Αρχιμ. Φωτίου Ιωακείμ
Από χρόνια τώρα η εορτή
των αγίων Τριών Ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, αρχιεπισκόπου Καισαρείας της
Καππαδοκίας, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αρχιεπισκόπων
Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώμης, ένεκα της ευρύτατης κατά κόσμον μόρφωσής τους,
αλλά και των θεοσόφων συγγραμμάτων τους,
που τα έγραψαν σε ωραιότατη ελληνική γλώσσα και αποτελούν πηγή γνώσης και
πυξίδα ασφαλή πνευματικής κατάρτισης, εορτάζεται από όλο τον Ελληνισμό με πανηγυρικές ομιλίες και έχει καθιερωθεί ως
η «Εορτή των Γραμμάτων».
Αλλά, ποιά ήταν η
έννοια της Παιδείας στους ιδίους τους Τρείς μέγιστους τούτους Ιεράρχες; Πώς την
αντιλήφθηκαν, τη βίωσαν και τη δίδαξαν; Γι᾽ αυτούς Παιδεία δεν σήμαινε απλώς
κατάκτηση γνώσεων, αλλά κατεξοχήν καλλιέργεια της ανθρώπινης ψυχής: «Θεωρώ ως
τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών το να καθοδηγείς ορθά τον άνθρωπο, το
πολυτροπώτατο και ποικιλώτατο τούτο λογικό ζώο», δημηγορεί Γρηγόριος ο
Θεολόγος. Και, βεβαίως, η καθοδήγηση τούτη του ανθρώπου, κατά την κοινή
αντίληψη των Πατέρων της Εκκλησίας μας, δεν μπορεί να είναι παρά
χριστοκεντρική, με στόχο την εν Χριστώ επίτευξη του «καθ᾽ ομοίωσιν Θεού»:
«Ομοίωση Θεού, όσο είναι δυνατόν στην ανθρώπινη φύση. Αλλ᾽ η ομοίωση τούτη δεν
επιτυγχάνεται χωρίς γνώση, η δε γνώση δεν κατορθώνεται χωρίς διδασκαλία»,
θεολογεί ο Μέγας Βασίλειος. Και
επισημαίνει στη συνέχεια ο ιερός Χρυσόστομος, κάτι που και στις μέρες μας
δυστυχώς συχνά συμβαίνει, σχετικά με την αγωγή των παιδιών: «Το ότι αμελούμε τα
ίδια τα παιδιά μας, και φροντίζουμε μεν για τα υλικά τους αποκτήματα, αλλά
περιφρονούμε τη φροντίδα των ψυχών τους, τούτο αποτελεί έσχατη παραφροσύνη».
Βεβαίως, η διδασκαλία
των αγίων τούτων Πατέρων για πρόκριση της κατά Χριστόν αγωγής της ψυχής, δεν
σημαίνει ότι υποτιμούν την αξία ή σπουδαιότητα της απόκτησης γνώσεων, αλλά μία
ιεράρχηση αξιών: Πρώτα το πνεύμα και η καλλιέργειά του, και μετά το σώμα και οι
αναγκαίες γνώσεις για τον πρόσκαιρο τούτο βίο, όπως διασαφηνίζει ο άγιος
Χρυσόστομος: «Κι ας μη νομίζει κανείς ότι νομοθετώ να παραμένουν αμαθή τα
παιδιά... Δεν εμποδίζω να μορφώνονται, λέγοντας αυτά, αλλ᾽ εμποδίζω να
εστιάζεται η προσοχή τους μόνο στα σχολικά μαθήματα». Για τους Τρείς Ιεράρχες η
Παιδεία αποτελεί μεγάλη υπόθεση, αφού ο Ιωάννης Χρυσόστομος καταλήγει στο να
πεί τον βαρυσήμαντο λόγο: «Η παιδεία μετάληψις αγιότητός εστι»!
Κι ακόμη κάτι, που θα
τονίσουμε, τελειώνοντας το σύντομο τούτο κείμενό μας για το μεγάλο θέμα της Παιδείας, είναι το
πόσο επιμένουν οι Τρείς Ιεράρχες στον θεμελιώδη ρόλο της ορθής διαπαιδαγώγησης
των νέων, τόσο του δασκάλου, όσο και των γονέων, και κυρίως της ζωής και των
πράξεών τους, του ζωντανού και φωτεινού τους παραδείγματος. Κι αυτό είναι κάτι,
που πρέπει ιδιαίτερα να ληφθεί σήμερα υπόψη, όταν υπάρχει συχνότατα έλλειψη ή
αδιαφορία κατήχησης των νέων στην Ορθόδοξη Πίστη και Παράδοση, όταν το μάθημα
των Θρησκευτικών στα σχολεία έχει συρρικνωθεί και συχνά αποστεωθεί, κι όταν όσα
οργιάζουν στα τηλεοπτικά μέσα και το διαδίκτυο μπορούν μέσα σε ελάχιστο χρόνο
να καταρρίψουν ό,τι με κόπο προσπαθεί ο παπάς κι ο δάσκαλος να οικοδομήσει σε
μιά εύπλαστη, ευάλωτη κι αστήριχτη νεανική ψυχή.
Η ευθύνη όλων μας στο
θέμα της Παιδείας είναι μεγάλη. Και η γραμμή των Τριών Ιεραρχών προς τούτο
είναι σαφής, ταυτόσημη προς την οδό του Ευαγγελίου: Η απαιτούμενη θύραθεν
κατάρτιση να συνδυάζεται με την οικοδομή πρώτα του εαυτού μας, των ποιμένων και
διδασκάλων, εν Χριστώ, με μία συνεπή δηλ. χριστιανική ζωή. «Πρώτον ποιήσαι,
ύστερον διδάξαι». Έτσι θα υπάρχει ελπίδα να καρποφορήσει με τη Χάρη του Θεού η
διδασκαλία μας, και η Παιδεία του Γένους των Ρωμηών να επανέλθει στις παλαιές,
αληθινές κι ασάλευτες ρίζες της, για να αναδεικνύει ανθρώπους ολοκληρωμένα μορφωμένους
εν Χριστώ και νέους πολίτες της ουράνιας Βασιλείας.
ΠΗΓΗ : http://www.immorfou.org.cy/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου