ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ - ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΖΑΝΗΣ ΚΥΡΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

Ὅσα ἔγιναν ἀπὸ τὴ γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὣς τὴν Πεντηκοστή, ὅλα εἶναι μετὰ τὸν Εὐαγγελισμὸ κι ὅλα ξεκινοῦν ἀπὸ τὸν Εὐαγγελισμό. Στὸ τροπάριο τῆς ἑορτῆς ἡ Ἐκκλησία ὀνομάζει τὸν Εὐαγγελισμὸ «τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ κεφάλαιον», ἐπειδὴ ἀκριβῶς τὸ θεῖο αὐτὸ γεγονὸς εἶναι ἡ ἀρχὴ στὴν ἱστορία τῶν ὅσων ὕστερα ἔγιναν καὶ σ’ αὐτὸ συνοψίζεται ὅλη ἡ ὑπόθεση τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ κόσμου. Τὸ μυστήριο τὸ «ἀπ’ αἰῶνος κεκρυμμένον», τὸ ἄγνωστο δηλαδὴ καὶ ἀπόρρητο μυστήριο τῆς βουλῆς τοῦ Θεοῦ, φανερώθηκε στὸν κόσμο μὲ τὸν Εὐαγγελισμό, μὲ τὸ μήνυμα ποὺ ἔφερε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ πρὸς τὴν Παρθένο Μαρία.[…]

Ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς, μὲ τὸ φωτισμὸ καὶ τὴν ἐπιστασία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μᾶς παραδίδει τὸ διάλογο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ⋅ τί ὁ Ἀρχάγγελος εἶπε πρὸς τὴν παρθένο Μαρία καὶ πῶς ἐκείνη, περίφοβη καὶ κατάπληκτη τὸν ἄκουσε καὶ πῶς δέχτηκε τὸ οὐράνιο μήνυμα. «Χαῖρε, Κεχαριτωμένη- ὁ Κύριος μετά σου⋅ εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξί»· εἶναι τὰ λόγια του Ἀγγέλου, ὅταν ἐμφανίστηκε πρὸς τὴν παρθένο Μαρία. Μοναδικὸς χαιρετισμὸς τοῦ Θεοῦ, ποὺ δὲν τὸν ἄκουσε ἄλλος ἄνθρωπος· ὁ πρῶτος ἔπαινος τοῦ Θεοῦ πρὸς τὴ γυναίκα, ἔπειτα ἀπὸ τὴν προγονικὴ ἀπόφαση.

Ἀλλὰ ὁ Ἀρχάγγελος δὲν εἶπε ἀκόμα τὸ σκοπό, γιὰ τὸν ὁποῖο «οὐρανόθεν ἐπέμφθη». Δὲν ἦταν βέβαια μόνο γιὰ νὰ χαιρετίση καὶ ἐγκωμιάση τὴν Παρθένο. Γιατὶ τὰ πρῶτα αὐτὰ λόγια τοῦ Εὐαγγελισμοῦ εἶναι χαιρετισμὸς καὶ ἐγκώμιο τοῦ Θεοῦ πρὸς τὴν παρθένο Μαρία. Γι’ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία τὰ πῆρε, ἔτσι καθὼς τὰ εἶπε ὁ Ἀρχάγγελος καὶ τὰ ἔκαμε ὕμνο, ἕναν ἀπὸ τοὺς πιὸ πανηγυρικοὺς ὕμνους πρὸς τὴν παναγία Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Δὲν εἶναι βέβαια ἡ πρώτη φορά, ποὺ γίνεται λόγος γιὰ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν εὔνοια τοῦ Θεοῦ σὲ πολλοὺς ἀνθρώπους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Μὰ ἐδῶ τὸ «κεχαριτωμένη» καὶ τὸ «εὐλογημένη ἐν γυναιξί» λέγονται μὲ κάποια ἄλλη σημασία κι ἔχουν ἕνα ξεχωριστὸ νόημα. Οὔτε καὶ τὸ «ὁ Κύριος μετὰ σοῦ» θέλει νὰ πεῖ πὼς ὁ Θεὸς εἶναι μαζὶ μὲ τὴν παρθένο Μαρία, προστάτης καὶ βοηθός της. Ἡ συνέχεια στὰ λόγια τοῦ Ἀρχαγγέλου εἶναι ἡ ἀπάντηση σ’ αὐτὰ ποὺ λέμε τώρα, ἡ ὀρθὴ ἐξήγηση τῶν λόγων τοῦ θείου χαιρετισμοῦ.

Καθὼς ἦταν φυσικό, ἡ παρθένος Μαρία φοβήθηκε στὴν ἐμφάνιση τοῦ Ἀγγέλου καὶ ταράχτηκε στὰ λόγια του, καὶ μήτε κατάλαβε τί ἤθελε νὰ πῆ ὁ χαιρετισμός. Γι’ αὐτὸ ὁ Ἄγγελος τὴν καθησύχασε καὶ τῆς εἶπε⋅ «Μὴ φοβᾶσαι, Μαρία! Ἐσένα διάλεξε καὶ τίμησε ὁ Θεός. Θὰ συλλάβης καὶ θὰ γεννήσης παιδί, καὶ θὰ τοῦ δώσης τὸ ὄνομα Ἰησοῦς. Αὐτὸς θὰ εἶναι μεγάλος ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους καὶ θὰ ὀνομασθῆ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ⋅ καὶ θὰ δώση σ’ αὐτὸν Κύριος ὁ Θεὸς τὸ βασιλικὸ θρόνο τοῦ πατέρα τοῦ Δαβίδ⋅ καὶ θὰ γίνη γιὰ πάντα βασιλέας τοῦ Ἰσραήλ· καὶ ἡ βασιλεία του θὰ εἶναι ἀτελεύτητη.

Μὲ ὅλ’ αὐτὰ ποὺ λέγει, ὁ Ἀρχάγγελος ἀκόμα δὲν ἀποκάλυψε τὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ. Εἶπε τὸ τί θὰ γίνη, μὰ δὲν ἐξήγησε τὸ πῶς θὰ γίνη. Ὅλα αὐτὰ γιὰ νὰ γίνουν προϋποθέτουν μιὰ πρώτη καὶ φυσικὴ ἀρχὴ καὶ μιὰ αἰτία, ποὺ ἡ παρθένος Μαρία ξέρει καλὰ πὼς τώρα σ’ αὐτὴν δὲν συντρέχει. Εἶναι βέβαια μνηστευμένη μὲ τὸν Ἰωσήφ, μὰ ἀκόμα δὲν τὸν ξέρει γιὰ ἄνδρα της· κι ὅμως ὁ Ἄγγελος τῆς λέγει⋅ «ἰδού... συλλήψῃ ἐν γαστρί», δηλαδὴ τώρα κι ὅλα θὰ συλλαβῆς καὶ θὰ μείνης ἔγκυος. Αὐτὰ εἶναι ἀφύσικα καὶ ἀνεξήγητα πράγματα, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀπορία ἀνεβαίνει στὸ λογισμό της καὶ ἡ ἐρώτηση ἔρχεται στὸ στόμα τῆς Παρθένου⋅ βάζει βέβαια στὸ νοῦ της μήπως αὐτὴ τὴ στιγμὴ τὴ γελοῦν τὰ μάτια της κι αὐτὸς ποὺ τῆς ὁμιλεῖ δὲν εἶναι ἄνθρωπος. Σὲ τοῦτο τὸ σημεῖο ἡ ὑμνολογία τῆς σημερινῆς ἑορτῆς ἑρμηνεύει σὲ ποιητικὴ γλώσσα τοὺς λογισμοὺς τῆς Παρθένου καὶ προεκτείνει τὸ διάλογο μεταξὺ τοῦ Ἀγγέλου καὶ τῆς Μαρίας⋅ «Φαίνῃ μοι ὡς ἄνθρωπος καὶ πῶς φθέγγῃ ρήματα ὑπὲρ ἄνθρωπον;», μοῦ φαίνεσαι γιὰ ἄνθρωπος καὶ πῶς τὰ λόγια σου εἶναι παραπάνω ἀπὸ ἀνθρώπινα λόγια;

Ἔφθασε τώρα ἡ στιγμὴ καὶ θὰ φανερωθῆ τὸ «ἀπ’ αἰῶνος μυστήριον», ποὺ δὲν εἶναι ὅλα ὅσα παραπάνω εἶπε ὁ Ἀρχάγγελος, ἀλλὰ τοῦτο ποὺ θὰ πῆ τώρα, ἡ ξεχωριστὴ καὶ μοναδικὴ ἐνέργεια καὶ χάρη τοῦ Θεοῦ ἐπάνω στὴν παρθένο Μαρία, γιὰ νὰ πραγματοποιηθοῦν ὅλα τὰ παραπάνω. Αὐτὸ ποὺ θὰ πῆ ὁ Γαβριήλ, καὶ τὴν ἴδια στιγμὴ ἡ σάρκωση τοῦ Λόγου θὰ εἶναι μιὰ θεία πραγματικότητα μέσα στὴν ἄχραντη κοιλία τῆς Παναγίας, αὐτὸ πρώτη καὶ μόνη φορὰ ἀκούεται καὶ γίνεται τώρα⋅ «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοί»⋅ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα θὰ ἔλθη ἐπάνω σου καὶ θὰ σὲ σκεπάση ἡ δύναμη τοῦ Ὑψίστου. Αὐτή τὴν ἴδια στιγμὴ «ὁ Λόγος σαρκοῦται». Καὶ θὰ γράψη ὑστέρα ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου», καὶ θὰ δογματίση ἡ Ἐκκλησία ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, «ὁ ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθεὶς πρὸ πάντων τῶν αἰώνων... δι’ ἡμᾶς καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατῆλθεν ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ ἐσαρκώθη ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνηθρώπησεν».

Ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶμε ἐκεῖνο ποὺ εἴπαμε στὴν ἀρχή, ὅτι δηλαδὴ τὸ «ἀπ’ αἰῶνος μυστήριον», ποὺ φανερώνεται σήμερα εἶναι μαζὶ καὶ ἡ σάρκωση τοῦ Λόγου καὶ ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου. Καθὼς λοιπόν, ὅπως εἴδαμε, τὰ λόγια τοῦ Ἀγγέλου εἶναι ἡ φανέρωση τοῦ μυστηρίου τῆς σάρκωσης, ἔτσι τὰ λόγια τῆς Παρθένου, στὰ ὁποῖα ἐρχόμαστε τώρα, εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς φανέρωσης τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ.

Γενικὰ πρέπει νὰ ποῦμε πὼς ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ σταυρωμένη συνείδηση καὶ ὕπαρξη σ’ ὅλη της τὴ ζωή. Τὰ λίγα λόγια τῆς παρθένου Μαρίας καὶ ἡ στάση της καὶ στὸν εὐαγγελισμὸ σήμερα καὶ σ’ ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο, ποὺ περισσότερο σιωπᾶ καὶ πολὺ λιγώτερο ὁμιλεῖ, εἶναι μιὰ σταυρικὴ μαρτυρία, μέχρι τὴν τελευταία ὥρα, ποὺ στέκεται ἀμίλητη καὶ ἂν μποροῦμε νὰ ποῦμε, ἡρωικὴ κάτω ἀπὸ τὸ σταυρὸ τοῦ υἱοῦ της, σταυρωμένη κι αὐτὴ μαζί του. Τὰ ἱερὰ Εὐαγγέλια χαρακτηριστικὰ μᾶς λένε ὅτι σὲ κάθε περίσταση ἡ μητέρα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ «συνετήρει πάντα... ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς»⋅ ἔβλεπε, ἤκουε καὶ σιωποῦσε. Αὐτὸ εἶναι ὁ Σταυρός, ἡ ἑκούσια καὶ ἀδιαμαρτύρητη παράδοση τοῦ ἀνθρώπου στὰ χέρια καὶ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Αὐτὴ ἡ ἑκούσια καὶ ἀδιαμαρτύρητη παράδοση καὶ σταύρωση τῆς Θεοτόκου ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Εὐαγγελισμό, ἀπὸ τὰ τελευταῖα λόγια της πρὸς τὸν ἀρχάγγελο Γαβριὴλ⋅ «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου⋅ γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου»· ἀφήνομαι στὰ χέρια τοῦ Κυρίου⋅ ἂς γίνει σὲ μένα, καθὼς ἐσὺ τὸ λὲς κι ἐκεῖνος τὸ θέλει. Γιὰ νὰ καταλάβωμε ὅλο τὸ βάθος καὶ τὸ βάρος αὐτοῦ τοῦ λόγου, πρέπει νὰ προσέξουμε στὸ πὼς ἐδῶ ὁ ἅγιος Λουκᾶς, ἀπότομα καὶ χωρὶς ἄλλη συνέχεια, κλείνει τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση καὶ τὸ λόγο γιὰ τὸν Εὐαγγελισμό. Ἀρκεῖται νὰ πῆ· «καὶ ἀπῆλθεν ἀπ’ αὐτῆς ὁ ἄγγελος». Μπροστὰ σ’ αὐτὴ τὴν ἀπόλυτη ὑποταγή, μπροστὰ σ’ αὐτὴ τὴν ἑκούσια σταύρωση, ὁ ἄγγελος δὲν εἶχε πιὰ νὰ πῆ τίποτε περισσότερο κι ἔφυγε. Ἡ παρουσία τοῦ Σταυροῦ καλύπτει καὶ ἐξαφανίζει κάθε ἄλλη παρουσία, ὄχι μόνο τῶν πονηρῶν πνευμάτων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀγγέλων.

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου εἶναι τὸ ἀκρότατο σημεῖο καὶ τὸ ἀνερμήνευτο μυστήριο τῆς οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ἀπὸ τὴν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ προβάλλει ἀμυδρὰ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ κι ἀπὸ τὴν ἡμέρα ποὺ γεννήθηκε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς πορεύεται γιὰ νὰ φτάση στὸ Σταυρὸ καὶ γιὰ νὰ περάση ἀπὸ τὸ Σταυρὸ στὴν Ἀνάσταση. Καὶ ὁμιλεῖ γιὰ ἕνα σταυρό, ποὺ πρέπει νὰ σήκωση ὁ κάθε δικός του, ἂν θέλη στ’ ἀλήθεια νὰ εἶναι μαθητής του καὶ νὰ ἀκολουθῆ στὰ ἴχνη τὰ δικά Του. Μὰ εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ ρωτήσουμε⋅ Ποῦ συναντᾶται ὁ λόγος γιὰ τὸ Σταυρὸ μὲ τὴ νοοτροπία τῶν ἀνθρώπων τοῦ καιροῦ μας; Πῶς ἀκούει ὁ κόσμος σήμερα, ἐμεῖς οἱ χριστιανοὶ πῶς ἀκοῦμε τὸ κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας γιὰ ἑκούσια ὑποταγὴ καὶ σταύρωση; Δὲν μᾶς μένει ἄλλο παρὰ νὰ προσευχώμαστε⋅ σὲ κείνους ποὺ ὁμολογοῦν Χριστὸ νὰ δίνη ὁ Θεὸς ὑπομονὴ καὶ πίστη, καὶ κείνους ποὺ χάνονται στὴ θάλασσα τοῦ κόσμου νὰ τοὺς ὁδηγήση γιὰ νὰ βροῦν τὴ σωτηρία τους μέσα στὴν Ἐκκλησία. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς δὲν θέλησε ποτὲ νὰ ξεγελάση ἢ νὰ βιάση τοὺς ἀνθρώπους γιὰ νὰ κάμη ὀπαδούς. Τοὺς καλεῖ ὅλους καὶ τὸν ἀκολουθεῖ ὅποιος θέλει⋅ ὅποιος εἶναι ἕτοιμος νὰ σήκωση τὸ σταυρό του καὶ νὰ σταυρωθῆ μαζί του. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς δὲν ἐνδιαφέρεται γιὰ ὀπαδούς, ἀλλὰ θέλει πιστούς, κι ἂς εἶναι καὶ λίγοι. Οἱ ὀπαδοὶ εἶναι γιὰ νὰ φωνάζουν στὸ δρόμο, οἱ πιστοὶ σηκώνουν τὸν σταυρό τους καὶ σιωποῦν, σὰν τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο⋅ εἶπε τὸ «ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου».

Ὁ Εὐαγγελισμὸς μέσα στὸ Σταυρὸ καὶ ὁ Σταυρὸς μέσα στὸν Εὐαγγελισμό. Σήμερα «ὁ Λόγος σαρκοῦται», γιὰ νὰ φτάση ὡς ἄνθρωπος στὸ Σταυρὸ καὶ νὰ φέρη ὡς Θεὸς τὸν κόσμο στὴν Ἀνάσταση. Τὴν Μητέρα, Παρθένο καὶ Θεοτόκο καὶ τὸν υἱό της Ἰησοῦ Χριστὸ ἐπάνω στὸ Σταυρὸ ὅλοι οἱ πιστοὶ «ἀξίως νῦν μεγαλύνομεν». Ἀμήν.

ΠΗΓΗ : «Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ», ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας.