα λησμονοῦν τόν ὅρκο τους (στίχ. 4). Τέλος ὁ εὐσεβής, πού θέλει νά λατρεύσει σωστά τόν Θεό στόν Ναό, πρέπει νά μήν δανείζει μέ τόκο (βλ. ἐξ, 22,25. Λευιτ. 25,37. Ἰεζ. 18,8) καί κατά τήν ἀπονομή τοῦ δικαίου νά μήν δωροδοκεῖται, πράγμα πού ἀποβαίνει ἐναντίον τῶν ἀθώων (στίχ. 5· «δῶρα ἐπ᾽ ἀθώους οὐκ ἔλαβεν»).

3. Ἀσφαλῶς, ὅποιος ἔχει αὐτές τίς ἀρετές πού εἶπε παραπάνω ὁ Ψαλμωδός μας, δηλαδή: ῞Οποιος ἔχει δικαιοσύνη καί φιλαλήθεια (στίχ. 2)· ὅποιος δέν κατηγορεῖ καί δέν ὀνειδίζει κανένα (στίχ. 3) καί εἶναι φίλος τῶν φίλων τοῦ Θεοῦ(!), φίλος τῶν εὐσεβῶν δηλαδή ἀνθρώπων, καί ἀπέχει ἀπό τούς ἀσεβεῖς (στίχ. 4)· καί τέλος, ὅποιος δέν εἶναι ἐπίορκος καί δέν δανείζει μέ τόκο, οὔτε δωροδοκεῖται γιά νά ἀδικήσει τόν δίκαιο (στίχ. 5), αὐτός θά ἔχει μεγάλη εὐλογία ἀπό τόν Θεό, λέγει ὁ ἱερεύς στόν ἐρωτῶντα αὐτόν ἀπό τήν ἀρχή εὐσεβῆ Ἰουδαῖο. Αὐτό θέλει νά πεῖ τό τέλος τοῦ Ψαλμοῦ μας, «ὁ ποιῶν ταῦτα οὐ σαλευθήσεται εἰς τόν αἰῶνα» (στίχ. 5).

4. Τό δίδαγμα τοῦ Ψαλμοῦ μας, ἀδελφοί χριστιανοί, πού εἶναι ἕνα ὑψηλό κήρυγμα καί τῆς Καινῆς Διαθήκης, εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος πλησιάζει καί εὐαρεστεῖ τόν Θεό ὄχι μέ ἐξωτερικούς τύπους τῆς λατρείας, ἀλλά μέ τήν ἀρετή του, μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ἀληθινή λατρεία στόν Θεό εἶναι αὐτή πού προσφέρεται ὄχι ἀπό χέρια γεμάτα μέ ὑλικές προσφορές, ἀλλά ἀπό χέρια καθαρά ἀπό ἀδικίες καί δολιότητες. Αὐτό εἶναι τό κήρυγμα τῶν προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τό κήρυγμα τό ὁποῖο μεταδίδει δυνατά καί ἠχηρά ὁ μικρός μας 14^ος Ψαλμός τοῦ Ψαλτηρίου μας.

ΠΗΓΗ : † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας, "ΑΠΛΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ", Νοέμβριος - Δεκέμβριος  2015, αριθ. 78, σ. 192 κ.ε.

Η ΘΕΟΔΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

Στήν σύντομη αὐτή παλαιοδιαθηκική μας μελέτη θά μιλήσουμε γιά ἕνα θεολογικό θέμα, τό ὁποῖο ταράσσει πραγματικά ὅλη τήν Παλαιά Διαθήκη, χωρίς να δίνεται ἐπαρκής λύση σ᾽ αὐτό. Εἶναι τό θέμα τῆς θεοδικίας. Βασικά μόνο στοιχεῖα θά δώσουμε ἐδῶ στό θέμα αὐτό, γιατί ἡ διεξοδική του ἀνάπτυξη ἀποτελεῖ ὁλόκληρη πραγματεία.

1. Τό περί θεοδικίας θέμα ἀρχίζει ἀπό τήν ἀλήθεια ὅτι ἡ Παλαιά Διαθήκη ἔχει ἐγκόσμιο χαρακτήρα καί διά τοῦτο τονίζεται πολύ ὁ πλοῦτος τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν ὡς εὐλογία Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο γιά τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν Του. Ἀντί ἄλλου χωρίου λέγουμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στό βιβλίο τοῦ Ἡσαΐου: «Ἐάν θέλητε και εἰσακούσητέ μου, τά ἀγαθά τῆς γῆς φάγεσθε» (1,19). Ἀποτελεῖ πρόβλημα το γιατί ἡ Παλαιά Διαθήκη ἔχει ἐγκόσμιο χαρακτήρα, ὅπως εἴπαμε παραπάνω. Ἀλλά ἡ καλυτέρα λύση στό πρόβλημα αὐτό εἶναι νά ποῦμε ὅτι αὐτό συμβαίνει λόγω τοῦ πολέμου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης κατά τῆς νεκρομαντείας, τήν ὁποία ἐξασκοῦσαν οἱ Χαναναῖοι. Ἐπειδή λοιπόν ἡ Παλαιά Διαθήκη πολέμησε τήν νεκρομαντεία, ἡ ὁποία προϋποθέτει τήν πίστη στήν μεταθανάτιο ζωή, γι᾽ αὐτό στην Παλαιά Διαθήκη δέν ἔχουμε, στά πρῶτα χρόνια τουλάχιστον, ἀνεπτυγμένη την πίστη στήν μεταθανάτιο ζωή. Και γι᾽ αὐτόν τόν λόγο ἡ Παλαιά Διαθήκη φέρει ἐγκόσμιο χαρακτήρα καί τονίζει πολύ τά ἀγαθά τῆς ἐπιγείου ζωῆς. Ὅταν ὅμως ἀργότερα ἐξέλιπε ὁ κίνδυνος τῆς νεκρομαντείας, τότε, στήν ἐποχή τοῦ προφήτου Ἰεζεκιήλ (6ος αἰ.), ἔχουμε ἀνεπτυγμένη τήν πίστη στήν μεταθανάτιο ζωή (βλ. Ἰεζ. κεφ. 37).

2. Κατά τά παραπάνω, ἀφοῦ ἡ Παλαιά Διαθήκη ἔχει ἐγκόσμιο χαρακτήρα, ἡ ἀμοιβή τοῦ Θεοῦ στόν εὐσεβῆ γιά τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν Του ἤ ἡ τιμωρία στον ἀσεβῆ γιά τήν παράβαση τῶν θείων ἐντολῶν, γίνεται στόν παρόντα κόσμο και ἐκφράζεται μέ τήν παροχή ἤ τήν στέρηση τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν. Συνέβαινε και συμβαίνει ὅμως νά βλέπουμε τό φαινόμενο, ὁ εὐσεβής νά δυστυχεῖ καί νά ταλαιπωρεῖται, ὁ δέ ἀσεβής, ὁ παραβάτης τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, νά εὐτυχεῖ ὑλικῶς καί νά ζεῖ μία ἄνετη ζωή. Ἔτσι, γεννᾶται τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας. Κατά πόσον δηλαδή ὁ Θεός εἶναι ἀληθής καί δίκαιος, ἀφοῦ ἀφήνει νά συμβαίνει αὐτή ἡ ἀντινομία στήν ζωή, τό νά ἐπιτρέπει τήν δυστυχία τῶν εὐσεβῶν καί τήν εὐτυχία τῶν ἀσεβῶν. Αὐτό ἀκριβῶς, ξαναλέμε, εἶναι τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας.

3. Τό πρόβλημα αὐτό εἶναι πολύ σοβαρό, γιατί καταλήγει στήν δυσπιστία και τελικά καί σ᾽ αὐτήν τήν ἄρνηση τοῦ Θεοῦ. Τό θλιβερό αὐτό φαινόμενο τό παρατηροῦμε στήν Παλαιά Διαθήκη, μέ τά πρῶτα κρούσματά του στόν προφήτη Ἡσαΐα (8ος αἰ.). Ὅταν ὁ προφήτης κήρυττε στούς Ἰουδαίους ἐρχομένη τήν καταστροφή γιά τά ἁμαρτήματά τους, οἱ ἀκροατές του εἰρωνικά τοῦ ἀπαντοῦσαν: «Ἄς τό κάνει γρήγορα (ὁ Θεός), γιά νά τό δοῦμε· ἄς ἐκπληρώσει τό θέλημά Του γιά νά τό γνωρίσουμε» (Ἡσ. 5,19). Ἀργότερα, στόν προφήτη Σοφονία (7ος αἰ.) οἱ ἀκροατές του ἔλεγαν καί σ᾽ αὐτόν: «Ὁ Θεός δέν μπορεῖ οὔτε εὐτυχία οὔτε δυστυχία νά φέρει» (Σοφ. 1,12. Βλ. καί Ἱερ. 5,12). Καί ἀκόμη ἀργότερα, στην ἐποχή τοῦ προφήτου Ἰεζεκιήλ (6ος αἰ.), οἱ σύγχρονοί του, ἀναφερόμενοι στην πτώση τῆς Ἱερουσαλήμ (586 π.Χ.) ἔλεγαν καί αὐτοί: «Δέν εἶναι ἐντάξει ἡ ὁδός (δηλαδή τό ἔργο) τοῦ Θεοῦ» (Ἰεζ. 18,25.29. 33,17). Καί ἀκόμη πιό μετέπειτα, κατά τήν ἐποχή τοῦ προφήτου Μαλαχίου (5ος αἰ.), οἱ Ἰουδαῖοι, ἐπισκοποῦντες τήν ὅλη ἱστορία τους, ἔλεγαν: «Μάταιο εἶναι νά ὑπηρετεῖ κάποιος τόν Θεό. Τί

κερδίσαμε ἀπό τό ὅτι τηρήσαμε τίς ἐντολές Του;... Ἰδού, μακαρίζουμε τούς ὑπερηφάνους. Προοδεύουν ὅταν πράττουν τό κακό καί σώζονται ὅταν ἐκπειράζουν τόν Θεό...» (Μαλαχ. 3,14-15. Βλ. καί τό χωρίο Ἰώβ 34,19: «ὁ ἄνθρωπος δεν ὠφελεῖται ἀπό τήν φιλία του μέ τόν Θεό»). Καί ἀκόμη τολμηρότερα αὐτοί οἱ ἀσεβεῖς ἔλεγαν: «Ὅποιος πράττει τό κακό εἶναι ἀρεστός στά μάτια τοῦ Θεοῦ· σέ τέτοιους ἀνθρώπους ἀρέσκεται ὁ Θεός. Ποῦ εἶναι λοιπόν ὁ Θεός τῆς δικαιοσύνης;» (Μαλαχ. 2,17). Καί ἄλλοι ἀσεβεῖς καί χλευαστές Ἰουδαῖοι ἔλεγαν, ἀναφερόμενοι στόν Θεό: «Ὑπάρχει γνώση στόν Θεό;» (Ψαλμ. 72,11). Δηλαδή, «γνωρίζει ἄραγε ὁ Θεός τί κάνει;».

4. Ὅλα αὐτά καί ἄλλα ἀκόμη βλάσφημα κατά τοῦ Θεοῦ λόγια, τά ὁποῖα συναντοῦμε στήν Παλαιά Διαθήκη, λεγόμενα ἀπό ἀσεβεῖς Ἰουδαίους και Ἰσραηλῖτες, λέγονται ἀκριβῶς γιά τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας. Γιατί δέν μποροῦσαν νά συμβιβάσουν τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ πρός τά παρατηρούμενα στο ἔθνος τους καί στήν ἀτομική τους ζωή συμβαίνοντα. Ἀπέναντι στούς ἀσεβεῖς αὐτούς οἱ εὐσεβεῖς Ἰουδαῖοι προσπαθοῦσαν νά δώσουν κάποια λύση στό πρόβλημα θεοδικίας. Οἱ εὐσεβεῖς αὐτοί ὡς βάση τους ἔχουν τήν σταθερή πίστη στήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ καί δέν ἀμφιβάλλουν καθόλου γι᾽ αὐτήν. Τήν πίστη αὐτή την ἐκφράζει ὁ λόγος τοῦ προφήτου Ἀββακούμ, «ὁ δέ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται» (2,4). Ὁ εὐσεβής δηλαδή ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι στερεός στήν πίστη του ὅτι ὁ Θεός εἶναι δίκαιος. Καί «ζήσεται» ἀπό τήν πίστη του αὐτή, θά δικαιωθεῖ δηλαδή ὁ πιστός ἀπό τά συμβαίνοντα στήν ζωή γεγονότα.

(α) Μία λύση τοῦ προβλήματος τῆς θεοδικίας ἐπιχειρεῖ ὁ συγγραφεύς τοῦ 36ου ψαλμοῦ, ὁ ὁποῖος λέγει ὅτι ἡ εὐτυχία τῶν ἀσεβῶν εἶναι προσωρινή, εἶναι ἐπ᾽ ὀλίγον καί μετά ἀπό τήν εὐτυχία τους θά ἔρθει δυστυχία («ἔτι μικρόν καί οὐ μη ὑπάρξῃ ὁ ἁμαρτωλός καί ζητήσεις τόν τόπον αὐτοῦ καί οὐ μή εὕρῃς», στίχ. 10). Τό ἐπιχείρημα ὅμως αὐτό δέν εἶναι λύση, γιατί βλέπουμε ἀσεβεῖς νά τούς συνοδεύουν τά πλούτη τους μέχρι τοῦ τάφου.

(β) Ἄλλη λύση προσπαθεῖ νά δώσει ὁ ψαλμός 48, ὁ ὁποῖος λέγει ὅτι ὁ θάνατος ἐξισώνει ὅλους, καί τούς δυστυχεῖς καί τούς εὐτυχεῖς. Καί αὐτό πάλι δέν εἶναι λύση τοῦ προβλήματος, γιατί, ναί μέν ὁ θάνατος ἐξισώνει ὅλους, ἀλλά μέχρι τοῦ θανάτου, ὅπου παρατηρεῖται τό πρόβλημα, τί ἀπάντηση θά δώσουμε;

(γ) Γνωστόν ὅτι στό σοβαρό πρόβλημα τῆς θεοδικίας ἡ Παλαιά Διαθήκη ἀφιερώνει ἕνα ὁλόκληρο βιβλίο, τό τιτάνειο βιβλίο τοῦ Ἰώβ, τό ὁποῖο ἀφήνει σχεδόν ἄλυτο τό πρόβλημα.

5. (δ) Ἀλλά, ὡς πλέον σοβαρή καί θελκτική λύση στό πρόβλημα τῆς θεοδικίας θεωροῦμε τήν λύση τοῦ προφήτου Ἱερεμίου. Τό περί θεοδικίας πρόβλημα ἐτέθη πρός λύσιν στό ἰσχυρό πράγματι κατά τόν νοῦ (ὅπως καί τρυφερόν κατά τήν καρδία) προφήτη Ἱερεμία. Ὁ Ἱερεμίας φαίνεται δέν μποροῦσε νά λύσει τό πρόβλημα καί γι᾽ αὐτό κατέφυγε πρός λύσιν στόν Θεό καί τοῦ εἶπε: «Δίκαιο (πάντα) ἔχεις, Θεέ, ὅταν μαλώνω μαζί Σου· μόνο γιά ἕνα πράγμα θέλω νά σοῦ μιλήσω: Γιατί εὐοδοῦται ἡ ὁδός τῶν ἀσεβῶν, (γιατί) εὐτυχοῦν ὅλοι οἱ παράνομοι;» (Ἱερ. 12,1). Σ᾽ αὐτό τό ἐρώτημα τοῦ προφήτου ὁ Θεός τοῦ ἀπαντάει μέ ἕναν περίεργο λόγο:

«Ἐάν ὁ δρόμος μέ πεζούς ἀνθρώπους σέ κουράζει,

τί θά κάνεις ὅταν ἀγωνίζεσαι στόν δρόμο μέ τά ἄλογα;

Καί ἄν στήν ἀσφαλῆ γῆ, δέν εἶσαι ἀσφαλής,

τί θά κάνεις στίς ζοῦγκλες τοῦ Ἰορδάνου;» (12,5)

Μέ αὐτά τά λόγια του ὁ Θεός δέν δίνει μέν λύση στό πρόβλημα τῆς θεοδικίας, δίδει ὅμως, ὅπως φαίνεται, ἐλευθερία στόν προφήτη νά ἀσχοληθεῖ μέ τό πρόβλημα, χωρίς νά κλονίζεται στήν πίστη του, γιατί τό προφητικό του ἔργο θά τοῦ δείξει ἀκόμη μεγαλύτερα προβλήματα (ἵππους πού τρέχουν στόν δρόμο - ζοῦγκλες τοῦ Ἰορδάνου) καί τότε τί θά κάνει;

(ε) Νομίζω ὅμως, ἄν ἑρμηνεύω καλῶς τό κείμενο τῶν Ο´, ὅτι ὁ προφήτης Ἱερεμίας δίδει λύσιν τινά στό πρόβλημα τῆς θεοδικίας, τήν ὁποία λύση ἀπαντοῦμε καί ἀλλαχοῦ στήν Παλαιά Διαθήκη. Κατά τήν μετάφραση λοιπόν τῶν Ο´ ὁ προφήτης Ἱερεμίας ὁμιλῶν γιά τούς εὐτυχοῦντας ἀσεβεῖς λέγει πρός τόν Θεό: «Ἐγγύς εἶ τοῦ στόματος αὐτῶν καί πόρρω ἀπό τῶν νεφρῶν αὐτῶν» (Ἱερ. 12,2). Ἐάν δηλαδή εὐτυχοῦν οἱ ἀσεβεῖς, εὐτυχοῦν σέ εὐτελῆ αἰτήματα, τοῦ «στόματος» αἰτήματα, ἀλλά ἡ καρδιά τους δέν ἀπολαμβάνει τούς βαθεῖς πόθους της, γιατί ὁ Θεός εἶναι «πόρρω ἀπό τῶν νεφρῶν αὐτῶν»! Ὡσάν νά θέλει νά πεῖ μέ αὐτό ὁ Ἱερεμίας ὅτι ἡ ἀληθινή εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ ἐκπλήρωση τῶν πόθων τῆς καρδιᾶς του – ἡ ὁποία ἔχει πλαστεῖ γιά τόν Θεό – καί δέν εἶναι ἡ ἀπόλαυση τῶν ἐπιγείων ἀγαθῶν. Τήν λύση αὐτή, ὅτι δηλαδή ἡ εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου ἔγκειται στήν ἐπικοινωνία του μέ τόν Θεό, τήν δίδει καί ὁ Ψαλμός 72, ὁ ὁποῖος λέγει: «Ἐμοί δέ τό προσκολλᾶσθαι τῷ Θεῷ ἀγαθόν ἐστι, τίθεσθαι ἐν τῷ Κυρίῳ την ἐλπίδα μου» (στίχ. 28). Δηλαδή, μέ τήν λύση αὐτή λύεται ὁ δεσμός τῆς εὐσέβειας τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν ἀμοιβή τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν. Ἀγαπῶ τόν Θεό, ἐπειδή μοῦ εὐφραίνει τήν καρδιά καί ὄχι γιά νά ἔχω «ἐμπορική» δοσοληψία μαζί Του, δίδοντάς μου Αὐτός τόν πρῶτο λαχνό τοῦ λαχείου!

6. (ς) Ἀλλά στόν προφήτη Ἱερεμία συναντοῦμε καί ἄλλη σπουδαία λύση στο πρόβλημα τῆς θεοδικίας. Εἶναι αὐτή, τήν ὁποία συναντήσαμε ἤδη στήν ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ πρός τόν προφήτη, μέ τόν ὡραῖο λόγο,

«Ἐάν ὁ δρόμος μέ πεζούς ἀνθρώπους σέ κουράζει,

τί θά κάνεις ὅταν ἀγωνίζεσαι στόν δρόμο μέ τά ἄλογα;

Καί ἄν στήν ἀσφαλῆ γῆ, δέν εἶσαι ἀσφαλής,

τί θά κάνεις στίς ζοῦγκλες τοῦ Ἰορδάνου;» (12,5).

Αὐτός ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἴπαμε δέν λύει τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας, ἀλλά μυστικά διδάσκει ὅτι εἶναι ἀκατάληπτα τά ἔργα τοῦ Θεοῦ καί δέν μπορεῖ λοιπόν να διερευνᾶμε γιατί ὁ Θεός ἐνεργεῖ κατ᾽ αὐτόν ἤ τόν ἄλλο τρόπο. Γιατί δηλαδή δίδει εὐτυχία εἰς ἐκεῖνον, ἐνῶ αὐτός φαίνεται ἀσεβής, καί γιατί τιμωρεῖ τόν ἄλλο, ἐνῶ αὐτός παρουσιάζεται ὡς εὐσεβής. Αὐτή ἡ λύση, τό ἀκατάληπτο δηλαδή τῶν ἔργων τοῦ Θεοῦ στήν ἱστορία, τήν ἔλαβε ὁ Ἱερεμίας ἀπό τόν Ἡσαΐα (βλ. Ἡσ. 28,29. 10,12. 28,12. 55,8. 40,14), ὡς γενικῶς διατυπωθεῖσαν, τήν ἐφήρμοσε ὅμως στό πρόβλημα θεοδικίας.

Μέ αὐτή τήν λύση, περί τοῦ ἀκατανοήτου τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, καί ὄχι με τήν ἄλλη θεώρηση τῆς ἱστορίας, ὅτι οἱ πράξεις τοῦ Θεοῦ εἶναι καταληπτές, ὅπως φαίνεται ἀπό τήν ἀμοιβή τῶν εὐσεβῶν σέ ὑλικά ἀγαθά καί τήν τιμωρία τῶν ἀσεβῶν – αὐτό πού δημιουργεῖ τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας –, βαίνουμε σέ μία ἄλλη ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης περί τῆς ἱστορίας καί τῶν πράξεων τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ὁποία θά μιλήσουμε ἄλλη φορά.

ΠΗΓΗ : † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας, "ΑΠΛΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ", Ιούλιος - Αύγουστος  2015, αριθ. 76, σ. 142 κ.ε.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΙΩΒ (2)

1. Στό προηγούμενο κήρυγμά μας, ἀδελφοί χριστιανοί, σᾶς μίλησα γενικά γιά τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ. Εἴπαμε ὅτι ὁ Ἰώβ ἦταν δίκαιος καί πλούσιος ἄνθρωπος ἀπό τήν Αὐσίτιδα χώρα, ἀλλά, κατά παραχώρηση Θεοῦ, κτυπήθηκε μέ ἀλλεπάλληλες συμφορές ἀπό τόν Σατανᾶ. Στήν ὀδυνηρή κατάστασή του τόν ἐπισκέφθηκαν τρεῖς φίλοι του, οἱ ὁποῖοι ὅμως τόν πόνεσαν, γιατί τοῦ εἶπαν ὅτι τά παθήματά του προέρχονται ἀπό ἁμαρτίες του. Ἀλλά ὁ Ἰώβ ὑπεραμύνεται τήν ἀθωότητά του καί διαμαρτύρεται καί ἐπιμένει ὅτι δοκιμάζεται ἀδίκως. Δέν μπορεῖ νά ἑρμηνεύσει τό μυστήριο, πῶς ὁ Θεός τιμωρεῖ τόν δίκαιο. Ἀλλά ἕνα νέο πρόσωπο ὁ Ἐλιούς, δίνει μιά ἄλλη ἑρμηνεία στό πρόβλημα. Κατ᾽ αὐτόν ὅλα ἑρμηνεύονται ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ: Μέ τήν ἀγάπη του ὁ Θεός ἐπιτρέπει δεινοπαθήματα στόν ἁμαρτωλό γιά νά ἐξιλεωθεῖ, ἀλλά καί ἀπό ἀγάπη πάλι ἐπιτρέπει καί παθήματα στόν δίκαιο καί τόν ἐνάρετο, γιά νά ἀναδειχθεῖ περισσότερο ἡ ἀρετή του. Τέτοια εἶναι καί ἡ περίπτωση τοῦ Ἰώβ. Καί ἐπιβεβαιώνοντας ὁ Θεός τήν ἀρετή τοῦ Ἰώβ, τοῦ χαρίζει πάλι τήν ὑγεία του καί τήν εὐτυχία του, περισσότερη ἀπό τήν πρώτη. Αὐτά λέγαμε γενικά στό προηγούμενο κήρυγμά μας, ἀδελφοί χριστιανοί.

2. Στό σημερινό μου κήρυγμα θά μιλήσω πάλι γιά τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ, ἀλλά σχετικά μέ τό κύριο θέμα του. Καί τό κύριο θέμα τοῦ βιβλίου εἶναι τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας. Πῶς, δηλαδή, λέγουμε ὅτι εἶναι δίκαιος ὁ Θεός, ἀφοῦ γύρω μας βλέπουμε νά δυστυχοῦν οἱ καλοί καί εὐσεβεῖς ἄνθρωποι καί νά εὐτυχοῦν οἱ κακοί καί οἱ ἀσεβεῖς; Τό πρόβλημα αὐτό, ἀγαπητοί μου, ταράσσει τήν Παλαιά Διαθήκη, χωρίς τελικά νά λύνεται σ᾽ αὐτήν. Ἡ λύση του εἶναι στήν Καινή Διαθήκη. Ἀκοῦστε: Ἡ Παλαιά Διαθήκη μέχρι τήν ἐποχή τοῦ προφήτου Ἠσαΐου (8ος αἰών) καί ἔπειτα δέν εἶχε ἀναπτύξει μέ σαφήνεια τήν πίστη στήν ζωή μετά τόν θάνατο. Καί δέν τήν εἶχε ἀναπτύξει λόγω τοῦ πολέμου της κατά τῆς νεκρομαντείας τῶν Χαναναίων, μεταξύ τῶν ὁποίων ζοῦσαν οἱ Ἰσραηλῖτες. Ἀφοῦ, λοιπόν, στά πρῶτα χρόνια της ἡ Παλαιά Διαθήκη δέν εἶχε ἀναπτύξει μεταθανάτια διδασκαλία, τόνισε τήν παρούσα ζωή. Ἡ ἀμοιβή τῶν καλῶν γιά τήν ἀρετή τους καί ἡ τιμωρία τῶν κακῶν γιά τήν κακία τους θά γίνει στήν παρούσα ζωή. Ἡ Παλαιά Διαθήκη ἔχει πράγματι ἐγκόσμιο χαρακτήρα. Ἡ ἀμοιβή γιά τήν ἀρετή τῶν εὐσεβῶν θά εἶναι ἡ ἀπόλαυση τῶν ἐπιγείων ἀγαθῶν· καί ἡ τιμωρία γιά τήν ἀμαρτία τῶν ἀσεβῶν θά εἶναι ἡ στέρηση τῶν ἀγαθῶν αὐτῶν. Ἀλλά στήν παρούσα ζωή δέν βλέπουμε νά παρατηρεῖται σέ γενική κλίμακα αὐτό. Ἀντίθετα βλέπουμε νά δυστυχοῦν οἱ εὐσεβεῖς καί νά εὐτυχοῦν οἱ ἀσεβεῖς. Ἔτσι ἀρχίζει τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας. Ἀπό τούς συγγραφεῖς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης γίνεται μεγάλη προσπάθεια γιά τήν λύση του χωρίς, ἐπαναλαμβάνω, νά δίνεται μία ἱκανοποιητική λύση. Καί τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ πού μελετᾶμε εἶναι ἀφιερωμένο στό θέμα τῆς θεοδικίας. Προσωπικά, ὡς καλύτερο λόγο στήν Παλαιά Διαθήκη γιά τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας θεωρῶ τόν λόγο τοῦ προφήτου Ἀββακούμ, πού λέγει: «Ὁ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται» (Ἀβ. 2,4)! Ὁ εὐσεβής ἄνθρωπος, δηλαδή, πρέπει νά εἶναι στερεωμένος στήν πίστη του ὅτι ὁ Θεός εἶναι δίκαιος καί δέν πρέπει καθόλου νά κλονίζεται σ᾽ αὐτή τήν πίστη. Τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας δημιουργήθηκε μέ τήν σύνδεση τῆς ἀρετῆς καί τῆς κακίας πρός τά ὑλικά ἀγαθά. Ἄν εἶσαι ἐνάρετος θά τά ἀπολαύσεις καί ἄν εἶσαι ἁμαρτωλός θά τά στερηθεῖς. Αὐτό ὅμως, ἀγαπητοί μου, δέν εἶναι σωστό. Ἀγαπᾶμε τόν Θεό μας ὄχι γιά νά καλοπεράσουμε, ἀλλά γιατί ἡ ἀγάπη Του μᾶς εὐφραίνει τήν ψυχή καί δίνει νόημα στήν ζωή μας. Καί θά ἀγαπᾶμε τόν Θεό ἔστω καί ἄν γίνουμε πάμπτωχοι ἤ ἀκόμα καί ἄν μᾶς κλείσουν σ᾽ ἕνα μπουντρούμι. Ἄς μή συνδέουμε, λοιπόν, τήν εὐσέβεια μέ τά ὑλικά ἀγαθά καί τήν ἀσέβεια μέ τήν δυστυχία, γιατί αὐτός ὁ σύνδεσμος δημιουργεῖ, ξαναλέμε, τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας. Τόν σύνδεσμο αὐτό τόν καταργεῖ ἡ Καινή Διαθήκη. Τά πνευματικά πρέπει νά συνδέονται μέ τά πνευματικά. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγει: «Πνευματικοῖς πνευματικά συγκρίνοντες» (Α´ Κορ. 2,13).

3. Στήν συνέχεια, ἀδελφοί, θέλω νά παραθέσω δύο ὡραῖα χωρία ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ, τά ὁποῖα θά ἑρμηνεύσω χριστολογικά: (α) Σέ μιά στιγμή τοῦ πονεμένου λόγου του ὁ Ἰώβ λέγει λαχταριστά: «Εἴθε νά ἤξερα ποῦ νά Τόν βρῶ» (23,3)! Τό κείμενο τῶν Ο´ λέγει: «Τίς ἄρα γνοίη ὅτι εὕροιμι αὐτόν καί ἔλθοιμι εἰς τέλος;»! Αὐτός ὁ λόγος τοῦ Ἰώβ ἐκφράζει τόν πόθο ὅλων τῶν ἀνθρώπων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ὅλη ἡ Παλαιά Διαθήκη ζητᾶ τόν Μεσσία, τόν Χριστό. Ψάχνει νά Τόν βρεῖ. Καί στήν ἀναζήτηση αὐτή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀπαντᾶ ἡ Καινή Διαθήκη λέγοντας: «Εὑρήκαμεν» (Ἰωάν. 1,46)! (β) Ἀλλά πιό συγκεκριμένα τόν Μεσσία Χριστό τόν γευόμεθα μέ τήν θεία Κοινωνία τῆς ἁγίας Του σαρκός. Ἕνα λόγο, λοιπόν, στό βιβλίο τοῦ Ἰώβ τόν ἑρμήνευσαν ὡς πόθο γιά τήν θεία Κοινωνία πού γευόμαστε ἐμεῖς στήν Καινή Διαθήκη. Εἶναι ὁ λόγος: «Ποιός θά μοῦ δώσει τήν σάρκα Του νά τήν φάγω;» «Τίς ἄν δῴη ἡμῖν τῶν σαρκῶν αὐτοῦ ἐμπλησθῆναι;» (Ἰώβ 31,31). Μέ αὐτή τήν ἑρμηνεία ὁ λόγος αὐτός εἶναι προφητικός. Προφητεύει ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ θά σαρκωθεῖ καί θά μᾶς καλεῖ νά φάγουμε τό Σῶμά Του καί νά πίουμε τό Αἷμά Του!

4. Τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ, ἀδελφοί χριστιανοί, εἶναι ὑπέροχο. Εἶναι ἕνα ἀπό τά μεγαλοφυέστατα ἀριστουργήματα τῆς παγκοσμίου λογοτεχνίας. Ἡ καλύτερη δέ τιμή σ᾽ αὐτό εἶναι τό νά τό διαβάζουμε. Ἡ Ἐκκλησία μας πολύ τιμᾶ τό βιβλίο. Τήν Μ. Ἑβδομάδα ἔχουμε πολλά ἀναγνώσματα ἀπ᾽ αὐτό, γιατί τά δεινοπαθήματα τοῦ Ἰώβ προτυπώνουν τά πάθη τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί ἡ θεία Λειτουργία τελειώνει μέ τόν λόγο τοῦ Ἰώβ, «Εἴη τό ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον» (1,21)!

ΠΗΓΗ : «ΑΠΛΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ», Ἐπίσκοπος Ἰερεμίας Φούντας, Μητροπολίτης Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως, Φεβρουράριος 2018 – Ἀριθμ. 92, σσ. 4 κ.ε.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΙΩΒ (1) – ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ κ.κ. ΙΕΡΕΜΙΑ

[…]

Στό σημερινό μας κήρυγμα θά μελετήσουμε τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ. Εἶναι ἕνα βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Τό βιβλίο αὐτό εἶναι πολύ ἐνδιαφέρον γιατί ἐξετάζει τό θέμα τῆς θεοδικίας. Κατά πόσον δηλαδή ὁ Θεός εἶναι δίκαιος, ἀφοῦ ὑποφέρουν καί πάσχουν οἱ δίκαιοι ἄνθρωποι.

2. Ὁ Ἰώβ ἦταν ἕνας πολύ θεοφοβούμενος ἄνθρωπος, πού ζοῦσε στήν παλαιά ἐποχή, τήν ἐποχή τοῦ πατριάρχου Ἀβραάμ. Ζοῦσε στήν Αὐσίτιδα χώρα, πού βρίσκεται πέρα μακρυά στήν Ἀραβία, νότια καί δυτικά τῆς Νεκρᾶς θαλάσσης. Πίστευε στόν ἀληθινό Θεό, τόν Γιαχβέ, χωρίς νά εἶναι Ἰσραηλίτης. Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό, γιατί βλέπουμε ὅτι ἡ πίστη στόν ἀληθινό Θεό δέν ἦταν μόνο στούς Ἰσραηλῖτες, ἀλλά καί ἀλλοῦ, πέραν ἀπό τήν γῆ τοῦ Ἰσραήλ, ὑπῆρχαν ἄνθρωποι πού λάτρευαν τόν ἀληθινό Θεό. –Ὁ Ἰώβ ἦταν πολύ εὐσεβής πρός τόν Θεό καί πολύ πλούσιος. Ὁ Σατανάς ὅμως, πού θέλει πάντα τό κακό μας, ἀμφισβήτησε στόν Θεό τήν ἀρετή τοῦ Ἰώβ καί ὁ Θεός, για νά φανεῖ ἡ ἀρετή τοῦ Ἰώβ, ἐπέτρεψε στόν Σατανά νά τόν πειράξει. Καί ὁ Σατανάς κατέρριψε τόν Ἰώβ ἀπό τήν μεγάλη εὐτυχία πού εἶχε σέ βαθειά δυστυχία μέ τό να χάσει ὅλα τά ὑπάρχοντά του καί τά παιδιά του καί τελικά καί αὐτή τήν ὑγεία του. Τρεῖς φίλοι, ὁ Ἐλιφάζ, ὁ Βαλδάδ καί ὁ Σωφάρ, ἔρχονται τώρα στόν Ἰώβ γιά νά τον παραμυθήσουν, ἀλλά γιά ἑπτά ἡμέρες παραμένουν ἄφωνοι ἀπό τήν θλίψη τους γιά το θέαμα τοῦ Ἰώβ πού βλέπουν (κεφ. 1 καί 2).

3. Τήν σιωπή τῶν ἐπισκεπτῶν του τήν λύει ὁ ἴδιος ὁ Ἰώβ καταρώμενος μέ δυνατό παράπονο τήν ἡμέρα τῆς γεννήσεώς του γιά τά ἀδικαιολόγητα παθήματά του. Ἔτσι δίνεται ἀφορμή γιά τήν συζήτηση τοῦ θέματος τοῦ βιβλίου, κατά πόσον, δηλαδή, συμβιβάζονται τά παθήματα τῶν δικαίων πρός τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ (κεφ. 3). Καθένας ἀπό τούς τρεῖς φίλους, μέ ἀρχή τόν Ἐλιφάζ, λαμβάνει τόν λόγο γιά συ-ζήτηση τοῦ θέματος καί ὁ Ἰώβ ἀπαντᾶ στόν καθένα ἀπ᾽ αὐτούς· καί αὐτό συμβαίνει τρεῖς φορές (κεφ. 4-14. 15-21. 22-26). Οἱ τρεῖς φίλοι ξεκινοῦν ἀπό τήν ἀλήθεια ὅτι ὁ Θεός εἶναι δίκαιος. Ὁμοίως αὐτοί γνωρίζουν καί τήν ἄλλη ἀλήθεια, τήν ὁποία βλέπουμε σέ πολλά σημεῖα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ἰδιαίτερα στό Ψαλτήριο, ὅτι τά δεινοπαθήματα ἔρχονται στούς ἀνθρώπους ὡς τιμωρίες τους γιά τά ἁμαρτήματά τους. Καί γι᾽ αὐτό συνιστοῦν στόν Ἰώβ μετάνοια, γιατί μπορεῖ νά τιμωρεῖται ἀπό τόν Θεό γιά κάποιο διαπραχθέν ἁμάρτημά του. Τά λόγια αὐτά τῶν φίλων ἐπισκεπτῶν στενοχώρησαν πολύ τόν Ἰώβ, γι᾽ αὐτό καί τούς ἀποκαλεῖ «κακούς παραμυθητές». Τό ὅτι τά παθήματα τῶν ἀνθρώπων μπορεῖ νά συμβαίνουν ὡς τιμωρία γιά τά ἁμαρτήματά τους τό γνωρίζει ὁ Ἰώβ. Ἀλλά γνωρίζει καλά τήν ἀθωότητά του καί γι᾽ αὐτό δέν δέχεται τήν ἑρμηνεία τῶν φίλων του ὅτι τιμωρεῖται ἀπό τόν Θεό γιά κάποιο ἁμάρτημά του. Στήν συνέχεια ὅμως ὁ Ἰώβ παρασύρεται καί ἐκφράζει ἀμφιβολία γιά τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο αὐτό καί λέγει ὅτι ὑπάρχουν καί ἄδικα παθήματα καί σ᾽ αὐτά συγκαταλέγει τά δικά του δεινοπαθήματα. Μέ αὐτά πού εἶπε ὁ Ἰώβ σάν νά λύγισε καί νά ἀμφέβαλε στήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ καί σάν νά ἤγγισε τά ὅρια τῆς βλασφημίας. Ὁμολογεῖ ὅμως ἀμέσως τήν πίστη του στήν σοφία καί τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ καί ἐκφράζει τήν ἐλπίδα ὅτι θά δικαιωθεῖ καί θά ἀποκατασταθεῖ (βλ. κ. 19 καί 28).

4. Ἐνῶ οἱ τρεῖς ἐπισκέπτες εἶχαν φιμωθεῖ ἀπό τόν Ἰώβ καί σιώπησαν, ἐμφανίζεται στήν σκηνή ἄλλο πρόσωπο, ὁ Ἐλιούς, σάν προάγγελος τοῦ Θεοῦ. Αὐτός ἐλέγχει και τούς τρεῖς φίλους, γιατί σιώπησαν, χωρίς νά ἔχουν τίποτε ἄλλο νά ποῦν, γιά ὑπεράσπιση τῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἐλέγχει καί τόν Ἰώβ γιά τούς προκλητικούς του λόγους κατά τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἐλιούς ὑπεραμύνεται τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ και μάλιστα ὁμιλεῖ γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὡς αἰτία τῶν παθημάτων τῶν ἀνθρώπων. Αὐτό πάλι ἀποτελεῖ μιά περισσότερη ἔρευνα στό θέμα, περί τῆς αἰτίας τῶν παθημάτων. Μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ τά δεινοπαθήματα τῶν ἀνθρώπων σέ ἄλλους μέν γίνονται μέσο ἐξιλεωτικό γιά τά ἁμαρτήματά τους· σέ ἄλλους δέ τά παθήματά τους γίνονται μέσο καθαρτικό καί θεραπευτικό καί μέσο ἀνάδειξης τῆς ἀρετῆς τους. Για ὅλους στά χέρια τοῦ πανσόφου Θεοῦ τά παθήματα τῶν ἀνθρώπων γίνονται σωτήριο μέσο (κ. 32-37).

5. Παρά ταῦτα, καί μέ τά λόγια τοῦ Ἐλιούς, δέν διευκρινίστηκε τελείως ἡ σημασία τῶν παθημάτων στόν ἄνθρωπο. Γι᾽ αὐτό, ἀκούγεται ἐν μέσῳ «λαίλαπος καί νεφῶν», ὅπως ἁρμόζει σέ θεοφάνεια, ἡ φωνή τοῦ Γιαχβέ, ὁ Ὁποῖος λέγει στόν Ἰώβ ὅτι τά πάντα στόν κόσμο διακηρύττουν τήν παντοδυναμία, τήν πανσοφία, τήν δικαιοσύνη καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ· ἀλλά ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνίκανος νά ἐξιχνιάσει τίς ἀνεξερεύνητες βουλές τοῦ Θεοῦ· καί ἰδιαίτερα ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνίκανος νά κρίνει τόν Θεό. Ὁ Ἰώβ μέ βαθειά ταπείνωση δέχεται τούς λόγους τοῦ Θεοῦ πρός αὐτόν καί ἐκδηλώνει εἰλικρινῆ μετάνοια γιά τά ἀμφίβολα λόγια πού εἶπε περί τῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ καί δηλώνει ὑποταγή στίς ἐντολές Του (κ. 38,1-42,6).

6. Στόν ἐπίλογο τοῦ ἔργου ὁ Γιαχβέ ἐλέγχει τούς φίλους τοῦ Ἰώβ, γιατί θέλοντες νά ὑπερασπίσουν ἐσφαλμένα τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ ἠδίκησαν τόν Ἰώβ· ἀλλά, με τήν μεσιτεία τοῦ Ἰώβ, τούς συγχωρεῖ. Τέλος, ὁ Θεός ἀποδίδει στόν Ἰώβ τήν ὑγεία του καί τήν εὐτυχία του ἀνώτερη ἀπό τήν παλαιά (42,7-17). Ἡ λύση τοῦ δράματος γίνεται μέ τήν ἀπό τόν Θεό ἐπιβεβαίωση τῆς ἀρετῆς τοῦ Ἰώβ. Ἡ ἐπιβεβαίωση ὅμως  αὐτή γίνεται μέ τήν ταπεινόφρονα ὑποταγή τοῦ Ἰώβ στίς θεῖες βουλές. Αὐτό πάλι γίνεται καί προϋπόθεση γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς εὐτυχίας τοῦ Ἰώβ, σέ πολύ ὑψηλότερο βαθμό ἀπό τήν πρώτη εὐτυχία, ὅπως εἴπαμε. Καί αὐτό πάλι συμβολίζει την μελλοντική μακαριότητα τῶν δικαίων τῆς Καινῆς Διαθήκης, τήν ὁποία θά ἀπολαύσουν μέ τήν στερεή πίστη τους στόν Θεό. «Ὁ δέ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται» (Ἀβ. 2,4). Ἄς ἔχουμε ὑπ᾽ ὄψιν, χριστιανοί μου, τούς λόγους τοῦ ἀποστόλου Παύλου ὅτι «οὐκ ἄξια τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρός τήν μέλλουσαν δόξα ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς» (Ρωμ. 8,18)!

(Ακολουθεί)

ΠΗΓΗ : «ΑΠΛΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ», Ἐπίσκοπος Ἰερεμίας Φούντας, Μητροπολίτης Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως, Φεβρουράριος 2018 – Ἀριθμ. 92, σσ. 1 κ.ε.

ΤΟ ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ ΑΓΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ - ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ κ.κ. ΙΕΡΕΜΙΑ

1. Στό σημερινό μου κήρυγμα, ἀδελφοί χριστιανοί, θά σᾶς πῶ λίγα λόγια γιά τόν Εὐαγγελιστή Λουκᾶ, πού ἑορτάζουμε σήμερα 18 τοῦ μηνός Ὀκτωβρίου. Ὑπάρχει καί ἄλλος λόγος, πού μοῦ τό ἐπιβάλλει νά σᾶς μιλήσω γιά τόν Εὐαγγελιστή Λουκᾶ. Καί ὁ λόγος αὐτός εἶναι ὅτι τήν περίοδο αὐτή τά κυριακάτικα εὐαγγελικά ἀναγνώσματα εἶναι ἀπό τό κατά Λουκᾶν ἅγιο Εὐαγγέλιο. Γιά πολύ καιρό θά ἀκοῦμε τίς Κυριακές περικοπές ἀπό τό κατά Λουκᾶ Εὐαγγέλιο. Γι᾽ αὐτό καί πρέπει νά μιλήσουμε, ἔστω καί μέ λίγα λόγια, γιά τόν συγγραφέα τοῦ Εὐαγγελίου αὐτοῦ.

2. Ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς, ἀδελφοί μου, ἦταν ἰατρός τήν ἰδιότητα. Ὅτι ἦταν ἰατρός τό λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος σέ μιά του ἐπιστολή (βλ. Κολ. 4,14), ἀλλά τό λέγουν καί ἄλλα κείμενα ἔξω ἀπό τήν Καινή Διαθήκη. Ἐξάλλου ἀπό τό ἴδιο τό Εὐαγγέλιο φαίνεται ὅτι ὁ συγγραφέας του ἦταν ἰατρός. Γιατί στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο παρατηροῦμε μία ἰδιαίτερη φροντίδα γιά τόν καθορισμό τῶν ἀσθενειῶν: Τῆς πεθερᾶς τοῦ Πέτρου γιά παράδειγμα, τῆς αἱμορροούσης, τῆς συγκυπτούσης καί ἄλλων. Ἀλλά καί ἄλλες ἰδιαίτερες ἐκφράσεις στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο φαίνονται ὡς ἰατρικές. Μόνον ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς, γιά παράδειγμα, λέγει ὅτι στήν ἀγωνία τοῦ Ἰησοῦ στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ ὁ ἱδρώτας Του ἦταν «ὡσεί θρόμβοι αἵματος» (22,44).

3. Τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο, ἀδελφοί μου, εἶναι ὡραῖο καί στήν ἔκφρασή του ἀκόμη, γιατί ὁ συγγραφέας του ἦταν Ἕλληνας καί στήν καταγωγή καί στήν μόρφωση. Ἦταν δέ καί μαθητής καί ἀκόλουθος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί εἶχε καί αὐτός τόν εὐρύ ὁρίζοντα τῶν θεολογικῶν ἰδεῶν τοῦ μεγάλου Ἀποστόλου. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τονίζει στίς ἐπιστολές του τήν καθολικότητα τῆς σωτηρίας, πού ἔφερε ὁ Χριστός (Τίτ. 3,4)· ὁμιλεῖ γιά τήν ταπείνωση καί τήν φτώχεια, γιά τήν χαρά τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί γιά ἄλλα παρόμοια χαρακτηριστικά. (α) Τό ἴδιο καί ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς. Τό Εὐαγγέλιό του τό ἀπευθύνει βέβαια σέ κάποιον Ἕλληνα Θεόφιλο, ἀλλά γενικά τό ἀπευθύνει σέ ὅλους τούς ἐθνικούς, γιά νά καλέσει καί αὐτούς στήν σωτηρία τοῦ Χριστοῦ. Γι᾽ αὐτό καί τόν γενεαλογικό κατάλογο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ δέν τόν φτάνει μέχρι τόν Ἀβραάμ, τόν γενάρχη  τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ, ὅπως τό κάνει ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος, ἀλλά μέχρι τόν Ἀδάμ, τόν γενάρχη ὅλης τῆς ἀνθρωπότητας. (β) Ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς πάλιν ἔχει συμπάθεια στούς φτωχούς. Ἔτσι, τόν μακαρισμό τοῦ Χριστοῦ «μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι» ὁ Λουκᾶς τόν γράφει «μακάριοι οἱ πτωχοί» μόνο. Μόνον ὁ Λουκᾶς μιλάει γιά τήν φτωχική γέννηση τοῦ Ἰησοῦ στήν Βηθλεέμ καί μόνον αὐτός λέει γιά τήν πτωχική προσφορά τῆς Μητέρας του στόν Ναό (2,24). Μόνον ὁ Λουκᾶς πάλι λέει γιά τό ὅτι μερικές εὐκατάστατες γυναῖκες ἔδιναν τά ἀναγκαῖα «ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐταῖς» (8,3). Ἔτσι τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο εἶναι τό «Εὐαγγέλιον τῶν πτωχῶν»!

4. Ἕνα ἄλλο χαρακτηριστικό στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο εἶναι ἡ τιμή στήν γυναίκα. Αὐτό ἔχει μεγάλη σημασία, γιατί παλαιά ἡ γυναίκα ὑβριζόταν καί δέν ὑπολογιζόταν γιά ἄνθρωπος. Ὁ Σενέκας μάλιστα ἔγραψε καί εἶπε ὅτι ἡ «γυναίκα εἶναι ζῶον ἀναιδές καί θηρίο ἀκόλαστο ἐπιθυμιῶν». Ἀντίθετα ὅμως στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο καί στήν Ἐκκλησία μας γενικά, ἡ γυναίκα ἔχει μεγάλη τιμή. Ὁ Λουκᾶς, καί μόνον αὐτός, μιλάει στό Εὐαγγέλιό του γιά τήν Ἐλισάβετ, τήν μητέρα τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ· μόνον αὐτός μιλάει γιά τήν προφήτιδα Ἄννα, γιά τήν χήρα τῆς Ναΐν, γιά τήν ἀνώνυμο ἁμαρτωλό, γιά τήν συγκύπτουσα, γιά τήν διακονοῦσα Μάρθα, γιά τίς γυναῖκες τῆς ὁδοῦ τοῦ μαρτυρίου, κ.ἄ.

Ἰδιαίτερα ὅμως ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς μιλάει στό Εὐαγγέλιό του γιά τήν Παναγία Γυναίκα, τήν Μητέρα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γι᾽ αὐτό καί τόν ἀγαπᾶμε ἰδιαίτερα, αὐτόν καί τό Εὐαγγέλιό του, ἐπειδή μόνον αὐτός κάνει ἰδιαίτερο λόγο γιά τήν Παναγία μας. Καί ἐμεῖς ἡ Ἐκκλησία, ὅταν ἔχουμε θεομητορική ἑορτή, τά εὐαγγελικά ἀναγνώσματα, πού διαβάζουμε, εἶναι ἐκ τοῦ κατά Λουκᾶν ἁγίου Εὐαγγελίου.

ΠΗΓΗ : † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας, "ΑΠΛΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ", Σεπτέμβριος - Οκτώβριος  2015, αριθ. 77, σ. 165 κ.ε.