Η ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ – ΠΑΝΤΕΛΗ Β. ΠΑΣΧΟΥ

Τί Σοὶ προσενέγκωμεν Χριστέ, Φορητὴ εἰκόνα (1653). Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας.

Mέσα στὶς ποικιλώνυμες πορεῖες τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων ποὺ γίνονται γιὰ τὴν εἰρήνη, γιὰ τὶς φυλετικὲς διακρίσεις, γιὰ τὰ ἴσα δικαιώματα, γιὰ τὶς διάφορες «ἐλευθερίες» κ.λπ., ὁ ἐμπνευσμένος ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας μας προσκαλεῖ αὐτὲς τὶς μέρες τὸν ὀρθόδοξο κόσμο σὲ μιὰ καινούργια πορεία: στὴ μυστικὴ πορεία ποὺ μᾶς φέρνει σ’ ἕνα σκοτεινὸ καὶ ἄσημο σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Κι ἀκούγεται ὁ ψάλτης μέσα στὰ χαράματα τοῦ ὄρθρου, νὰ ψέλνει κατανυκτικὰ τὸ προσκλητήριο αὐτό, γιὰ τὴν εὐλογημένη μας πορεία : Δεῦτε ἴδωμεν, πιστοί, ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός· ἀκολουθήσωμεν λοιπόν, ἔνθα ὁδεύει ὁ ἀστήρ, μετὰ τῶν Μάγων Ἀνατολῆς τῶν Βασιλέων. Ἄγγελoι ὑμνοῦσιν, ἀκαταπαύστως ἐκεῖ. Ποιμένες ἀγραυλοῦσιν, ὠδὴν ἐπάξιον· Δόξα ἐν ὑψίστοις λέγοντες, τῷ σήμερον ἐν Σπηλαίῳ τεχθέντι, ἐκ τῆς Παρθένου καὶ Θεοτόκου, ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας.

Ἡ πορεία γιὰ τὴ Βηθλεὲμ ἔχει μιὰν ἀνυπολόγιστη σημασία γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ δὲν συγκρίνεται μὲ καμμιὰν ἀπὸ ὅσες ὀργανώνονται γιὰ τὸ καλὸ τάχατες τοῦ ἀνθρώπου. Γιατὶ ἡ πορεία πρὸς τὸ ταπεινὸ σπήλαιο εἶναι πνευματική· καὶ τὸ ἀστέρι ποὺ θὰ φέγγει τὴν πορεία μας, μέσα στὶς κρύες νύχτες δίχως φῶς καὶ δίχως ζεστασιά, εἶναι τὸ γλυκὸ ἀστέρι τῆς Ἀγάπης, ποὺ εἶναι σὰ νὰ τὸ βαστάει τὸ ἴδιο τὸ χέρι τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ καταμεσὶς στὸν πνευματικὸ οὐρανό μας, καὶ φέγγει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ποὺ πορεύονται μὲ ταπεινὴ καὶ καθαρὴ καρδιὰ πρὸς τὸ φτωχικὸ σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Κι ἂv κάποιοι ἄνθρωποι σημερινοὶ – δίχως ποίηση, δίχως ἀγάπη, δίχως ταπείνωση – μᾶς ποῦν, πὼς ταξιδεύοντας στὸν οὐρανὸ μὲ δορυφόρους δὲν συνάντησαν οὔτε τὸ Θεὸ οὔτε τοὺς Ἀγγέλους του, οὔτε τὸ Ἀστέρι τῆς Βηθλεέμ, ἐμεῖς πρέπει νὰ ἰδοῦμε ποιός τοὺς δασκάλεψε νὰ ποῦν αὐτὲς τὶς μωρὲς πεζότητες, ποὺ δείχνουν πὼς δὲν ἔχουν μέσα τους κανέναν οὐρανό, κι ἑπομένως δὲν πρόκειται, μὲ τέτοιους τρόπους ἐγωιστικοὺς καὶ ἐπηρμένους, νὰ ἰδοῦνε τὸ Θεὸ ἢ τοὺς Ἀγγέλους ἢ τ’ Ἀστέρι, ποὺ μᾶς φέρνει καὶ μᾶς ὁδηγεῖ μὲ ἀσφάλεια στὸ θεῖο Σωτήρα, στὸ Χριστό.

Τὸ «ξένον καὶ παράδοξον μυστήριον» τῆς ἐνσαρκώσεως πρέπει νὰ τὸ πλησιάσουμε μὲ ταπείνωση καὶ μὲ καθαρότητα σαρκὸς καὶ πνεύματος. Ὅσοι δουλεύουμε ἀσταμάτητα στὴν ἡδονὴ τὴ σαρκική, πολὺ λίγες ἐλπίδες ἔχουμε νὰ προσεγγίσουμε τὴν ἄχραντη Γέννηση τοῦ Κυρίου. Καὶ εἶναι, βέβαια, ἀδύνατο, ὅταν ζοῦμε μέσα στὴν ἁμαρτία, ν’ ἀξιωθοῦμε τὸ μέγα ἀγαθό, νὰ αἰσθανθοῦμε δηλαδὴ πνευματικὰ νὰ γίνεται μέσα μας ἡ θεία Γέννηση κι ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ Γέννηση αὐτὴ θὰ παραμένει πάντοτε γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἕνα μυστήριο «ξένον καὶ παράδοξον». Γιατὶ ὁ Χριστός, κι ὅταν ἀκόμη γεννηθεῖ πνευματικὰ μέσα μας, δὲν φανερώνεται παρὰ «ὅσov χωρεῖν ἐπίστασαι τὸν δεχόμενον». Ἔτσι «ἀεὶ καὶ φαινόμενος ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος τοῖς τρόποις τῶν μετοχῶν, ἀεὶ διαμένει κατὰ τὴν ὑπερβολὴν τοῦ μυστηρίου, τοῖς πᾶσιν ἀθέατος» (Μάξιμος). Ὅσο καὶ νὰ προσπαθήσει ὁ ἄνθρωπος μὲ τὴ λογική του νὰ ἐξιχνιάσει τὸ μυστήριο τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, εἶναι ἀδύνατο νὰ τὸ κατορθώσει. Ἐκεῖνο ποὺ πρέπει νὰ κάνει κανεὶς εἶναι νὰ δοξάσει «ἀπεριέργως» τὸν «εὐδοκήσαντα τοῦτο γενέσθαι δι’ ἡμᾶς». Γιατί, πραγματικά, ποιός μπορεῖ μὲ τὸ λογικό του ν’ ἀποδείξει καὶ νὰ μᾶς πεῖ «πῶς Θεοῦ Λόγου γίνεται σύλληψις; πῶς γένεσις σαρκὸς ἄνευ σπορᾶς; Πῶς γέννησις ἄνευ φθορᾶς; Πῶς μήτηρ, ἡ μετὰ τὸν τόκον διαμείνασα Παρθένος; Πῶς ὁ ὑπερτελής, καθ’ ἡλικίαν προέκοπτε; Πῶς ὁ καθαρὸς ἐβαπτίζετο; Πῶς διέτρεφεν ὁ πεινῶν; Πῶς ὁ κοπιῶν ἐχαρίζετο δύναμιν; Πῶς ὁ πάσχων ἐδίδου ἰάματα; Πῶς ὁ θνῄσκων ἐζωοποίει; Καὶ ἵνα τὸ πρῶτον καὶ τελευταῖον εἴπω, πῶς ὁ Θεὸς ἄνθρωπος γίνεται; Καὶ τὸ δὴ πλέον μυστηριωδέστερον, πῶς οὐσιωδῶς ἐν σαρκὶ καθ’ ὑπόστασιν ὁ Λόγος, ὁ κατ’ οὐσίαν ὑποστατικῶς ὅλος ὑπάρχων ἐν τῷ Πατρί; Πῶς ὁ αὐτός, καὶ ὅλος ἐστι Θεὸς κατὰ φύσιν, καὶ ὅλος γέγονε κατὰ φύσιν ἄνθρωπος;... Ταῦτα πίστις μόνη χωρεῖ τὰ μυστήρια, τῶν ὑπὲρ νοῦν καὶ λόγον ὑπάρχουσα πραγμάτων ὑπόστασις», λέγει ὁ ἅγ. Μάξιμος.

ΠΗΓΗ : Παντελῆ Β. Πάσχου, Ἔρως Ὀρθοδοξίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθήνα 1987.