Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΣΑΪΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΛΕΞΕΩΣ «ΑΓΙΟΣ» - ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ κ.κ. ΙΕΡΕΜΙΑ

Ο Προφήτης Ησαίας μεταξύ της νυκτός και του Όρθρου.
Ψαλτήριο εκ Κωνσταντινουπόλεως 10ος αιών,
Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίων (Gr. 139, f 435v).

1. Μέ βάση τήν ἔννοια πού ἔχει ὁ προφήτης Ἠσαΐας γιά τόν Θεό, ὡς «ἅγιο», με τήν διπλῆ ἔννοια τῆς λέξεως πού εἴπαμε παραπάνω, ἁμαρτία κατ᾿ αὐτόν εἶναι τό να μήν ἀναγνωρίζει ὁ ἄνθρωπος τήν ἁγιότητα τοῦ Θεοῦ. Ἐπειδή δέ ἡ ἁγιότητα αὐτή τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖται, ὅπως εἴπαμε, καί ὡς παντοδυναμία Του, ἀλλά καί ὡς ἀπόλυτη καθαρότητά Του, γι᾿ αὐτό καί ἡ ἁμαρτία πάλι ἔχει, κατά τόν προφήτη Ἠσαΐα, διπλῆ ἔννοια. Ἁμαρτία κατά τόν Ἠσαΐα εἶναι ἡ ὑπεροψία τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ, ἡ ὑπερηφάνια, ἡ «ὕβρις», πού προσβάλλει τήν θεία ἁγιότητα μέ τίς δυό της ἔννοιες, καί μέ τήν καταπάτηση τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν καί μέ τήν ἀπόρριψη τῆς παντοδυναμίας τοῦ Θεοῦ. Καί ἡ ἀπόρριψη αὐτή τῆς παντοδυναμίας τοῦ Θεοῦ γίνεται μέ τήν ἀναγνώριση ἀπό τόν ἄνθρωπο καί ἄλλων θεῶν ἤ καί μέ τό νά μήν ἔχει ὁ ἄνθρωπος ἀπόλυτη πεποίθηση στήν θεία δύναμη.

2. Ξεκινώντας ὁ προφήτης Ἠσαΐας ἀπό τήν ἔννοια αὐτή περί ἁμαρτίας πού ἔχει ἐλέγχει τόν Ἰουδαϊκό λαό, γιατί βρίσκει σ᾿ αὐτόν νά κυριαρχεῖ ἡ ἁμαρτία μέ τήν διπλῆ της ἔννοια πού εἴπαμε παραπάνω. Γι᾿ αὐτό καί ὁ πόλεμος τοῦ προφήτου εἶναι διπλός. Ὁ προφήτης ἐλέγχει ἀφ᾿ ἑνός μέν ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι προσβάλλουν τήν ἀπεριόριστη δύναμη τοῦ Θεοῦ στήν φύση καί τήν ἱστορία, πού προσβάλλουν δηλαδή την ἁγιότητα τοῦ Θεοῦ μέ τήν πρώτη της ἔννοια. Ὡς ἁμαρτία ἐδῶ ὁ προφήτης θεωρεῖ τήν εἰδωλολατρία, τήν ἀναγνώριση καί ἄλλων θεῶν πλήν τοῦ Γιαχβέ καί τήν «πολιτική τῶν συμμαχιῶν», τό νά προσφεύγουν δηλαδή οἱ ἄνθρωποι σέ ἀνθρώπους νά βροῦν βοήθεια καί νά μή ζητοῦν τήν ἀσφαλῆ βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ὁ προφήτης μας ἐλέγχει ὡς ἁμαρτία καί τήν ἠθική διαφθορά τήν ἐπικρατούσα στό Ἰουδαϊκό κράτος, γιατί αὐτή ἡ διαφθορά ἔρχεται ὡς ἀντίθετη πρός τόν «ἅγιο» Θεό μέ τήν ἠθική ἔννοια τῆς λέξεως.

3. Κατά τήν ἐποχή τοῦ προφήτου Ἠσαΐου δέν συνέβαινε μόνο ἡ θρησκευτική πτώση τοῦ λαοῦ ἀπό τήν καθαρά θρησκεία τοῦ Γιαχβέ, ὅπως εἴπαμε στίς πρῶτες μας μελέτες στό βιβλίο τοῦ προφήτου, ἀλλά ἐξασκεῖτο ἀκόμη καί ἡ εἰδωλολατρία. Ἡ ἁμαρτία αὐτή τῶν Ἰουδαίων, ἡ ἀναγνώριση δηλαδή καί ἄλλων θεῶν ἐκτός τοῦ Γιαχβέ, δέν εἶναι μιά ἁπλῆ ἄρνηση τοῦ Θεοῦ τους, πού τούς ἀποκαλύφθηκε καί συνδέθηκε με τήν ἱστορία τους, ἁμαρτία πού συνιστᾶ ἀγνωμοσύνη καί ἀχαριστία πρός Αὐτόν, ἀλλά εἶναι προσβολή κατά τῆς ἁγιότητος τοῦ Θεοῦ μέ τήν πρώτη ἔννοια τῆς λέξεως, ὅτι δηλαδή ὁ Θεός Γιαχβέ εἶναι ὁ ἀπόλυτος κύριος καί ἐξουσιαστής τῆς φύσεως καί τῆς ἱστορίας. Τό νά ἀναγνωρίζουν οἱ Ἰουδαῖοι καί ἄλλους θεούς, αὐτό σημαίνει ὅτι νοιώθουν περιορισμένη τήν δύναμη τοῦ δικοῦ τους Θεοῦ καί ἄρα δέν πιστεύουν τόν Γιαχβέ για Παντοδύναμο. Αὐτό ὅμως εἶναι τελείως ἀσυμβίβαστο πρός τήν ἔννοια περί τοῦ Θεοῦ, πού ἔχει ὁ προφήτης, ὡς τοῦ Παντοκράτορα, ὡς τοῦ Κυρίου τῶν Δυνάμεων. Ἐπειδή ὅμως ὁ Θεός Γιαχβέ ἀποκαλύφθηκε ἀπό παλαιά στούς Ἰσραηλῖτες καί συνῆψε διαθήκη μέ αὐτούς καί τούς κάλεσε «υἱούς» του (1,1), γι᾿ αὐτό οἱ Ἰουδαῖοι τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἠσαΐου, ὅπως καί οἱ Ἰσραηλῖτες τῆς ἐποχῆς τοῦ Ὠσηέ, μέ τήν εἰδωλολατρία τους καί τήν ἀπόρριψη τοῦ Παντοκράτορα Θεοῦ τους, χάλασαν τήν ἁρμονική σχέση πού εἶχαν προηγουμένως μέ τόν Θεό. Διέρρηξαν τόν δεσμό πού εἶχαν ἀπό παλαιά με Αὐτόν· σ᾿ αὐτόν δέ τό δεσμό στηριζόταν ἡ περίοδος τῶν μεγάλων γεγονότων τῆς μωσαϊκῆς ἐποχῆς. Ὁ προφήτης λέγει μέ πόνο :

2,6 «Ἀπέρριψε (ὁ Θεός) τόν λαό του,

τόν οἶκο Ἰακώβ!

διότι εἶναι πλήρης ἡ γῆ τῶν ἐξορκισῶν

καί μέ τούς ξένους τήν μαγεία ἐξασκοῦν!

7 Πλήρης εἶναι ἡ γῆ ἀπό ἀσήμι καί χρυσό

καί ἀναρίθμητοι εἶναι οἱ θησαυροί του.

Πλήρης εἶναι ἡ γῆ του ἀπό ἵππους

καί ἀναρίθμητα τά ἅρματά του.

8 Πλήρης εἶναι ἡ γῆ του ἀπό εἴδωλα

καί ἀναρίθμητα τά ἀγάλματα.

Τό ἔργο τῶν χειρῶν τους προσκυνοῦν

τό προϊόν τῶν δακτύλων τους!»

4. Αὐτή ἡ πτώση τοῦ λαοῦ ἀπό τόν Θεό τους Γιαχβέ φαίνεται στόν προφήτη Ἠσαΐα τελείως ἀνεξήγητη καί ἀκατανόητη. Ὁ Ἰσραήλ, πού λησμόνησε τόν Θεό του, κατήντησε γιά τήν ἀγνωμοσύνη του αὐτή χειρότερος καί ἀπό τό βόδι, πού γνωρίζει τον ἀφέντη του.Ταραγμένος ὁ προφήτης γιά τήν διαγωγή αὐτή τοῦ Ἰσραήλ ἐπικαλεῖται ὡς μάρτυρες τόν οὐρανό καί τήν γῆ καί λέγει :

1,2 «Ἀκούσατε οὐρανοί

καί ἀκροάσου γῆ,

διότι ὁ Γιαχβέ ὁμιλεῖ:

Υἱούς μεγάλωσα καί ἀνέθρεψα

αὐτοί ὅμως ἀπομακρύνθηκαν ἀπό μένα!

3. Τό βόδι γνωρίζει τόν κτήτορά του

καί ὁ ὄνος τήν φάτνη τοῦ κυρίου,

ὁ Ἰσραήλ ὅμως δέν ἔχει γνώση

ὁ λαός μου δέν ἔχει σύνεση».

Καί ἄλλοτε μονολογώντας ὁ προφήτης ἐκφράζει τήν ἴδια του ἀπορία :

1,21 «Πῶς ἔγινε πόρνη

ἡ πόλη ἡ πιστή,

ἡ πλήρης δικαιοσύνης

ἡ κοιτίδα τοῦ δικαίου»!

5. Λόγω τῆς θρησκευτικῆς αὐτῆς πτώσης, πού ἐπέφερε τήν διατάραξη τῶν σχέσεων τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ, ὁ Θεός, σάν Κύριος τῆς ἱστορίας πού εἶναι, ἐπεμβαίνει σ᾿ αὐτήν προσπαθώντας μέ διάφορες τιμωρίες καί πληγές νά ἐπαναφέρει τούς παραπεσόντες υἱούς. Ἔτσι ὁ προφήτης Ἠσαΐας, ὅπως καί ὁ προφήτης Ὠσηέ, τίς διάφορες δυστυχίες τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ, πού συνέβησαν παλαιότερα, ἀλλά καί πού συμβαίνουν καί τώρα, τίς θεωρεῖ σάν ἐπακόλουθα τῆς θρησκευτικῆς τους πτώσης, τῆς ἄρνησης τοῦ Θεοῦ τους, ὁ Ὁποῖος τώρα τούς ἐπιφέρει τά κακά αὐτά, γιά νά τούς παιδαγωγήσει. Τίς πολιτικές ἀποτυχίες τῶν Ἰουδαίων, τίς πολεμικές ἧττες τους, τήν ἐρήμωση τῶν πόλεών τους καί τόσες ἄλλες δυστυχίες τους, τίς ἑρμηνεύει ὁ προφήτης ἀπό τήν ἄποψη αὐτή. Πραγματικά ὁ προφήτης τήν ἱστορία μέ τά διάφορα γεγονότα της τήν βλέπει σάν ἕνα πεδίο πού δρᾶ ὁ Θεός. Ἔτσι τά γεγονότα τῆς ἱστορίας γίνονται ἀντικείμενο πίστεως καί ἀποβλέπουν σέ κάποιο σκοπό. Σέ κάποια λοιπόν δυνή ἐποχή γιά τόν Ἰούδα, κατά τήν ὁποία ἡ χώρα του εἶχε μεταβληθεῖ σέ ἔρημο, οἱ πόλεις του εἶχαν κατακαεῖ καί οἱ ἀγροί του εἶχαν καταστραφεῖ, ὀρθώνεται ὁ προφήτης γιά νά συναγάγει, πάνω στά καπνίζοντα ἀκόμη ἐρείπια, τά ἀναγκαῖα συμπεράσματα ἀπό τήν ἱστορία καί νά δώσει τήν πραγματική ἑρμηνεία γιά τά συμβάντα γεγονότα, ὅτι αὐτά δηλαδή ἔχουν ὡς αἰτία τήν ἁμαρτία τοῦ λαοῦ :

1,4 «Οὐαί ἔθνος ἁμαρτωλόν,

λαός βεβαρυμένος ἀπό ἁμαρτήματα,

σπέρμα κακοποιῶν (ἀνθρώπων)

υἱοί διεφθαρμένων!

Ἐγκατέλειψαν τόν Γιαχβέ

καί καταφρόνησαν τόν ἅγιο τοῦ Ἰσραήλ.

5 Ποῦ πρέπει νά πληγῆτε ἀκόμη,

ἐπειδή ἐξακολουθεῖτε νά στασιάζετε;

Ὁλόκληρη ἡ κεφαλή εἶναι ἀσθενής

καί ὁλόκληρη ἡ καρδιά ἄρρωστη.

6 Ἀπό τά πόδια μέχρι τό κεφάλι

δέν ὑπάρχει τίποτα ὑγιές,

μώλωπες καί τραύματα

καί νωπές πληγές!

Δέν τίς ἐξεπίεσαν οὔτε τίς ἐπέδεσαν

οὔτε τίς ἐμάλαξαν μέ λάδι

7 Ἡ χώρα σας (ἔγινε) ἔρημος,

οἱ πόλεις σας κάηκαν μέ φωτιά,

τούς δέ ἀγρούς σας μπροστά στά μάτια σας

ξένοι τούς καρπώνονται.

8 Μόνη δέ ἀπέμεινε ἡ κόρη Σιών

ὡς σκηνή σέ ἀμπελώνα

ὡς καλύβη σέ συκεώνα».

6. Ἀλλά ἐνῶ ἔτσι σκέπτεται ὁ προφήτης γιά τά γεγονότα τῆς ἱστορίας τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ, ὁ λαός ὅμως, ὅπως καί παλαιότερα, ἔτσι καί τώρα ἀδυνατοῦσε νά κατανοήσει καί νά ἑρμηνεύσει τήν ἱστορία τῶν συμβάντων του, ὅπως τήν ἑρμήνευε ὁ προφήτης. Γι᾿ αὐτό ὅταν ὁ προφήτης χαρακτήριζε τίς συμφορές τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ σάν θεία τιμωρία γιά τά ἁμαρτήματά του καί τοῦ προέλεγε μάλιστα καί ἀκόμη φοβερότερα δεινά γιά τήν ἀμετανόησία του, αὐτός ὁ λαός τοῦ ἀπαντοῦσε περιφρονητικά καί τοῦ ἔλεγε πεισματικά :

Ἠσ. 9,9 «Πλίνθοι κατέπεσαν,

ἐμεῖς ὅμως τετραγωνικούς λίθους θά οἰκοδομήσουμε.

Συκομουριές ἀποκόπηκαν,

ἐμεῖς ὅμως κέδρους θά φυτεύσουμε»

Γιά τήν συμπεριφορά αὐτή τοῦ λαοῦ ὁ προφήτης παραπονεῖται ἐναντίον του ὅτι δεν κατανοεῖ τό παρόν, ὅτι δέν κατανοεῖ τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ στήν ἱστορία, πού ἀποβλέπει στήν ἐπαναφορά τοῦ ἁμαρτήσαντος λαοῦ, καί μονολογεῖ καί λέγει :

9,12 «Ὁ λαός ὅμως δέν στρέφεται

πρός αὐτόν πού ἐπιφέρει τά πλήγματα

καί τόν Γιαχβέ Σεβαώθ

δέν ζητοῦν» (Πρβλ. καί 22,11. 29,12. 31,1)

Ἐπειδή λοιπόν ὁ λαός δέν κατανοεῖ τά γεγονότα τῆς ἱστορίας του, ὅτι δηλαδή αὐτά προέρχονται ἀπό τόν Θεό γιά τά ἁμαρτήματά του καί γιά τόν σωφρονισμό του, ὁ προφήτης πείθεται ὅτι εἶναι ἀδύνατη ἡ μετάνοια τοῦ λαοῦ. Γι᾿ αὐτό καί προφητεύει, σαν ἀναγκαῖο ἐπακόλουθο, τήν ἐρχόμενη καταστροφή τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ (Ἠσ. 9,16. 10,3. 28,17).

7. Ἡ καταστροφή ὅμως αὐτή τοῦ ἰουδαϊκοῦ κράτους δέν θά προέλθει μόνο γιατί ὁ λαός ἐγκατέλειψε τόν ἀληθινό Θεό του καί ἀναγνώρισε μαζί μέ Αὐτόν καί ἄλλους θεούς. Θά προέλθει καί λόγω τῆς πολιτικῆς τῶν συμμαχιῶν, τό ὅτι δηλαδή οἱ Ἰουδαῖοι προσέφευγαν στά εἰδωλολατρικά κράτη ζητοῦντες βοήθεια ἀπό αὐτά, παραθεωροῦντες ἔτσι τήν βοήθεια τοῦ παντοδυνάμου Θεοῦ τους. Τήν πολιτική τῶν συμμαχιῶν την εἶχε πολεμήσει ἐνωρίτερα καί ὁ προφήτης Ὠσηέ, ἀπό ἄλλο ὅμως λόγο. Τήν πολέμησε γιατί μέ τήν τακτική αὐτή τῶν συμμαχιῶν εἰσχωροῦσε στό ἰσραηλιτικό κράτος ἡ λατρεία τῶν ξένων θεῶν τῶν συμμάχων τους. Ὁ Ἠσαΐας ὅμως πολεμοῦσε τήν πολιτική τῶν συμμαχιῶν καί γι᾿ αὐτό τόν λόγο βέβαια, ἀλλά κυρίως τήν πολεμοῦσε γιατί ἔβλεπε ἀπιστία πρός τόν παντοδύναμο Θεό τό νά προσφεύγουν οἱ Ἰουδαῖοι σέ εἰδωλολατρικά κράτη καί νά ζητοῦν ἀπό αὐτά βοήθεια. Ἡ ἔννοια δηλαδή περί τοῦ ἁγίου Θεοῦ, πού εἶχε ὁ προφήτης Ἠσαΐας, ὡς τοῦ παντοδυνάμου καί τοῦ κυριάρχου τῆς φύσεως, τον ἐτάρασσε, ὅταν ἔβλεπε τούς βασιλεῖς καί τούς ἄρχοντες τῶν Ἰουδαίων νά ἀπιστοῦν σέ ἕνα τέτοιον παντοκράτορα Θεό καί νά δίνουν ἐμπιστοσύνη στίς ἀνθρώπινες δυνάμεις. Γι᾿ αὐτό ὁ προφήτης Ἠσαΐας τονίζει ζωηρά τό ἀνώφελο τῶν ἀνθρωπίνων ὑλικῶν δυνάμεων καί ἀντιπαραθέτει πρός αὐτές τίς πνευματικές δυνάμεις, πού δίδει στον ἄνθρωπο ἡ σταθερά πεποίθηση στόν ἅγιο, τόν παντοδύναμο Κύριο Σαβαώθ. Σέ μία ὡραία προφητεία παρουσιάζει ὁ προφήτης τόν Θεό νά λέγει :

30,1 «Οὐαί στούς ἀπειθοῦντες υἱούς

– εἶναι ὁ λόγος τοῦ Γιαχβέ –

οἱ ὁποῖοι ἐπιδιώκουν σχέδιο,

τό ὁποῖο δέν προέρχεται ἀπό Ἐμένα,

καί κάνουν συμμαχία,

ἡ ὁποία δέν εἶναι κατά τό πνεῦμα μου,

ὥστε νά συσσωρεύσουν

ἁμαρτία πάνω στήν ἁμαρτία.

2 Οὐαί σ᾿ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι κατέρχονται στήν Αἴγυπτο,

ἐνῶ τό στόμα μου δέν ἐρώτησαν,

γιά νά προσφύγουν στό καταφύγιο τοῦ Φαραώ

καί νά κρυφτοῦν ὑπό τήν σκιά τῆς Αἰγύπτου.

.........................

15 Διότι τάδε λέγει ὁ Κύριος,

ὁ Γιαχβέ, ὁ ἅγιος τοῦ Ἰσραήλ:

μέ μετάνοια καί ἡσυχία

θά σωθῆτε

στήν σιγή καί τήν πεποίθηση (στόν Θεό)

θά ἔγκειται ἡ δύναμή σας.

16 Σεῖς ὅμως δέν θελήσατε

ἀλλ᾿ εἴπατε: Ὄχι!

ἐπάνω σέ ἄλογα θέλουμε νά τρέξουμε

– γι᾿ αὐτό θά τρέξετε –

ἐπάνω σέ γρήγορα (ἄλογα) θέλουμε νά ἱππεύσουμε

– γι᾿ αὐτό οἱ διῶκτες σας θά τρέχουν δρομαίως –

17 Στήν ἀπειλή πέντε (ἀνθρώπων) θά φεύγετε,

ἕως ὅτου γίνετε ἕνα μικρό ὑπόλοιπο,

ὅπως ὁ ἱστός (τῆς σημαίας) ἐπάνω στήν κορυφή τοῦ ὄρους,

ὅπως σημαία ἐπάνω σέ λόφο»!

Σέ ἄλλη πάλι περικοπή μᾶς παρουσιάζεται ὁ προφήτης νά λέγει πρός τούς προσφεύγοντας στήν ἰσχυρή Αἴγυπτο γιά νά ζητήσουν τήν συμμαχία της :

31,1 Οὐαί στούς καταβαίνοντες

στήν Αἴγυπτο γιά βοήθεια!

Πρός τό ἱππικό στρέφουν τά βλέμματα

καί στηρίζονται στά πολυάριθμα ἅρματα

καί τούς ἱππεῖς,

διότι πολύ ἰσχυροί εἶναι,

καί δέν προσβλέπουν τόν ἅγιο τοῦ Ἰσραήλ

καί τόν Γιαχβέ δέν ἐκζητοῦν.

2 Ἀλλά καί αὐτός εἶναι σοφός,

τούς δέ λόγους του δέν ἀνακαλεῖ,

θά ἐγερθεῖ κατά τοῦ οἴκου τῶν κακοποιῶν

καί κατά τῆς βοήθειας τῶν ἀνομούντων.

3 Οἱ Αἰγύπτιοι εἶναι ἄνθρωποι

καί ὄχι Θεός,

οἱ ἵπποι τους σάρκα

καί ὄχι πνεῦμα.

Ὁ Γιαχβέ θά ἐκτείνει τό χέρι Του

καί θά ἀνατρέψει τόν βοηθοῦντα»

(βλ. καί Ἠσ. 28,15 ἑξ. 19,15 ἑξ.)

Συνεπής πρός τά παραπάνω ὁ προφήτης, στό νά ἔχουν δηλαδή οἱ Ἰουδαῖοι σταθερή τήν πίστη τους στόν ἅγιο Θεό, μέ τήν πρώτη ἔννοια τῆς λέξεως, τόν παντοκράτορα Θεό, κακίζει τήν ἐναγώνιο φροντίδα γιά πολεμικές προετοιμασίες πού δείκνυαν βασιλεῖς καί ἄρχοντες μαζί μέ τόν λαό σέ πολεμικές ἐπιθέσεις ἐναντίον τους. Σέ μία ὡραία περικοπή λόγου του γιά τήν ὑπερβολική φροντίδα τῶν πολεμικῶν παρασκευῶν τους λέγει ὁ προφήτης :

22,8 «Σεῖς ἀποβλέπετε στήν ὁπλοθήκη

τοῦ οἴκου τοῦ δάσους¹

9 καί προσέχετε τά ρήγματα

τοῦ φρουρίου τοῦ Δαυΐδ, διότι ἔγιναν πολλά.

Καί συγκεντρώσατε τά ὕδατα

τῆς κάτω δεξαμενῆς.

10 Καί τίς οἰκίες τῆς Ἰερουσαλήμ

καταγράψατε

καί κατεδαφίσατε τά σπίτια

γιά νά ἐπιδιορθώσετε τά τείχη

11 καί δεξαμενή κατασκευάσατε μεταξύ τῶν δύο τειχῶν

γιά τά ὕδατα τῆς παλαιότερης δεξαμενῆς.

Δέν ἀποβλέπετε ὅμως σ᾿ Ἐκεῖνον,

ὁ ὁποῖος ἔπραξε αὐτό,

καί δέν πατατηρεῖτε Ἐκεῖνον,

ὁ ὁποῖος ἀπό πολύ χρόνο ἐσχεδίασε αὐτό».²

Αὐτή ἡ διδασκαλία τοῦ προφήτου Ἠσαΐου εἶναι κατανοητή ἀπό τήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ πού ἔχει ὁ προφήτης, ὡς ἁγίου, δηλαδή ὡς παντοδυνάμου καί κυριάρχου τῆς φύσεως καί τῆς ἱστορίας.

___________________________________________

1. Μέ τήν ἔκφραση αὐτή ἐννοεῖται τό ὑπό τοῦ Σολομῶντος κατασκευασθέν ὁπλοστάσιο, τό ὁποῖο στό Γ´ Βασ. 7,2 ὀνομάζεται «οἶκος τοῦ δάσους τοῦ Λιβάνου», ἐπειδή κατασκευάστηκε ἀπό κέδρους τοῦ Λιβάνου.

2. Ἐδῶ ὁ προφήτης ἐννοεῖ τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ στήν ἱστορία.

ΠΗΓΗ : ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ, Συντάκτης: † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας, αρ. 20, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2010, σσ. 3-9.