Η ΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Η εύρεση του Τιμίου Σταυρού. 

Κατά τη διάρκεια της Α΄ Οικουμενικής συνόδου, ευρισκόμενος στη Νίκαια ο Ιεροσολύμων άγιος Μακάριος, προκειμένου να λάβει μέρος στις εργασίες της, συνομίλησε με τον Αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο και τον ενημέρωσε ότι οι άγιοι τόποι είναι κατάσπαρτοι από ειδωλολατρικούς ναούς και είδωλα των ψεύτικων θεών, με αποτέλεσμα οι χριστιανοί να μην έχουν πρόσβαση στα πανάγια ιερά προσκυνήματα.

Ο Αυτοκράτωρ λυπήθηκε και απέστειλε την ευσεβή μητέρα του αγία Ελένη το 326 στα Ιεροσόλυμα, προκειμένου να εκκαθαριστεί ο τόπος από τους ειδωλολατρικούς ναούς και να διενεργήσει ανασκαφές για την εύρεση των πανάγιων ιερών προσκυνημάτων.

Στο μέσω της περικυκλωμένης - με σειρά κιόνων στοάς ένθεν κι ένθεν - μεγάλης οδού, στο δυτικό μέρος, η οποία απέληγε σε πλατεία, υψώνονταν ο ναός της Αφροδίτης, καλύπτοντας τους αγίους τόπους, τα πανίερα προσκυνήματα, τον Γολγοθά και τον Πανάγιο και Ζωοδόχο Τάφο του Χριστού.

Το μέρος αυτό στους χρόνους του Χριστού, ευρίσκονταν εκτός των τειχών της πόλεως,  αλλά συμπεριλήφθηκε στα Ιεροσόλυμα από τον Ηρώδη τον Αγρίππα, όταν οικοδόμησε το τρίτο τείχος της πόλης.

Ως το 70 μ.Χ., οι χριστιανοί που διέμεναν στα Ιεροσόλυμα, γνώριζαν όλοι ακριβώς τον τόπο των πανίερων προσκυνημάτων. Με τις ταραχές και τους διωγμούς που επακολούθησαν στη Παλαιστίνη, διεσκορπίστηκαν και κατέφυγαν στη Πέλλα της Δεκάπολης έως το 135 μ.Χ., όταν επέστρεψαν στην αγία Πόλη υπό τον πρώτο εξ Ελλήνων επίσκοπο Μάρκο. Πιθανότατα, κατά το διάστημα αυτό δεν εξέλειπαν – είτε εκ φόνου ή εκ φυσικού θανάτου - όλοι όσοι γνώριζαν το ακριβές μέρος των πανάγιων προσκυνημάτων.

Από του έτους αυτού έως και το 326 μ.Χ., αρκετοί ευσεβείς προσκυνητές έφταναν στην αγία πόλη προς επίσκεψη των αγίων τόπων, και έτσι η παράδοση περί του ακριβούς μέρους όπου ευρίσκονταν αυτά κρατούνταν ζωντανή.  

Έπρεπε να απομακρυνθούν τα χώματα που είχαν εναποθέσει ασεβείς άθεοι επί των πανίερων ιερών προσκυνημάτων προκειμένου να τα εξαφανίσουν (βλ. Εκκλ. Ιστορία Ευσέβου, Εκκλ. Ιστορία Σωκράτη, σημ. ο Μοναχός Αλέξανδρος αποδίδει την ενέργεια αυτή στους Ιουδαίους – Migne PG τομ. 87, στ. 4063), με τα οποία είχε γίνει η γέφυρα που ένωνε το Γολγοθά και το σπήλαιο του Πανάγιου Τάφου.

Μόλις έγινε αυτό, αποκαλύφθηκε ο λόφος του Γολγοθά και το σπήλαιο του Πανάγιου Τάφου, και λίγο παραδίπλα ο Τίμιος Σταυρός μαζί με τους άλλους δύο σταυρούς των ληστών. Κατόπιν θαύματος δια της επιθέσεως επί γυναικός ασθενούς, αναγνωρίστηκε ο Σταυρός του Χριστού, ενώ κατά άλλη αρχαία παράδοση, ο Τίμιος Σταυρός ανευρέθη υπό Ιουδαίου εργάτη, που ονομάζονταν Ιούδας, ο οποίος βαπτίστηκε χριστιανό και χρημάτισε επίσκοπος.

Τμήμα του ανευρεθέντος Τιμίου Σταυρού τους Χριστού κρατήθηκε στα Ιεροσόλυμα, μέρος δε απεστάλη στον Μέγα Κωνσταντίνο, ο οποίος αισθανόμενος μεγίστη χαρά διέταξε την ανέγερση μεγαλοπρεπών ναών στους αγίους τόπους.

Από επιστολή του Μ. Κωνσταντίνου προς τον Ιεροσολύμων Μακάριο, φαίνεται ότι επί των τόπων των κοσμοσωτηρίων Παθών και της Ανάστασης του Χριστού, να φτιάξει πολλά οικοδομήματα. Το Κουβούκλιο του Πανάγιου Τάφου, κατασκευάστηκε από λαμπρά μάρμαρα υπό δώδεκα κιόνων, που είχαν αργυρά κιονόκρανα, και κορυφή με σταυρό………

Η δε αγία Ελένη, μήτηρ του Αυτοκράτορα, κατ΄ εντολή και επιθυμία του, παρακολούθησε την ανέγερση των ναών και περιόδευσε στην αγία γη ιδρύοντας και άλλους ναούς (Βηθανία, Χεβρώνα, Βηθλεέμ, Θαβώρ κ.α.).

ΠΗΓΗ : ΑΡΧΙΜ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΩΝ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, ΕΝ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΟΙΣ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 1910, σ. 85 κ.ε.