ΤΟ ΜΗΝYΜΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΩΣΗΕ - ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ κ.κ. ΙΕΡΕΜΙΑ

1. Ὁ προφήτης Ὠσηέ, ἀγαπητοί μου, ἀνήκει στήν Παλαιά Διαθήκη, ἀλλά καί τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης οἱ ἅγιοι ἅγιασαν διά τοῦ Χριστοῦ. Καί ἡ Παλαιά Διαθήκη, ὅπως καί ἡ Καινή, ὁμιλεῖ γιά τόν Χριστό, γιά τόν ἄγγελο τοῦ Κυρίου, τόν Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελο, τό Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, πού καί πρίν ἀπό τήν σάρκωσή Του ἐμφανιζόταν στούς Πατριάρχες καί τούς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Καί ἡ Παλαιά Διαθήκη περιέχει τίς θεοφάνειες καί τίς θεοπτίες αὐτές. Διά τοῦ Χριστοῦ, λοιπόν, ἅγιασαν οἱ δίκαιοι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ἕνας ἀπό αὐτούς εἶναι καί ὁ προφήτης Ὠσηέ πού ἑορτάζει αὔριο ἡ Ἐκκλησία μας.

2. Τήν ὡραία διδασκαλία τοῦ προφήτου αὐτοῦ, πού εἶναι ἀσφαλῶς χρήσιμη καί γιά τήν ἐποχή μας, τήν βρίσκουμε στό βιβλίο του, ἕνα ἀπό τά 49 βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Στά στενά ὅρια πού διαθέτει ἕνα σύντομο λειτουργικό κήρυγμα θά σᾶς πῶ μόνο τό μήνυμα τοῦ βιβλίου, τήν κεντρική του, δηλαδή, διδασκαλία μόνο. Τό κήρυγμα τοῦ προφήτου Ὠσηέ, ἀδελφοί χριστιανοί, γίνεται κατανοητό μέ βάση ἕνα ἀτομικό, οἰκογενειακό του ἐπεισόδιο, πού ἀποτελεῖ κλειδί ἑρμηνείας, γιατί, ἄν δέν τό ξέρουμε αὐτό, δέν μποροῦμε νά κατανοήσουμε τό βιβλίο του. Ἀκοῦστε το: Ὁ Ὠσηέ ἦταν ἔγγαμος προφήτης. Ἀγάπησε καί νυμφεύθηκε μία γυναίκα, τήν Γῶμερ. Μέ τήν γυναίκα αὐτή εἶχε στήν ἀρχή ἁρμονική συμβίωση, ἀλλά ἀργότερα, μετά τήν γέννηση τοῦ δεύτερου υἱοῦ, ἡ γυναίκα παρεξέκλινε, ἀγάπησε ἄλλον ἄνδρα. Ὁ Ὠσηέ ὅμως, ἐπειδή ἀγαποῦσε τήν γυναίκα του, τήν ἀνεχόταν, ἀλλά αὐτή συνέχιζε τόν ἁμαρτωλό της βίο καί γι᾿ αὐτό ὁ Προφήτης ἀναγκάστηκε νά τήν ἀποδιώξει ἀπό τόν οἶκο του. Μετά τήν ἀποδίωξη αὐτή, ὕστερα ἀπό καιρό, συνετίστηκε ἡ ἁμαρτήσασα γυναίκα καί ὁ προφήτης Ὠσηέ, ἐπειδή τήν ἀγαποῦσε, τήν προσέλαβε πάλι στόν οἶκο του καί ζοῦσαν τώρα καί οἱ δύο ἁρμονικό βίο, ὅπως καί πρῶτα. Ἁπλό εἶναι τό οἰκογενειακό ἐπεισόδιο τοῦ Προφήτου, ἀλλά μόνο μέ βάση αὐτό, ἐπαναλαμβάνω, ἑρμηνεύεται ὅλο τό βιβλίο, ὅλη ἡ διδασκαλία τοῦ Ὠσηέ. Ἀκοῦστε·

3. Ὁ Ὠσηέ ἦταν προφήτης καί σάν τοιοῦτος ἑρμήνευσε προφητικά τό δικό του συμβάν. Στό δικό του, δηλαδή, οἰκογενειακό ἐπεισόδιο εἶδε τήν πνευματική κατάσταση τοῦ λαοῦ τοῦ Ἰσραήλ, ὅπου ἦταν προφήτης. Ὡς ἑξῆς ὁ Ὠσηέ ἑρμήνευσε τό πάθημά του: Ὅπως αὐτός ἀγάπησε μιά γυναίκα καί συνῆψε μέ αὐτή διαθήκη γάμου, ἔτσι καί ὁ Θεός ἀπό ὅλα τά ἔθνη ἐξέλεξε ἕνα λαό, τόν Ἰσραήλ καί συνῆψε μαζί του διαθήκη στενοῦ δεσμοῦ πάνω στό ὄρος Σινᾶ. Καί ὅπως ἡ γυναίκα τοῦ Προφήτου ἦταν καλή στήν ἀρχή, ἔτσι καί ὁ Ἰσραήλ ἦταν καλός καί πιστός στά πρῶτα ἔτη τῆς κλήσεώς του· πότε; Τότε, ὅταν βγῆκε ἀπό τήν Αἴγυπτο καί βάδιζε στήν ἔρημο· γι᾿ αὐτό καί ὁ Προφήτης ὡς ἰδανική, ἀπό πνευματική ἄποψη, ἐποχή γιά τό Ἰσραήλ θεωρεῖ τήν ἐν ἐρήμῳ παραμονή του. Ἀλλά ὅπως ἡ γυναίκα τοῦ Ὠσηέ παρεξέκλινε ἀργότερα καί ἀγάπησε ἄλλον ἄνδρα, ἔτσι καί ὁ Ἰσραήλ ὅταν ἐγκαταστάθηκε στήν Χαναάν, ἡ ψυχή του ἐρωτοτρόπησε μέ τούς θεούς τῶν Χαναναίων καί παρέβηκε τήν διαθήκη του μέ τόν Γιαχβέ, τόν Θεό τῶν πατέρων του. Καί ὅπως ὁ Προφήτης ἀνεχόταν στήν ἀρχή τήν ἀνήθικη διαγωγή τῆς συζύγου του Γῶμερ γιατί, ἄν καί πληγωμένος, τήν ἀγαποῦσε, ἔτσι καί ὁ Θεός-Ἀγάπη ἀνέχεται τώρα τόν ἄπιστο λαό του ἀναμένοντας τήν μετάνοιά του. Καί ὅπως ὁ Προφήτης, ἐπειδή δέν ἔβλεπε τήν μετάνοια τῆς συζύγου του, ἀναγκάστηκε νά τήν ἀποδιώξει, ἔτσι καί ὁ Θεός, προφητεύει μέ πόνο ὁ Ὠσηέ, θά ἀποδιώξει τόν λαό του, θά τόν πάει μακρυά στήν ἐξορία, γιά νά συνετιστεῖ μέ τήν ἀπομάκρυνσή του αὐτή ἀπό τήν πάτριο χώρα. Ἀλλά, τελικά, ὅπως ὁ Ὠσηέ, πού ἑορτάζουμε αὔριο, εἶδε καί χάρηκε τήν μετάνοια τῆς συζύγου του Γῶμερ καί γι᾿ αὐτό τήν ἐπαναπροσέλαβε στήν κατοικία του, στήν ἀγκαλιά του, ἔτσι καί ὁ λαός – προφητεύει μέ πάλλοντα ἐνθουσιασμό ὁ Προφήτης –, μετά τήν ταλαιπωρία τῆς ἐξορίας του, θά μετανοήσει, θά πονέσει γιατί ἐγκατέλειψε τόν Γιαχβέ, τόν νόμιμο σύζυγό του, καί θά τοῦ φωνάξει μέ λαχτάρα «ἄνδρα μου καί δέν θά τοῦ φωνάζει πλέον Βάαλ μου» (Ὠσ. 2,18). Καί ὁ Θεός γι᾿ αὐτό δέν θά ἀφήσει στήν ἐξορία τόν λαό του, ἀλλά θά συνάψει πάλι τήν πρώτη σχέση μαζί του καί θά τόν ἐπαναφέρει στήν πάτριο χώρα του. Ἔτσι, τό τέλος τῆς ἱστορίας τοῦ Ἰσραήλ συμπίπτει μέ τήν ἀρχή της. Τό διάγραμμα αὐτό, κατά τούς ἑρμηνευτές, δύναται νά ἐφαρμοσθεῖ καί στήν παγκόσμιο ἱστορία, μέ χριστολογική ὅμως ἑρμηνεία, ὅτι τό τέλος της θά εἶναι παραδείσιο, ὅπως καί ἡ ἀρχή της.

4. Σ᾿ αὐτό τό διάγραμμα, ἀγαπητοί ἀδελφοί, κινεῖται ὅλο τό βιβλίο τοῦ προφήτου Ὠσηέ, πού ἑορτάζουμε αὔριο. Τό δέ μήνυμα τοῦ βιβλίου, κατά τά παραπάνω εἶναι πολύ βαθύ καί βασικό γιά τήν πνευματική μας ζωή, γιατί καθορίζει τήν σχέση μας μέ τό Θεό. Ἡ σχέση μας μέ τόν Θεό, ἀγαπητοί μου κατά τόν προφήτη Ὠσηέ πρῶτα, ἀλλά καί κατά τούς ἄλλους μετά ἀπό αὐτόν Προφῆτες, ἡ σχέση μας μέ τόν Θεό λέγω, εἶναι πολύ στενή, ὅσο στενή εἶναι ἡ σχέση τοῦ ἀνδρογύνου στόν γάμο. Γι᾿ αὐτό καί οἱ Προφῆτες στά βιβλία τους ἐλέγχουν τόν ἀποστάτη λαό καλώντας τον πόρνο καί μοιχό, γιατί μέ τήν ἀποστασία του ἀπαρνεῖται τόν Θεό, τόν νόμιμο σύζυγό του, καί προσκλίνει στά εἴδωλα. Καί ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη παρέλαβε τήν ὡραία αὐτή ἔννοια τῆς σχέσεώς μας μέ τόν Θεό καί ἡ Καινή Διαθήκη μιλώντας γιά σύζυγο Θεό. «Σᾶς ἀρραβώνιασα μέ ἕναν ἄνδρα», λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στούς Κορινθίους, τούς ὁποίους ἔκανε χριστιανούς! «Ἡρμοσάμην ὑμᾶς ἑνί ἀνδρί, παρθένον ἁγνήν παραστῆσαι τῷ Χριστῷ» (Β´ Κορ. 11,2), Ναί, ἀδελφοί μου! Μέ τό βάπτισμά μας, μέ τό Χρῖσμα μας, μπήκαμε στήν Οἰκογένεια τῶν παιδιῶν τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία λέγεται Ἐκκλησία καί συνάψαμε στενή καί δυνατή σχέση μαζί Του. Τόν Θεό μας δέν τόν πιστεύουμε γιά Δημιουργό μόνο – Δημιουργό τόν ἔχει καί ὁ ἥλιος καί τά ποτάμια – ἀλλά τόν νοιώθουμε ὡς Πατέρα μας, τόν νοιώθουμε ὡς τόν πιό στενό Συγγενῆ μας καί Νυμφίο τῆς ψυχῆς μας. «Ἰδοῦ ὁ Νυμφίος ἔρχεται», ψάλλουμε.

5. Ὁ Προφήτης Ὠσηέ αὐτός τόνισε πρῶτα δυνατά τήν ἔννοια ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη καί γι᾿ αὐτό οἱ θεολόγοι τόν καλοῦν «Ἰωάννη τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης». Καί ἀφοῦ κατά τόν Ὠσηέ ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ὁ Προφήτης δέν ζητᾶ τίποτε ἄλλο ἀπό τόν λαό, παρά μόνο ἀγάπη στόν Θεό. Ἁμαρτία, ἀγαπητοί μου, ἁμαρτία λέγω, κυρίως εἶναι ἡ πτώση στήν ἀγάπη, στήν ἀγάπη μας πρός τόν Θεό καί μεταξύ μας. Ὁ προφήτης Ὠσηέ θέλει πολύ δυνατή τήν ἀγάπη μας πρός τόν Θεό, γι᾿ αὐτό καί τήν ἐκφράζει μέ τό ρῆμα «γνωρίζω», «γιαντά» Ἑβραϊκά , ρῆμα  μέ τό ὁποῖο ἐκφράζεται καί ἡ σχέση τοῦ ἀνδρογύνου. Ὁ προφήτης Ὠσηέ θέλει «γνώση Θεοῦ», ὄχι μέ τήν γνωσιολογική ἔννοια γνώση, ἀλλά μέ τήν καρδιακή ἔννοια, τήν ἔννοια τῆς στενῆς γνώσεως καί σχέσεως, ἀφοῦ ἔτσι, μέ αὐτό τό ρῆμα ἐκφράζει τόν γάμο ἡ Γραφή, γι᾿ αὐτό καί λέγει «ἔγνω Ἀδάμ Εὔαν τήν γυναῖκα αὐτοῦ» (Γεν. 4, 1).

Ὅλα, κατά τόν Προφήτη, ἔχουν νόημα ὅταν προέρχονται ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί συνδέονται μ᾿ αὐτήν. Γι᾿ αὐτό καί ὁ Ὠσηέ ἀπορρίπτει καί αὐτήν ἀκόμη τήν λατρεία ὅταν γίνεται μέ τυπικότητα καί δέν προέρχεται ἀπό ἀγάπη στόν Θεό. Ἀθάνατος παραμένει ἐκεῖνος ὁ στίχος, στόν ὁποῖο ὁ Προφήτης παριστάνει τόν Θεό νά λέγει: «Ἀγάπη θέλω καί ὄχι θυσία, γνώση Θεοῦ καί ὄχι ὁλοκαυτώματα» (6,6).

Ὁ στίχος αὐτός μοσχοβολάει Καινή Διαθήκη· εἶναι πραγματικά μιά ὑψηλή κορυφή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀπ᾿ ὅπου φαίνονται οἱ καθαροί οὐρανοί τῆς Καινῆς Διαθήκης! Σ᾿ αὐτόν τόν λόγο τοῦ προφήτου Ὠσηέ ἀναφέρθηκε καί ὁ Κύριός μας Ἰησούς Χριστός ἀπαντώντας στούς Φαρισαίους, πού τόν κατηγοροῦσαν ὅτι συναναστρέφεται τούς ἁμαρτωλούς καί συντρώγει μαζί τους· «Πᾶτε νά μάθετε – τούς εἶπε, ῾῾πορευθέντες μάθετε», λέγει τό κείμενο – τί σημαίνει ῾῾ἀγάπη θέλω καί ὄχι θυσία᾿᾿» (Ματθ. 9, 11-13).

6. Στά δυνατά κηρύγματα τοῦ Ὠσηέ περί ἀγάπης τοῦ Θεοῦ φαίνεται ὅτι οἱ Ἰσραηλῖτες ἔκαναν κάποια προσπάθεια νά ἀπαντήσουν, ἀλλά ἔδειχναν μιά πρόχειρη καί ἀνίσχυρη ἀγάπη στόν Θεό, μιά ἀγάπη σάν κι αὐτή πού παρουσιάζουν καί πολλοί χριστιανοί στίς ἡμέρες μας· γι᾿ αὐτό καί ὁ Προφήτης παριστάνει τόν Θεό νά λέγει σ᾿ ὅλο τό Ἰσραήλ: «Τί νά σοῦ κάνω Ἐφραίμ,τί νά σοῦ κάνω Ἰούδα! Ἡ ἀγάπη σου εἶναι ὡς νεφύδριο πρωινό, σάν δρόσος, πού γρήγορα παρέρχεται» (6, 4).

Ἔκαναν βέβαια οἱ Ἰσραηλῖτες προσφορές στόν Θεό, Τοῦ πήγαιναν λάδια καί πρόβατα, ἀλλά δέν εὐαρεστεῖται σ᾿ αὐτά ὁ Θεός, ὅταν ἡ καρδιά εἶναι ξένη ἀπ᾿ Αὐτόν. Ὁ προφήτης Ὠσηέ λέγει σέ κάποιο λόγο του μέ πόνο: «Μέ τά πρόβατα καί τά βόδια πηγαίνουν νά ζητήσουν τόν Γιαχβέ, ἀλλά δέν θά τόν βροῦν. Ἔφυγε ἀπ᾿ αὐτούς, γιατί αὐτοί ἔφυγαν ἀπό Αὐτόν»! (5,6).

Ὁ Προφήτης μας θέλει, ὅταν οἱ Ἰσραηλῖτες πηγαίνουν νά λατρέψουν τόν Θεό, ἀντί αὐτῶν τῶν ὑλικῶν προσφορῶν, νά παίρνουν μαζί τους «λόγους» (14, 3), ἀποφάσεις, δηλαδή: ὅτι θά ἀγαποῦν τόν Θεό, ὅτι δέν θά ἀποστατοῦν ἀπ᾿ Αὐτόν.

Τό κήρυγμα αὐτό τοῦ προφήτου Ὠσηέ, ἀγαπητοί μου, τό κήρυγμα πού εἶπε παλαιά στούς Ἰσραηλῖτες, «λάβετε μαζί σας λόγους» (14, 3), ἀπό τά βάθη τῶν αἰώνων, αἰώνων βάθη, φθάνει καί στά χρόνια μας καί ἀκούεται καί σέ ᾿μᾶς. Ἄς δώσουμε ἕνα λόγο στόν Χριστό, ἄς κάνουμε ἕνα «λογοδέσιμο» μ᾿ Αὐτόν, ὅτι θά Τόν ἀγαπᾶμε, ὅτι θά εἴμαστε ἀπόλυτα δικοί Του. «Πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα», ἀκοῦμε συχνά στήν θεία Λατρεία. Καί στήν Θεία Λειτουργία, σάν προϋπόθεση γιά τήν Θεία Κοινωνία, ὑποσχόμαστε στόν Χριστό: «Σοί παρακατιθέμεθα τήν ζωήν ἅπασαν»!

Χριστιανοί μου, νά ἀγαπᾶμε τόν Θεό, αὐτό εἶναι ἡ ὅλη ἀρετή. Νά Τόν ἀγαπᾶμε ὅμως μέ τήν δυνατή ἔννοια τῆς ἀγάπης πού μᾶς λέγει ὁ αὔριο ἑορταζόμενος ἅγιος, ὁ προφήτης Ὠσηέ. Οἱ ἅγιοι Πατέρες μιλᾶνε γιά ἔρωτα Θεοῦ, «γιά νά καταπιεῖ ἡ καρδιά τόν Χριστό καί ὁ Χριστός τήν καρδιά»! «Πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα».

ΠΗΓΗ : † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας, "ΑΠΛΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ", Σεπτέμβριος - Οκτώβριος  2011, αριθ. 53, σ. 237 κ.ε.