ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΕΘΣHΜΑΝΗΣ

“Αυτού κοντά είναι και η αγία Γεθσημανή, εις την οποίαν είναι το πανάγιον μνήμα της παναχράντου Δεσποίνης ημών θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας. Αυτού κατερχόμενοι από μίαν ευρυχωροτάτην πέτρινην σκάλαν, με πεννήντα βαθμίδας. Εις το μέσον της σκάλας δεξιόθεν, έχει μίαν καμάραν, με τρούλαν υψηλήν, εις την οποίαν είναι τα μνήματα των δικαίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης, ένθα λειτουργούσιν οι ορθόδοξοι όταν βούλλωνται. Αντίκρυ ταύτης αριστερόθεν δηλαδή, είναι ετέρα καμάρα, και είναι το μνημείον, Ιωσήφ του Μνήστορος. Καταβαίνοντες δε, κάτω εις το έδαφος, κατά το δεξιόν μέρος, είναι το άγιον Κουβούκλιον, ένθα είναι και το άγιον μνήμα της κυρίας ημών Θεοτόκου, μάρμαρον λευκότατον, αναπέμπων ευωδίαν θαυμάσιον, επάνω του οποίου κρέμανται, καντήλαις ακοίμηταις εικοσιδύο, και λειτουργούσιν οι ορθόδοξοι καθ΄ εκάστην ημέραν, υπέρ ψυχικής σωτηρίας των ευσεβών χριστιανών. Όπισθεν δε του αγίου τούτου Κουβουκλίου, είναι το καθολικόν, εις το όνομα των αγίων Αποστόλων, τιμώμενον, και εκτελείται αυτού η θεία Ιερουργία. Όταν επί της βασιλείας του Σουλτάν Ωσμάν, διά βασιλικών θεσπισμάτων, επανελάβομεν ημείς τα σεβάσμια προσκυνήματα, τότε ίσχυσαν και οι επάρατοι Αρμένιδες, και με δόλον έκαμαν Χατισερίφη, διά να λειτουργούσιν, επάνω του Θεομητορικού μνήματος μίαν φοράν της εβδομάδος, κατά την τετράδην, και τούτο τους το επρόδωκαν οι Φράτορες, διά το να συμφωνούσι με αυτούς, και διά το να είναι οι περισσότεροι γατόλυκοι. Έχουσι προσέτι, και έξωθεν του ιερού Κουβουκλίου, ετέραν τράπεζαν, και λειτουργούσι κατά πάσαν κυριακήν. Πλησίον του ιερού Κουβουκλίου, έχουσι τόπον, και λειτουργούσιν οι Συριάνιδες, καθώς έχουσι τόπον προς το δυτικόν μέρος, και λειτουργούσι και οι Κόπται εις τας δύο διορισμένας ταύτας ημέρας. Εν αυτή τη Εκκλησία έχομεν και ετέρας δύο αγίας τράπεζας, την μεν, εις όνομα τιμωμένην του αγίου Νικολάου, την δε εις όνομα του πρωτομάρτυρος Στεφάνου, εις τας οποίας ιερουργούμεν όταν θέλωμεν. Αυτός ο θείος και ιερός ναός, είναι κτήριον θαυμαστόν και περιφανέστατον, ωκοδομημένον με στερεόν σταυροθόλιον, εκτίσθη δε υπό της αειμνήστου βασιλίσσης αγίας Ελένης. Έχει δε και η πόρτα αυτής εκατέρωθεν των μερών από τέσσαρας μαρμαρένιας κολώνας. Αυτόν τον ναόν έχουσιν εις ευλάβειαν και αυτοί οι Ωθωμανοί, επειδή ερχόμενοι προσκυνούσι κατά το έθος αυτών, και επικαλούνται την δέσποιναν Μαριάμ. Πλησίον της πόρτας ταύτης είναι το σπήλαιον, ένθα εκάθοντο οι Απόστολοι, εις τον καιρόν της προσευχής του Κυρίου. Εντεύθεν ω λίθου βολήν είναι λίθος ριζημαίος, και αυτού η πανάμωμος Θεοτόκος, εν τη μεταστάσει αυτής, ανερχομένη εις τους ουρανούς, έδωκε την ζώνην αυτής τω Αποστόλω Θωμά, εις πίστωσιν της Αναστάσεως αυτής. Αντίκρυ ταύτης είναι ετέρα πέτρα καμαρωτή, και εις αυτήν ανεπαύετο η Θεοτόκος, καταβαίνουσα από την προσκύνησιν των ιχνών του μονογενούς Υιού αυτής, των εν τω όρει των Ελαιών. Αυτού εις τον ίδιον τόπον, εφάνη Άγγελος Κυρίου πάλιν προς την Θεοτόκον, και δίδωντας αυτή ένα κλάδον Φοίνικος, της εμύνησε την εις ουρανούς μετάστασίν της. Εξ αυτής της πέτρας και ο Ιησούς ανήλθε και εκάθισεν επί τον πώλον όνου, και εισήλθεν εις εις το ιερόν μετά Βαίων και κλάδων. Κακείθεν κατωτέρω είναι τόπος, τριγυρισμένος με πέτρας, και αυτού επροσευχήθη ο Κύριος προς τον άναρχον αυτού πατέρα εις τον καιρόν του πάθους....”.

ΠΗΓΗ : ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΠΡΟΥΣΗΣ, ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΟΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑ ΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ, ΕΝ ΒΙΕΝΝΗ 1787, σσ. 85 κ.ε.