ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΟΜΒΕΣ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ

Η λέξη κατακόμβη απαντάται για πρώτη φορά στα μέσα του 4^ου αιώνα. Είναι σύνθετη και προέρχεται εκ της ελληνικής πρόθεσης κατά και της λατινικής λέξης κούμπα, η οποία προέρχεται εκ της ελληνικής κύμβη που σημαίνει τάφος – τύμβος.

Αρχικά, δήλωνε τα υπόγεια λαβυρινθώδη κοιμητήρια των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Χρησιμοποιήθηκαν και ως τόποι καταφυγής για τους χριστιανούς τη περίοδο των διωγμών, αλλά και ως χώροι προσευχής και λατρείας.

Κατασκευάζονταν από εξειδικευμένους εργάτες, τους «κοπιάτες», οι οποίοι άνοιγαν σε πορώδες έδαφος μικρό τετράγωνο χώρο, και σχηματίζοντας βαθμίδες κατέβαιναν έως ορισμένο βάθος. Ακολούθως, άνοιγαν στοές οριζόντια, και εγκάρσιους δαιδαλώδεις διαδρόμους. Έτσι δημιουργούνταν πολυώροφα υπόγεια «οικοδομήματα», νεκρουπόλεις. Για τον φωτισμό ανοίγονταν τετράγωνοι φωταγωγοί άνωθεν από τους νεκρικούς θαλάμους, στους δε διαδρόμους τοποθετούνταν λυχνάρια. Αυτά προσέφεραν έναν αμυδρό φωτισμό.

Οι διάδρομοι καλύπτονταν με μάρμαρο, πάνω στο οποίο χαράσσονταν το όνομα, η ηλικία και η ημερομηνία θανάτου του κοιμηθέντος. Στους μάρτυρες τοποθετούσαν συνήθως την αναγραφή : ΜΑΡΤΥΣ ή ΜΡΤ ή ΜΤΥΣ ή ΜΡ. Ενώ στο μνήμα τους βρίσκονταν και φιαλίδια με το αίμα τους το οποίο συνέλεγαν οι χριστιανοί.

Διακοσμούνταν με σύμβολα όπως ο Σταυρός, το ιερότερο σύμβολο, ο Ιχθύς (Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ), οι δεόμενοι, ο Ορφέας που συμβόλιζε το Χριστό, ο Ποιμήν ο καλός, το περιστέρι που συμβόλιζε το Άγιο Πνεύμα, η ναυς που συμβόλιζε την Εκκλησία, ο αμνός που συμβόλιζε το Χριστό, η πτώση των πρωτοπλάστων, ο Νώε και η Κιβωτός, η θυσία του Αβραάμ, ο Μωυσής, οι τρεις Παίδες, ο Ιώβ, η προσκύνηση των Μάγων , η Βάπτιση του Χριστού, ο γάμος της Κανά, η παραβολή των δέκα παρθένων κ.α.

Η Κατακόμβη της Μήλου (δίπλα στη τρυπητή), ιδρύθηκε περι τον 2^ο αιώνα και χρησιμοποιούνταν ως τα τέλη του 5^ου αιώνος. Είναι ένα συγκρότημα υπογείων στοών και διαδρόμων (μήκους 185 μέτρων), στα τοιχώματα των οποίων είναι λαξευμένοι αρκοσόλια, ενώ πολλοί τάφοι είναι ανοιγμένοι και επί του δαπέδου των διαδρόμων. Ειδικότερα, αποτελείται από τρεις μεγάλες στοές, πέντε διαδρόμους και έναν ορθογώνιο νεκρικό θάλαμο. Στα τοιχώματά της δε διασώζονται 126 αρκοσόλια (λαξευτοί τάφοι). Υπολογίζεται από τους ειδικούς ερευνητές ότι υπάρχουν πλέον των 1500 τάφων συνολικά.

Στις 15 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, παρουσία του Αρχιεπικόπου και πλήθους Αρχιερέων, η Μήλος ανακηρύχθηκε επίσημα Ιερά Νήσος και έλαβαν χώρα λαμπρές εορταστικές εκδηλώσεις.

Πολλές ευχαριστίες στη δίδα Δέσποινα Λ. για την ευγενική προσφορά των φωτογραφιών που έλαβε στη Μήλο εφέτος το καλοκαίρι.

ΠΗΓΕΣ : ΘΗΕ, τομ. 7, στ. 438 κ.ε., ΑΘΗΝΑΙ, ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΡΩΤΟΠΡ., Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝ ΑΥΤΩ, ΕΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 1921, σ. 15 κ.ε., ΠΕΤΑΝΗ ΑΝΔΡΕΑ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ, ΑΘΗΝΑΙ 1973, σ. 20 κ.ε.