ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ ΑΓΙΑ ΕΛΕΝΗ - ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ἔργο τοῦ Πανσέληνου, Πρωτάτο, Ἅγιον Ὄρος

Ὁ Μέγας οὗτος καὶ μακάριος καὶ ἀοίδιμος ἐν βασιλεῦσι Κωνσταντῖνος, ἐχρημάτισεν υἱὸς Κώνσταντος τοῦ Χλωροῦ, καὶ Ἑλένης τῆς τιμίας. Ὁ γὰρ πατὴρ αὐτοῦ Κώνστας, ἦτον ἔγγονος Κλαυδίου τοῦ βασιλέως τῆς Ρώμης, πρὸ τῆς τοῦ Διοκλητιανοῦ καὶ Καρήνου βασιλείας. Οὗτος λοιπὸν ὁ πατὴρ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἔγινε συγκοινωνὸς τῆς βασιλείας, τοῦ Διοκλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοῦ τοῦ Ἑρκουλίου, ὁμοῦ μὲ τὸν Μαξιμιανὸν τὸν Γαλλέριον. Καὶ εἰς καιρὸν ὁποῦ οἱ ἀνωτέρω τρεῖς βασιλεῖς ἐκίνησαν διωγμὸν μέγαν κατὰ τῶν Χριστιανῶν, μόνος οὗτος ἐμεταχειρίζετο πρὸς τοὺς Χριστιανοὺς πραότητα καὶ συμπάθειαν, καὶ ἐμεταχειρίζετο συμβούλους καὶ κοινωνοὺς τῶν πραγμάτων του τοὺς ὑπὲρ τῆς πίστεως τοῦ Χριστοῦ ἀγωνιζομένους. Οὗτος ὁ Κώνστας ἐδίδαξε τὴν εὐσέβειαν καὶ πίστιν τὸν ἀγαπητόν του υἱὸν Κωνσταντῖνον, τὸν μετὰ ταῦτα πρῶτον γενόμενον βασιλέα εἰς τοὺς Χριστιανούς. Ὅθεν καὶ ἀφῆκεν αὐτὸν διάδοχον τῆς βασιλείας του εἰς τὰς νήσους τῆς Βρετανίας, ἤτοι τῆς Ἐγγλιτέρας. Ὁ δὲ Κωνσταντῖνος μαθὼν ἐκεῖνα ὁποῦ ἔγιναν εἰς τὴν Ρώμην ἀπὸ τὸν Μαξέντιον υἱὸν τοῦ Μαξιμιανοῦ Ἑρκουλίου, τὰ ὁποῖα ἦτον ἀκάθαρτα, καὶ μισητὰ ἔργα, ταῦτα λέγω μαθών, ὥρμησε κατ’ ἐπάνω του, ἐπικαλεσάμενος βοηθὸν τὸν Χριστόν. Ὅθεν ὁ Θεὸς βλέπωντας τὴν καθαρότητα τῆς ψυχῆς του, πρῶτον μὲν ἐνεφάνισε τὸν ἑαυτόν του εἰς αὐτὸν κατὰ τὸν ὕπνον. Ἔπειτα δέ, κατὰ μέσον τῆς ἡμέρας ἐχάραξεν ὁ Κύριος τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ διὰ μέσου τῶν ἀστέρων, εἰς τὸ ὁποῖον ἦτον γεγραμμένα τὰ γράμματα ταῦτα· «Ἐν τούτῳ νίκα». Διὰ μέσου γὰρ τοῦ σημείου τούτου ἐκαταδέχθη ὁ Κύριος νὰ ἐμφανίσῃ καὶ αἰσθητῶς τὸν ἑαυτόν του εἰς τὸν Μέγαν Κωνσταντῖνον καὶ εἰς τοὺς κατ’ αὐτὸν ἀξίους.

Ὅθεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ξεθαρρεύσας εἰς τὸν τύπον αὐτόν, ἁρμάτωσε τὸν ἑαυτόν του, ποιήσας χρυσοῦν τὸν φανέντα Σταυρόν. Εἶτα πηγαίνωντας εἰς τὴν Ρώμην, ὄχι μόνον ἐνίκησεν τὸν ἀλιτήριον Μαξέντιον, ὅστις ἐπνίγη εἰς τὸν ἐν τῇ Ρώμῃ ποταμὸν Τίβεριν, κοντὰ εἰς τὴν γέφυραν τὴν καλουμένην Βολβίαν. Ἀλλὰ καὶ τοὺς πολίτας τῆς Ρώμης ἐλευθέρωσεν ἀπὸ τὴν τυραννίαν ἐκεῖνον. Ἀναχωρήσας δὲ ὕστερον ἀπὸ τὴν Ρώμην, καὶ περιπατώντας ἀπὸ τόπον εἰς τόπον, ἠθέλησε διὰ νὰ κτίσῃ πόλιν εἰς ἐδικόν του ὄνομα κατὰ τὴν Τρωάδα, ὅπου ἔγινε παλαιὰ ὁ πόλεμος τῶν Τρωαδιτῶν μαζὶ μὲ τοὺς Ἕλληνας. Ἐμποδίσθη ὅμως ἀπὸ θείαν ἀποκάλυψιν νὰ μὴ τὴν κτίσῃ ἐκεῖ, ἀλλὰ μᾶλλον νὰ τὴν κτίσῃ εἰς τὸ Βυζάντιον. Ὅθεν ἀκολουθήσας εἰς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔκτισε τὴν θεοφρούρητον πόλιν εἰς τὸ ἐδικόν του ὄνομα, ἤτοι τὴν Κωνσταντινούπολιν, καὶ ταύτην ἀφιέρωσεν εἰς τὸν Θεόν, ὡσὰν μίαν ἀπαρχὴν τῆς ἐδικῆς του εὐσεβείας. Ἐπειδὴ δὲ ἐζήτει νὰ μάθῃ τὴν ἀκρίβειαν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ἐσυνάθροισεν εἰς τὴν Νίκαιαν τοὺς Ἀρχιερεῖς, ὁποῦ εὑρίσκοντο εἰς ὅλα τὰ μέρη τῆς οἰκουμένης, ἤτοι συνεκρότησε τὴν ἁγίαν καὶ Οἰκουμενικὴν Πρώτην Σύνοδον τῶν τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ θεοφόρων Πατέρων, διὰ μέσου τῆς ὁποίας, ἡ μὲν Ὀρθόδοξος πίστις ἀνεκηρύχθη, καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἐγνωρίσθη ὁμοούσιος, ἤτοι πῶς ἔχει τὴν αὐτὴν οὐσίαν καὶ φύσιν μὲ τὸν Πατέρα. Ὁ δὲ Ἄρειος καὶ οἱ αὐτοῦ ὀπαδοὶ ἀνεθεματίσθησαν ὁμοῦ μὲ τὴν βλάσφημον καὶ κακόδοξον αὐτῶν αἵρεσιν. Ὄχι μόνον δὲ ταῦτα ἐποίησεν ὁ Ἰσαπόστολος οὗτος Κωνσταντῖνος, ἀλλὰ καὶ τὴν μητέρα του Ἑλένην ἔστειλεν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, διὰ νὰ ζητήσῃ νὰ εὕρῃ τὸ τίμιον ξύλον τοῦ Σταυροῦ, ἐπάνω εἰς τὸ ὁποῖον ἐκαρφώθη κατὰ σάρκα ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ δὲ Ἁγία Ἑλένη εὑροῦσα τοῦτο, ἄλλο μέν, ἀφῆκεν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ἄλλο δὲ ἔφερεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολη. Καὶ ἐκεῖ διαπεράσασα τὸ ἐπίλοιπον τῆς ζωῆς της, ἐν εἰρήνῃ ἐτελειώθη.

Ὁ δὲ Μέγας Κωνσταντῖνος, ἀφ’ οὗ ἐγκαινίασε τὴν Κωνσταντινούπολη μὲ ἐγκαίνια καὶ πανήγυριν, ὀλίγον ἔζησε μετὰ ταῦτα. Ὅθεν ὅταν ἔφθασεν εἰς τοὺς τεσσαράκοντα δύω χρόνους τῆς βασιλείας του, καὶ ἄρχισε νὰ κάμῃ πόλεμον ἐναντίον Σαβωρίου βασιλέως τῶν Περσῶν, ἐπῆγεν εἰς ἕνα προάστειον, ἤτοι τζεφτιλίκιον τῆς Νικομηδείας, καὶ ἐκεῖ ἐξεδήμησε πρὸς τὸν Κύριον. Τὸ δὲ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον ἐφέρθη εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, καὶ ἀφ’ οὗ ἐδεξιώθη μὲ προπομπὰς βασιλικάς, καὶ ὑπαντήσεις μεγαλοπρεπεῖς, ἐνταφιάσθη εἰς τὸν Ἱερὸν Ναὸν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.

Ἐβασίλευσε δὲ εἰς τὴν παλαιὰν Ρώμην κατὰ τοὺς τριακοσίους δεκαοκτὼ χρόνους ἀπὸ Χριστοῦ, τριακοστὸς δεύτερος βασιλεὺς Ρώμης γενόμενος μετὰ τὸν Αὔγουστον. Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ Σύναξις εἰς τὴν ἁγιωτάτην Μεγάλη Ἐκκλησίαν, καὶ εἰς τὸν Ναὸν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ὅπου καὶ τὸ τίμιον αὐτοῦ εὑρίσκεται λείψανον. Ὁμοίως καὶ εἰς τὸν Ναὸν τὸν εὑρισκόμενον κοντὰ εἰς τόπον καλούμενον Κινστέρνα τοῦ Βόνου, ὅπου παραγίνεται ὁ Πατριάρχης, μαζὶ μὲ τὸν βασιλέα καὶ τὴν Σύγκλητον τῶν ἀρχόντων, καὶ ἐκεῖ ἐπιτελεῖ τὴν θείαν μυσταγωγίαν. (Ὅρα καὶ εἰς τὸν Νέον Παράδεισον, καὶ εἰς τὸν Μακάριον τὸν Κωφόν).

ΠΗΓΗ : ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑ ΜΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΝΙΑΥΤΟΥ, τομ. 3, ΕΝ ΒΕΝΕΤΙΑ 1819, σελ. 55 κ.ε.