ΣΠΟΥΔΗ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΒΑΠΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Στο επάνω μέρος της εικόνας υπάρχει ένα ημικύκλιο, που συμβολίζει το άνοιγμα των ουρανών. Από αυτό βγαίνουν ακτίνες και κατεβαίνει το ’γιο Πνεύμα στο κεφάλι του Χριστού «ἐν εἴδει περιστερᾶς». οι ουρανοί είναι η θέση του Θεού-Πατέρα, ο οποίος σε μερικές εικόνες της Βαπτίσεως (όπως π.χ. στη Βάπτιση της Μονής του Δαφνίου και της Μονής του Οσίου Λουκά στη Φωκίδα) σημαίνεται με ένα χέρι που ευλογεί. Η φανέρωση της Αγίας Τριάδος είναι σημαντικότερο σε σημασία στοιχείο στην εικόνα της Βαπτίσεως.

Στη συνέχεια ο αγιογράφος μας μεταφέρει στα ρείθρα του Ιορδάνη, τα οποία ο Κύριος αγίασε με τη Βάπτισή του. «Βράχοι υψηλοί οπού σμίγουν και σχηματίζουν μια κλεισούραν, μέσα εις την οποίαν τρέχει ο Ιορδάνης ποταμός με ρεύμα σφοδρόν. Εις το μέσον του ποταμού ίσταται ο Χριστός, γυμνός, με άσπρο πανί μόνον εις την μέση Του. Με τη δεξιάν χείρα ευλογεί τα ύδατα, εις πολλάς δε εικόνας και με τας δύο χείρας. Εις άλλας εικόνας βλέπει κατ' ενώπιον, εις άλλας εικονίζεται εκ των πλαγίων, με ανοικτούς τους αχράντους πόδας Του, ως να περιπατή. Το άγιον πρόσωπόν Του είναι σοβαρόν και γρηγορούν, δια το μέγα μυστήριον οπού γίνεται. Το σώμα Του είναι ωσάν σκαλισμένον εις το ξύλον, με διάφορα σχήματα γραμμένα ζωηρά, εις το στήθος, εις τους ώμους, εις την κοιλίαν και όχι σαρκώδες» (Φ. Κόντογλου). Ο Κύριος σε πολλές εικόνες της Βαπτίσεως φαίνεται σαν να περπατάει, γιατί, όπως παρατηρεί ο Ουσπένσκι, αυτός πήρε την πρωτοβουλία να βαπτιστεί. Με την θέλησή του ήρθε στον Ιορδάνη και ζήτησε να βαπτιστεί από τον Ιωάννη.

Στα νερά του Ιορδάνη βλέπουμε τα ψάρια που κολυμπούν και μια μισοντυμένη γυναίκα πάνω σ' ένα δράκοντα. Η γυναίκα συμβολίζει την Ερυθρά θάλασσα. (Αλλού έχουμε και τον άνδρα για το αντίστοιχο σύμβολο του Ιορδάνη). Για τους δράκοντες μιλάνε στίχοι των ψαλμών, καθώς και των ύμνων και των ευχών της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού «...Σύ συνέτριψας τάς κεφαλάς τῶν δρακόντων ἐπί τοῦ ὕδατος (=των Αιγυπτίων στην Ερυθρά θάλασσα) (Ψαλμ. 73,13). «Σύ...καί τάς κεφαλάς τῶν ἐκεῖσε ἐμφωλευόντων συνετρίψας δρακόντων» (Ευχή Μ. Αγιασμού). «Καί δρακόντων κεφαλάς ἐμφωλευόντων διαθλάττει (=κατασυντρίβει)» (τροπάριο, ωδή β΄).

Οι περισσότερες εικόνες της Βαπτίσεως παρουσιάζουν τον Κύριο τελείως γυμνό. Έτσι τον θέλουν και τα τροπάρια της εορτής. Η γυμνότητα θέλει να τονίσει πόσο ο Κύριος μίκρυνε τη δόξα του και τη θεότητά του για χάρη μας. Γυμνώθηκε εκείνος για να ντύσει τους ανθρώπους με το ένδυμα της αιώνιας δόξας. Άλλοι είδαν στην γυμνότητά του την αδαμική γυμνότητα. Ο Κύριος αποδίδει έτσι στην ανθρωπότητα το ένδοξο παραδεισιακό ένδυμά της (Π. Ευδοκίμωφ).

Στην μία όχθη του Ιορδάνη βρίσκεται ο Πρόδρομος. Κοιτάζει εκστατικός το ’γιο Πνεύμα. Το ένα χέρι το έχει πάνω στο κεφάλι του Δεσπότη. Το άλλο είναι σε στάση προσευχής. Εκφράζει έτσι τον τρόμο του για την αξίωση του Κυρίου να βαπτιστεί από αυτόν.

Στην απέναντι όχθη προβάλλουν οι μορφές τεσσάρων αγγέλων. Συμμετέχουν κι αυτοί στο παράδοξο μυστήριο σύμφωνα με το τροπάριο της εορτής: «Ὥσπερ οὐρανῷ, σύν τρόμῳ καί θαύματι παρίσταντο ἐν Ἰορδάνῃ αἱ Δυνάμεις τῶν Ἀγγέλων, σκοπούμεναι τοσαύτην Θεοῦ τήν συγκατάβασιν...» (Κανών, ωδή ζ΄). Θαμπώνονται από τη συγκατάβαση αυτή και οι τρεις προσκυνούν με ευλάβεια τον Κύριο, ενώ ο τέταρτος, προσευχόμενος, ατενίζει τον ουρανό. Με σεβασμό ετοιμάζονται να δεχτούν το σώμα του Κυρίου προβάλλοντας τα πανιά που κρατούν στα χέρια τους. Ωραία παρατηρήθηκε, ότι συμβολίζουν και εικονογραφούν τον λόγο του αποστόλου Παύλου: «Ὅσοι γάρ εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε...» (Γαλ. 3, 27).

Η εικόνα μας στην αριστερή πλευρά είναι κατεστραμμένη. Εδώ θα' ταν στα νερά η συμβολική μορφή του Ιορδάνη και κοντά στον Πρόδρομο η αξίνη που θυμίζει τα λόγια του Βαπτιστή στους Φαρισαίους: «Ἤδη δε καί ἡ ἀξίνη πρός τήν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται∙ πᾶν οὖν δένδρον μή ποιοῦν καρπόν καλόν ἐκκόπτεται καί εἰς πῦρ βάλλεται» (Ματθ. 3, 10).

ΠΗΓΗ : http://www.apostoliki-diakonia.gr