ΠΩΣ ΝΑ ΚΑΤΑΚΤΗΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ – ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΔΙΟΚΛΕΙΑΣ ΚΑΛΛΙΣΤΟΥ ΓΟΥΕΑΡ

Μόλις κάνουμε μιὰ σοβαρὴ προσπάθεια νὰ προσευχηθοῦμε «ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ», ἀμέσως συνειδητοποιοῦμε ἔντονα τὴν ἐσωτερική μας ἀποσύνθεση, τὴν ἔλλειψη τῆς ἑνότητας καὶ ὁλοκλήρωσής μας. Παρόλες τὶς προσπάθειές μας νὰ σταθοῦμε μπρὸς στὸ Θεό, οἱ σκέψεις συνεχίζουν νὰ τρέχουν ἀνήσυχα καὶ ἄσκοπα μέσα στὸ μυαλό μας, ὅπως τὸ βόμβισμα τῆς μύγας ἢ τὸ ἰδιότροπο πήδημα τῶν πιθήκων ἀπὸ κλαδὶ σὲ κλαδί. Ἐνατένιση σημαίνει πρῶτα ἀπ’ ὅλα, νὰ ὑπάρχεις ἐκεῖ ποὺ βρίσκεσαι – νὰ εἶσαι ἐδῶ καὶ τώρα. Ἀλλὰ συνήθως εἴμαστε ἀνίκανοι νὰ σταματήσουμε τὴ σκέψη μας νὰ περιπλανιέται ὅπου τύχει, στὸν τόπο καὶ στὸ χρόνο. Θυμόμαστε τὸ παρελθόν, ἀτενίζουμε τὸ μέλλον, σχεδιάζουμε τί θὰ κάνουμε στὴ συνέχεια· ἄνθρωποι καὶ τόποι ἔρχονται μπρός μας σὲ μιὰ ἀτέλειωτη ἀκολουθία. Δὲν ἔχουμε τὴ δύναμη νὰ αὐτοσυγκεντρωθοῦμε στὸ μέρος ἀκριβῶς ποὺ θά ’πρεπε νὰ βρισκόμαστε – ἐδῶ, στὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ· εἴμαστε ἀνίκανοι νὰ ζήσουμε ὁλοκληρωτικὰ στὴ μόνη στιγμὴ τοῦ χρόνου ποὺ ἀληθινὰ ὑπάρχει – τὸ τώρα, τὸ ἄμεσο παρόν. Αὐτὴ ἡ ἐσωτερικὴ ἀποσύνθεση εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ τραγικὰ ἐπακόλουθα τῆς Πτώσης. Οἱ ἄνθρωποι ποὺ πετυχαίνουν στὴ ζωή, ἔχει σωστὰ παρατηρηθεῖ, εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ κάνουν μόνο ἕνα πράγμα κάθε φορά. Ἀλλὰ τὸ νὰ κάνεις κάθε πράγμα στὴ σειρά του δὲν εἶναι καθόλου εὔκολο. Ἐνῷ κάτι τέτοιο εἶναι ἀρκετὰ δύσκολο στὴν ἐξωτερικὴ ἐργασία, ἀκόμα δυσκολότερο εἶναι στὴν προσπάθεια τῆς ἐσωτερικῆς προσευχῆς.

Τί πρέπει νὰ γίνει λοιπόν; Πῶς θὰ μάθουμε νὰ ζοῦμε στὸ παρόν, στὴν αἰωνιότητα τοῦ Τώρα; Πῶς μποροῦμε νὰ κατακτήσουμε τὸν Καιρό, τὴν ἀποφασιστικὴ στιγμή, τὴ στιγμὴ τῆς εὐκαιρίας; Εἶναι ἀκριβῶς σ’ αὐτὸ τὸ σημεῖο ποὺ ἡ Προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ μπορεῖ νὰ βοηθήσει. Ἡ ἐπανειλημμένη Ἐπίκληση τοῦ Ὀνόματος μπορεῖ νὰ μᾶς φέρει, μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ τὴ διαίρεση στὴν ἑνότητα, ἀπὸ τὴ διάσπαση καὶ τὴν πολλαπλότητα στὴν ἑνοποίηση. «Γιὰ νὰ σταματήσεις τὸ συνεχῆ συνωστισμὸ τῶν σκέψεών σου», λέγει ὁ ἐπίσκοπος Θεοφάνης, «πρέπει νὰ δέσεις τὴ διάνοιά σου μὲ μία σκέψη ἢ μὲ τὴ σκέψη τοῦ Ἑνὸς μόνο»¹.

Οἱ ἀσκητὲς Πατέρες, ἰδιαίτερα ὁ Βαρσανούφιος καὶ o Ἰωάννης, διαχωρίζουν δύο τρόπους γιὰ τὸν πόλεμο τῶν λογισμῶν.

Ἡ πρώτη μέθοδος εἶναι γιὰ τοὺς «δυνατοὺς» ἢ τοὺς «τέλειους». Αὐτοὶ μποροῦν νὰ «ἀντιλέγουν» στοὺς λογισμούς τους, δηλαδὴ νὰ τοὺς ἀντιμετωπίζουν πρόσωπο μὲ πρόσωπο νὰ τοὺς ἕλκουν σὲ κατὰ πρόσωπο ἀναμέτρηση. Ἀλλὰ γιὰ τοὺς περισσότερους ἀπὸ μᾶς μιὰ τέτοια μέθοδος εἶναι πολὺ δύσκολη, καὶ ἴσως πράγματι ὁδηγήσει σὲ οὐσιαστικὴ ζημία. Ἡ ἄμεση ἀναμέτρηση, ἡ προσπάθεια νὰ ἐκριζώσουμε καὶ νὰ ἀποβάλουμε λογισμοὺς μὲ τὴ δύναμη τῆς θέλησής μας, συχνὰ δίνει ἁπλῶς μεγαλύτερη δύναμη στὴ φαντασία μας.

Οἱ φαντασιώσεις μας, βίαια καταπιεσμένες, τείνουν νὰ ἐπιστρέψουν μὲ μεγαλύτερη δύναμη. Ἀντὶ νὰ μαχόμαστε τοὺς λογισμούς μας κατευθείαν καὶ νὰ προσπαθοῦμε νὰ τοὺς ἀποδιώξουμε μὲ μιὰ προσπάθεια τῆς θέλησης, εἶναι σοφότερο νὰ στραφοῦμε καὶ νὰ προσηλώσουμε τὴν προσοχή μας ἀλλοῦ. Ἀπὸ τὸ νὰ ἀτενίζουμε κάτω, μέσα στὴν ταραγμένη φαντασία μας καὶ νὰ συγκεντρωνόμαστε γιὰ νὰ ἐναντιωθοῦμε στὶς σκέψεις μας, καλύτερα θὰ εἶναι νὰ κοιτάξουμε πρὸς τὰ πάνω, πρὸς τὸν Κύριο Ἰησοῦ καὶ νὰ ἐμπιστευθοῦμε τοὺς ἑαυτούς μας στὰ χέρια Του, ἐπικαλούμενοι τὸ Ὄνομά Του· καὶ ἡ χάρη ποὺ ἐνεργεῖ διαμέσου τοῦ Ὀνόματός Του θὰ ὑπερπηδᾶ τοὺς λογισμούς, τοὺς ὁποίους δὲ θὰ μπορούσαμε νὰ ἐξαλείψουμε μὲ τὴ δικιά μας δύναμη.

Ἡ πνευματική μας στρατηγικὴ θὰ πρέπει νὰ εἶναι θετικὴ καὶ ὄχι ἀρνητική: ἀντὶ νὰ προσπαθοῦμε νὰ ἀδειάσουμε τὴ σκέψη μας ἀπὸ ὁτιδήποτε κακό, θὰ εἶναι καλύτερα νὰ τὴ γεμίζουμε μὲ ὅ,τι καλό. «Μὴν ἀντιλέγεις στὶς σκέψεις ποὺ ἔρχονται ἀπ’ τοὺς ἐχθρούς σου» συμβουλεύουν ὁ Βαρσανούφιος καὶ ὁ Ἰωάννης, «γιατὶ αὐτὸ ἀκριβῶς αὐτοὶ θέλουν καὶ δὲ θὰ πάψουν νὰ σὲ ἐνοχλοῦν. Ἀλλὰ γύρισε στὸν Κύριο γιὰ νὰ σὲ βοηθήσει ἐναντίον τους, καταθέτοντας μπροστά Του τὴ δική σου ἀδυναμία· διότι Αὐτὸς εἶναι ἱκανὸς νὰ τοὺς ἐκδιώξει καὶ νὰ τοὺς ἐκμηδενίσει»².

ΠΗΓΗ : Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ, εκδ. ΑΚΡΙΤΑΣ.

________________________________________

1. The Art of Prayer, σ. 97.

2. Ἀποκρίσεις, ἐκδ. Σχοινᾶς, (Βόλος 1960), 91.