ΠΡΟΤΥΠΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ – Α΄ ΜΕΡΟΣ

-Στο τρίτο κεφάλαιο της Γένεσης (3, 15) υπάρχει το Πρωτευαγγέλιο, η πρώτη ευχάριστη είδηση για τους αμαρτήσαντες πρωτόπλαστους, όπου πρωτυπώνεται ο Σταυρικός θάνατος και η Ανάσταση του Χριστού : «καὶ ἔχθραν θήσω ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τῆς γυναικὸς καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς· αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν, καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν».

-Η κιβωτός του Νώε (Γένεση κεφ. 6)  προτυπώνει την Αγία Εκκλησία μας, εντός της οποίας βρίσκεται η σωτηρία.

-Η θυσία του Ισαάκ (Γένεση κεφ. 22) προεικονίζει τη θυσία του Χριστού.

-Ο Ιωσήφ ο Πάγκαλος (τον μνημονεύουμε τη Μεγάλη Δευτέρα) τον οποίον φθόνησαν τα αδέλφια του (Γένεση κεφ. 37 κ.ε.) προεικονίζει τον Χριστό ο οποίος φθονήθηκε από τους Ισραηλίτες και πουλήθηκε από τον Ιούδα.

-Σύμφωνα με τον Άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων, ο Μωϋσής είναι τύπος και προτύπωση του Χριστού στη Παλαιά Διαθήκη (Δευτερονόμιο 18, 15 – 19 - Υπόμνημα εις Ιωάννην, P.G. 73, 420 B- 440 B - P.G. 69, 386 C- 392 B κοκ).

-Η φλεγόμενη και μη καιόμενη βάτος που είδε ο Μωϋσής στο όρος Χωρήβ (Έξοδος 3, 1 – 2)  προεικονίζει τη Παναγία μας. Μια αλήθεια που ψάλλουμε στους χαιρετισμούς της Θεοτόκου :

«Χαράς αιτία χαρίτωσον, ημών τον λογισμόν του κραυγάζειν σοι, χαίρε η άφλεκτος, βάτος νεφέλη ολόφωτε η τους πιστούς απαύστως, επισκιάζουσα».

«Μωσής κατενόησεν εν βάτω, το μέγα Μυστήριον του τόκου σου. Παίδες προεικόνισαν, τούτο εμφανέστατα, μέσον πυρός ιστάμενοι, και μη φλεγόμενοι, ακήρατε αγία Παρθένε. ΄Οθεν σε υμνούμεν, εις πάντας τους αιώνας».

-Η φωτεινή νεφέλη (Έξοδος 13, 21) που κάλυπτε το στρατόπεδο των Ισραηλιτών στην έρημο είναι τύπος και προτύπωση της Παναγίας μας. Ψάλλει η Αγία Εκκλησίας μας στους Χαιρετισμούς (ς΄ ωδή) :

«Χαράς αιτία χαρίτωσον, ημών τον λογισμόν του κραυγάζειν σοι, χαίρε η άφλεκτος, βάτος νεφέλη ολόφωτε η τους πιστούς απαύστως, επισκιάζουσα».

-Κατά την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο ο Μωϋσής ακούμπησε με τη ράβδο του την ερυθρά θάλασσα (επ΄ ευθείας ράβδου) και άνοιξε προκειμένου να περάσει ο διωκόμενος περιούσιος λαός του Θεού και κατόπιν μόλις πέρασαν όλοι οι Ισραηλίτες ξανακούμπησε τη θάλασσα (επ΄ εύρους) - σχηματίζοντας έτσι το σημείο του Σταυρού – με αποτέλεσμα να καταποντιστούν τα στρατεύματα του Φαραώ (Έξοδος κεφ. 14). Το γεγονός αυτό της προτύπωσης του Σταυρού του Χριστού περιγράφει η υμνολογία της Εκκλησίας μας στην καταβασία του Σταυρού :

«Σταυρὸν χαράξας Μωσῆς, ἐπ᾿ εὐθείας ῥάβδῳ, τὴν Ἐρυθρὰν διέτεμε, τῷ Ἰσραὴλ πεζεύσαντι, τὴν δὲ ἐπιστρεπτικῶς, Φαραὼ τοῖς ἅρμασι κροτήσας ἥνωσεν· ἐπ᾿εὔρους διαγράψας, τὸ ἀήττητον ὅπλον· διὸ Χριστῷ ᾄσωμεν, τῷ Θεῷ ἡμῶν, ὅτι δεδόξασται».

«Ῥάβδος εἰς τύπον τοῦ μυστηρίου παραλαμβάνεται· τῷ βλαστῷ γὰρ προκρίνει τὸν ἱερέα, τῇ στειρευούσῃ δὲ πρώην, Ἐκκλησία νῦν ἐξήνθησε, ξύλον Σταυροῦ, εἰς κράτος καὶ στερέωμα».

-Στη Μερά - μετά την έξοδο από την Αίγυπτο – το νερό ήταν πικρό και άρχισαν να γογγύζουν οι Ισραηλίτες. Τότε ο Μωϋσής με υπόδειξη του Θεού έβαλε ένα ξύλο στη πηγή και αμέσως το νερό έγινε γλυκό και πόσιμο. Σύμφωνα με τον Κύριλλο Ιεροσολύμων ήταν προτύπωση της εν Χριστώ μεταστροφής των ειδωλολατρικών εθνών από την ασέβεια στην ευσέβεια.

-Μετά τη θαυματουργική διάβαση της ερυθράς θαλάσσης οι Ισραηλίτες κατασκήνωσαν στην Ραφιδείν όπου επειδή δεν υπήρχε νερό (Έξοδος 17, 1 – 7), καταφέρθηκαν εναντίον του Μωϋσή. Προσευχόμενος ο Μωϋσής στον Θεό για να λάβει βοήθεια, πήρε εντολή να χτυπήσει με τη ράβδο που χτύπησε το Νείλο ποταμό τη πέτρα και θα βγάλει νερό. Ο Απόστολος Παύλος λέγει πολύ χαρακτηριστικά : «έπινον γαρ εκ πνευματικής ακολουθούσης πέτρας^. η δε πέτρα ην ο Χριστός» (Α΄ Κορινθίους 10, 4).

-Το Μάννα, η Θεόσταλτη τροφή των Ισραηλιτών στην έρημο, ήταν σύμφωνα με τον Άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων προτύπωση του Ιησού Χριστού και της Θείας Κοινωνίας (Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην, P.G. 73, 313). 

-Στη μάχη των Ισραηλιτών με τους Αμαληκίτες, ο Μωϋσής προσεύχονταν για να νικήσουν οι Ισραηλίτες με τα χέρια ψηλά σχηματίζοντας το σημείο του Σταυρού (Έξοδος 17, 11-12). Το γεγονός αποτυπώνεται στην καταβασία της Κυριακής της Ορθοδοξίας :

«Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν, ὁ παλαιὸς πεζεύσας, Ἰσραήλ, σταυροτύποις Μωσέως χερσί, τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν, ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο».

-Βαδίζοντας οι Ισραηλίτες προς τη Γη της επαγγελίας, ευρισκόμενοι στο όρος Ωρ, καταφέρθηκαν και πάλι εναντίον του Θεού και του Μωϋσή και τότε ο Θεός για να τους τιμωρήσει για την αχαριστία τους, απέστειλε όφεις φαρμακερούς οι οποίοι δάγκωναν και πέθαιναν.  Μόλις κατανόησαν το λάθος τους οι Ισραηλίτες και μετανόησαν, ζήτησαν από τον Μωϋσή να προσευχηθεί για να τους λυτρώσει ο Θεός από τη μάστιγα των όφεων. Τότε ο Θεός διέταξε τον Μωϋσή να κατασκευάσει έναν χάλκινο όφη και να τον τοποθετήσει πάνω σε έναν πάσαλο σε υψηλό σημείο, ώστε να τον βλέπουν όλοι, ώστε όποιος δαγκώνονταν από δηλητηριώδη όφη κοιτώντας τον χάλκινο όφη θα γλύτωνε το θάνατο. Με τον τρόπο αυτό λυτρώθηκαν οι Ισραηλίτες από τη μάστιγα των δηλητηριωδών όφεων. Ο χάλκινος όφης πάνω στο ραβδί σχημάτιζε το Σταυρό και ήταν προτύπωση του Σταυρού του Χριστού (Αριθμοί 21, 5 – 9).

-Η ξερή ράβδος του Ααρών που βλάστησε (Αριθμοί 17, 23) προτυπώνει την Θεοτόκο, μια αλήθεια που ομολογούμε στους χαιρετισμούς της Παναγίας (ζ΄ ωδή) :

«Ιατήρα, των απάντων η κυήσασα, χαίρε Θεόνυμφε, η ράβδος η μυστική, άνθος το αμάραντον, η εξανθήσασα, χαίρε Δέσποινα, δι’ ης χαράς πληρούμεθα, και ζωήν κληρονομούμεν» .

-Η η χρυσή στάμνα που φυλάσσονταν το μάννα στα Άγια των Αγίων, προτύπωνε τη Παναγία μας, όπως μας υπενθυμίζει και το σχετικό τροπάριο της δ΄ ωδής των Χαιρετισμών της Θεοτόκου :

Εν φωναίς ασμάτων πίστει, σοι βοώμεν Πανύμνητε. Χαίρε πίον όρος, και τετυρωμένον εν Πνεύματι, χαίρε λυχνία και στάμνε, Μάννα φέρουσα, το γλυκαίνον, τα των ευσεβών αισθητήρια.

-Η κλίμακα που είδε ο Ιακώβ στο ενύπνιο στη Βαιθήλ (Γένεση 28, 12), αποτελεί προτύπωση της Παναγίας μας. Στον Ακάθιστο ύμνο διαβάζουμε το σχετικό χαιρετισμό :«Χαῖρε  κλίμαξ  ἐπουράνιε  δι’ ἧς κατέβη ὁ Θεός» και ο σχετικός ύμνος : «Ιλαστήριον του κόσμου, χαίρε άχραντε Δέσποινα, χαίρε κλίμαξ γήθεν, πάντας ανηψώσασα χάριτι. Χαίρε η γέφυρα όντως, η μετάγουσα, εκ θανάτου πάντας, προς ζωήν τους υμνούντας σε».

-Ο πόκος (κουβάρι) από μαλλί του Γεδεών που έλαβε τη δρόσο (κριτές 6, 37 – 38) προεικονίζει τη Παναγία μας που δέχθηκε την ουράνια δρόσο τον Κύριό μας. Ψάλλει η Αγία Εκκλησία μας στους Χαιρετισμούς (ς΄ ωδή) :

«Εκ σού η δρόσος απέσταξε, φλογμόν πολυθεϊας η λύσασα, όθεν βοώμεν σοι, χαίρε ο πόκος ο ένδροσος, ον Γεδεών Παρθένε, προεθεάσατο».

-Η παραμονή του Ιωνά τρεις ημέρες στη κοιλιά του κήτους προτυπώνει τη τριήμερο ταφή και Ανάσταση του Χριστού (Ιωνάς 2, 1), γεγονός που παρουσιάζει η υμνολογία της Εκκλησίας μας στη καταβασία του Σταυρού :

«Νοτίου θηρός εν σπλάγχνοις, παλάμας, Ιωνάς, σταυροειδώς διεκπετάσας, τό σωτήριον πάθος προ, διετύπου σαφώς, Όθεν τριήμερος εκδύς, τήν υπερκόσμιον Ανάστασιν υπεζωγράφησε, τού σαρκί προσπαγέντος Χριστού τού Θεού, καί τριημέρω εγέρσει τόν κόσμον φωτίσαντος».