ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ & ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ - ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ

Πῶς νὰ κατανοήσωμε τὴν σιωπὴ ὡς ἐσωτερικὸν λόγο ποὺ φθάνει μέχρι τὸν Θεό;

Ὁ κοινὸς λόγος καὶ ἡ κοινὴ σιωπὴ ἔχουν ποικίλα περιεχόμενα· ἡ ἀσκητικὴ σιωπὴ δὲν ἔχει ἄλλο περιεχόμενο ἀπὸ τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Μιλοῦμε γιὰ τὴν περίπτωση ὅπου ὁ νοῦς καταδύεται στὴν ψυχὴ καὶ ἡ σιωπὴ βρίσκει ἀντικείμενο τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό της. Διότι συνήθως ἡ σιωπή, ἂν δὲν ὑπονοῇ, δηλώνει τὴν κατάφασί μας ἢ τὴν ἄρνησι καὶ λειτουργεῖ ὡς κρύπτη, ὅμως τότε ἔχομε τὸν τύπο τοῦ λόγου ποὺ καλεῖται ἀποσιώπησι. Αὐτὴ τὴν σιωπή, ὡς πλάγιον λόγο, τὴν γνωρίζομε: τὰ σημεῖα τῆς στίξεως ἀποτελοῦν κατὰ βάσιν σιωπές, ποὺ νοηματοδοτοῦν ἢ χρωματίζουν μὲ τὸν τρόπο τους τὴν ἔκφρασι. Ἡ γλωσσολογία δὲν συλλαμβάνει κατ’ οὐσίαν τὶς σιωπές, ὅπως δὲν τὶς συλλαμβάνουν οἱ ἠλεκτρονικοὶ ὑπολογισταί, ἐνῷ ὁ προφορικὸς καὶ ὁ γραπτὸς λόγος τὶς προϋποθέτει. Ἡ ἀδήλωτη σιωπὴ ἦταν μιὰ ἀναπηρία τοῦ ἀρχαίου μας γραπτοῦ λόγου, ἀναπηρία τὴν ὁποία ἐθεράπευσαν οἱ μεγάλοι φιλόλογοι τῆς Ἀλεξανδρείας, ἀνακαλύπτοντας τὰ σημεῖα τῆς στίξεως. Οἱ συγκεκολλημένες λέξεις δυσχεραίνουν στὸν γραπτὸ λόγο τὸ νόημα ἐξ ἴσου ἢ καὶ περισσότερο ἀπὸ τὶς ἄτονες καὶ ἀπνευμάτιστες, ἐπειδὴ ἀποκλείουν τὴν σιωπή· τὸ αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ τὸν προφορικό, μόνο ποὺ ἐκεῖ δὲν διακρίνεται εὔκολα διότι ἡ άνάσα παρεμβάλλλεται τακτικὰ ὡς φυσικὴ ἀναγκαιότης. Ὅμως εἶναι ἀδύνατον νὰ φανταστοῦμε ἀποτελεσματικὸν ῥητορικὸ ἢ γνήσιον θεατρικὸ λόγο, ἂν δὲν ὑπάρχουν οἱ σιωπές. Ὄχι μόνο ἡ ἐκφραστικότης τραυματίζεται θανάσιμα, ἀλλὰ καὶ τὸ νόημα. Ὅπως τὸ ἀστραφτερὸ στολίδι χρειάζεται σκοῦρο ὕφασμα γιὰ ν’ ἀναδειχθῇ, καὶ ὁ λόγος μέσ’ ἀπὸ τὸ  βαθὺ βελοῦδο τῆς σιωπῆς ἀκούγεται. Ἡ σιωπὴ τυλίζει τὸ κέλυφος τῶν λέξεων καὶ κάνει  τὸ νόημα νὰ ἠχῇ, ὁδηγεῖ τὴν ψυχὴ σὲ συγκέντρωσι, ἡ ὁποία μὲ τὴ σειρά της διεκδικεῖ ἀπὸ τὸ εἶναι διαφάνεια καὶ ἐλαφρότητα.

Ἡ σιωπὴ προσθέτει αἴσθημα στὸν λόγο. Ἐὰν ἦταν κενὸ φυσικὸ θὰ ἔπρεπε νὰ γεμίσῃ μὲ λόγια· ἀναβλύζει ὅμως ἀπὸ τὴν πηγὴ τῆς ψυχῆς καὶ χαράζει  -ἐξίτηλα/ἀνεξίτηλα- τὸ ἴχνος της στὸ νόημα. Ὑπάρχει μαζικὴ ἐπικοινωνία, ἀλλὰ ὄχι μαζικὴ σιωπή. Τὸ μαρτυρεῖ ἡ σιωπὴ τῶν κοιμητηρίων, ὅπου ἐκάστη ψυχὴ καταθέτει τὴν μελαγχολία της στὶς ἄλλες καὶ ἔτσι συνομιλεῖ. Ἡ σιωπὴ εἶναι προσωπική, καὶ ὅσο πιὸ προσωπικὴ τόσο πιὸ εὔγλωττη. Ἡ εὐγλωττία κάνει τὴν σιωπὴ ἀξιοπρεπῆ. Ἡ σιωπὴ συνυφαίνει δύο λόγους ἀρρήκτους· κυριεύει τὸ πεδίο τῆς ὁμιλίας σὰν λευκότης πνευματική. Ὁ λόγος δηλώνει κάτι τί· ἡ σιωπὴ φανερώνει κάποιον. Παραδόξως ἡ σιωπὴ προϋποθέτει αὐτιὰ καὶ μάτια: τὰ μάτια διακρίνουν τὸν σιωπηλὸ καὶ τ’ αὐτιὰ συλλαμβάνουν τὴν ἀπουσία τοῦ λόγου. Ἀπὸ τὸ ὁποῖον συμπεραίνομε πὼς ἡ σιωπὴ δὲν ὀφείλει τὴν πραγματικότητά της στοῦ λόγους τὰ κέρματα, τὴν ὀφείλει στὸ νόημά του. Τὸ νόημα ἐκφέρεται μὲ λόγια, ὅμως τὸ ζοῦμε ἐν σιωπῇ. Οἱ γέροντες ζοῦσαν τὸ νόημα μιλώντας στὸν Θεὸ μὲ τὴν μυστικὴ γλῶσσα τῆς σιωπῆς, τὴν πιὸ πυκνὴ μορφὴ λόγου. Ὅσο μεγαλώνουμε τόσο βαθαίνομε, καὶ ὅσο βαθαίνομε, τόσο μᾶς μιλεῖ ἡ σιωπή. Διαβάζομε στὰ μάτια τὴν σιωπή, γιατὶ αὐτὴ φθάνει μέχρι τὸ νόημα ἀπ’ ὅπου πηγάζει ὁ λόγος. Ἐξ’ οὖ καὶ ἡ σιωπὴ μπορεῖ νὰ εἶναι εὐχαριστία, ὅπως μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ προσευχή. Ἡ προσευχὴ εἶναι μιὰ κακαρὰ σιωπή. Ἡ σιωπὴ ἀκολουθεῖ ὡς ἀποκαλυπτικὴ σκιὰ τὸν προφορικὸ λόγο· ἡ γραφὴ ξετυλίγεται ὡς γλαφυρὴ σιωπή. Ἐνδέχεται ὡστόσο νὰ μείνῃ ὑπονοούμενο, ὁπότε ἀκολουθεῖ ἔντασι καὶ ἀπειλητικὴ ἀναμονή. Μᾶς ζώνει ἄλλοτε  ἀπειλητικὰ ἡ σιωπή, ἐφ’ ὅσον ἐξαντλεῖται  τὸ πρόσχημα τῆς ὁμιλίας, καὶ προβάλλει γυμνὸ τὸ θέλημα. Ἕνας γεμᾶτος ἄνθρωπος ξέρει νὰ σιωπᾷ· στὴν συμφιλίωσι καὶ τὴν καταλλαγή του μὲ ὅλους δὲν ἔχει νὰ ὑποκρύψῃ θέλημα οὔτε νὰ καταφύγῃ στὴν πληθωρικὴ ψυχρότητα τοῦ ἐπικοινωνιακοῦ λόγου. Ἄλλοτε πάλι μᾶς ἀποσπᾷ ἕναν ἀπωθημένο τυραννικὸ λόγο. Σκέπτομαι τὴν ἐξομολογητικὴ ἐν προκειμένῳ καὶ τὴν ψυχαναλυτικὴ ἰδιαιτέρως σιωπή, μιὰ σιωπὴ ἡ ὁποία γιὰ τὸν ἀναλυόμενο ἀποκτᾷ διαστάσεις σκηνῆς ἕτοιμης νὰ δεχθῇ ὡς δρώμενα τὰ λόγια του. Στὴν θεραπευτικὴ τούτη σιωπή, ὁ ἀσθενὴς ἀρθρώνει καὶ βλέπει σὰν τρίτος ἕναν λόγο ποὺ κρύβει ἀπὸ τὸν ἐαυτό του, ἕνα ἔργο μὲ βάθος τὴν σιωπὴ τοῦ ψυχαναλυτῆ. Στὴν σκηνὴ αὐτὴν ἀνεβάζεις τὰ λόγια σου, καὶ δὲν ἀποκλείεται κάποια στιγμὴ πίσω ἀπὸ τὸ «δρώμενο» ν’ ἀναγνωρίσῃς τὰ πραγματικά των παρασκήνια. Ἄλλοτε ἡ σιωπὴ ῥυθμίζει τὸν χρόνο. Ἐννοῶ τὴν τέχνη τῆς μουσικῆς καὶ κατ’ ἐπέκτασιν τὸν χρόνο τοῦ ἔργου. Ὁ χρόνος τοῦ λόγου ἔχει «πρίν», «τώρα» «μετά»· ὁ χρόνος τῆς σιωπῆς ἔχει μόνο «τώρα». Ἔχει μόνο παρόν, διότι ἡ σιωπὴ τοῦ παρελθόντος καὶ τοῦ μέλλοντος, ἐπειδὴ πρέπει νὰ δηλωθῇ, γίνεται κραυγαλέα. Δὲν κρατῶ τὴν σιωπὴ τοῦ παρελθόντος καὶ τοῦ μέλλοντος, μιλῶ γι’ αὐτήν. Σιωπῶ μόνο τώρα, ἀλλὰ παραδόξως αὐτὸ τὸ χωρὶς παρελθὸν καὶ μέλλον «τώρα» διαρκεῖ. Παραδόξως ὁ σύμπαν χρόνος τρέχει στὸ παρὸν τῆς σιωπῆς. Γι’ αὐτὸ ἡ σιωπὴ ἔχει νόημα. Ὅπου τρέχει ὁ χρόνος ἐκεῖ ὑπάρχει νόημα - ἐν προκειμένῳ στὸ παρὸν τῆς σιωπῆς, πρᾶγμα ποὺ κάνει τὴν σιωπὴ χρονικῶς ἀδιαφοροποίητη καὶ συνδέει τὰ μύχια τοῦ νοήματος μὲ τὸν παρόντα χρόνο.

Ἡ σιωπὴ κατέχει θέσι καίρια στὴν ἡσυχαστικὴ πρᾶξι καὶ τὴν ἀσκητικὴ ἐν γένει βιοτή. Στὸν διάλογο τοῦ ἐρημίτη μὲ τὸν  Θεὸ ὁ κόσμος ἀποκτᾷ πνευματικὴν ὑπόστασι. Τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ σημερινὸς κόσμος ἔχει κυρίως ὑλικὴν  ὑπόστασι, πρέπει νὰ ἔχῃ  κάποια σχέσι μὲ τὴν κατανόησι τῆς σιωπῆς ὡς διακοπῆς τοῦ λόγου. Ἐὰν ἡ σιωπὴ ὅμως τίθεται ὡς ἀρνητικὸς λόγος, θετικὸς λόγος δὲν  μπορεῖ παρὰ νὰ γίνῃ λογική. Οἱ νέοι χρόνοι, στὴν κυριαρχικὴ δυναμικήν των τοὐλάχιστον, πῆραν ἀποστάσεις ἀπὸ τὴν σιωπή, καὶ ὅταν πάλι τὴν δέχθηκαν, τὴν συνέδεσαν μ’ ἕνα ἐσωτερισμὸ ποὺ ἔφθανε ν’ ἀντικαθιστᾶ τὴν Χάρι. Στὴν καθ’ ἡμᾶς ἀσκητικὴ παράδοσι, ὅπου ὁ ἄνθρωπος καλεῖται ἀπὸ τώρα νὰ ζῇ διαρκῶς τὴν ἄκτιστη Χάρι, ἡ ἐσωτερικότης δὲν ἔμεινε κλειστὴ στὴν ἐξωτερικότητα. Ὁ ὀρθόξος ἠσυχασμὸς ὑπῆρξε ἀνέκαθεν καὶ ὑπάρχει ἐσωτερικότης εὐχαστιστιακή, ἤτοι ἄμεση καὶ ἀκατάλυτη σχέσι μὲ τὸ ἐκτός, ποὺ ἐπίσης δὲν χάνεται. «Ἄμεση» ἐδῶ θᾶ πῇ: δοτικὴ ἔως ἀμοιβαῖα ἐνδοτική, ὑπὸ τὴν ἔννοια τῆς παραδόσεως στὴν ἑτερότητα καὶ ἀντιστρόφως. Ἐνδοτικοὶ εἶναι οἱ γονεῖς πρὸς τὰ παιδιά, ἐνδοτικοὶ μεταξύ τους οἱ ἀγαπημένοι, ἐνδοτικοὶ οἱ δημιουργοὶ στὴν ἀλήθεια καὶ τὴν ὀμορφιά, παραδιδόμενοι ἄχρι ἀπωλείας - ἔκδοτοι, θὰ ἔλεγα- στὸ θαῦμα της. Ὑπ’ αὐτὴ τὴν ἔννοια ἡ σιωπὴ ἦταν πάντα ἐνδοτική. Στὸν λόγο συνήθως δίνομε ὅ,τι ἔχουμε καὶ παίρνομε ὅ,τι ἔχουν· μέσ’ ἀπὸ τὴν σιωπὴ δινόμαστε. Βρίσκεται ὁ ἑαυτός μας κι ὄχι ἕνας τυπικὸς συλλογισμὸς πίσω ἀπὸ τὸ ὑπόρρητο «ναί», τὸ «δὲν ξέρω» ἢ τὸ «ὄχι» μας. Ἔτσι, ὅταν σπάσῃ κανεὶς τὴν σιωπὴ του σπάζουν καὶ οἱ ἐσωτερικὲς ἀντιστάσεις του· ὅταν σταματήσῃ ἐκ τῶν πραγμάτων νὰ μιλᾷ, ἁπλῶς ἀνεφοδιάζεται.

Σιωπᾷ κανεὶς ὅταν δὲν ἔχει τί νὰ εἰπῇ, σιωπᾷ ὅμως καὶ ὅταν τὸν γεμίζει ὁ ἄλλος. Στοὺς κεραυνοὺς τῆς δυστυχίας δὲν σιωποῦμε· βουβαινόμαστε. Ἄναυδους μᾶς ἀφήνει ἡ κατάπληξι. Ἡ ὕπαρξι σ’ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις χάνει γιὰ ἕνα διάστημα κάθε  νόημα, καὶ χάνεται μαζί του ἡ φωνή. Ὁ λόγος ἔρχεται νὰ πληρώσῃ ἕνα κενό, μιὰν ἔλλεψι· ἡ σιωπὴ ἀντιθέτως προϋποθέτει ὡρισμένη πληρότητα. Ἡ σιωπὴ χωρὶς πληρότητα γίνεται σφίξιμο, ἀποπροσανατολισμὸς στὸ νόημα τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἄλλου. Ἡ φλυαρία δὲν δείχνει μόνο ἀδιαφορία γιὰ τὸν λόγο καὶ τὸν δέκτη του, δείχνει κυρίως τὴν ἀγωνία ἑνὸς δικοῦ μας κενοῦ. Ἀπεναντίας ἡ σιωπὴ προβαίνει ἀπὸ γαλήνη μέσα καὶ πληρότητα. Μπορεῖ ὁ φόβος νὰ μᾶς κόβῃ τὴν μιλιά, ἀλλὰ  ὅπως στὴν  δυστυχία καὶ τὴν κατάπληξι, αὐτὸ δὲν σημαίνει καθόλου ὅτι σωπαίνουμε. Τὸ νόημα ποὺ μᾶς ὑπερβαίνει προκαλεῖ τόσο τὸν λόγο ὅσο καὶ τὴν σιωπή. Ἐκτὸς τούτου ἡ σιωπὴ στερεῖται τῆς πληρότητος καὶ ὁ ἄνθρωπος πάσχει κλειστοφοβία. Τὴν ἀγωνία τοῦ κενοῦ τῶν μοναχικῶν συγχρόνων μας καλεῖται νὰ διασκεδάζῃ τὸ ραδιόφωνο. Τὸ νόημα, ἡ ἐκτός μας ἀλήθεια προκαλεῖ λόγο ἢ σιωπή, οὐδέποτε τὸ πρᾶγμα. Ἐξ οὖ καὶ γινόμαστε ὁμιλιτικοὶ ἢ σιωπηλοὶ ἀναλόγως τοῦ πόσο κάποιος μᾶς ἐνδιαφέρει. Τὸ  ἐνδιαφέρον ποὺ  νοιώθουμε πηγάζει ἀπὸ τὴν δική του σημασία, τὴν δική του ἀξία. Ὅταν ἡ σημασία ἐκπίπτει στὰ ἐπίπεδα τοῦ πράγματος, τότε ἡ σιωπή μας τρέπεται κάποια στιγμὴ σὲ ἀπειλὴ καὶ ἡ φλυαρία σὲ ἀγχώδη πολιορκία. Νομίζω τρέπεται ἀναπόφευκτα. Οὔτε ἀπευθύνομε τὸν λόγο σὲ ἀντικείμενα, οὔτε τοὺς προτείνομε τὴν σιωπή μας. Ἡ σιωπὴ εἶναι κάτι περεσσότερο ἀπὸ τὸ φυσικὸ γεγονὸς τῆς σιγῆς· εἶναι σημεῖο τῆς συνειδήσεως καὶ γι’ αὐτὸ μπορεῖ  νὰ γίνῃ ὡς ἀποσιώπησις ἀπόκρυψι.

Ὑπάρχει, εἴδαμε, ἀπειλητικὴ σιωπή, ὑπάρχει καὶ εὐχαριστιακή. Στὴν Δευτέρα περίπτωσι δὲν πρόκειται γιὰ ἐσωτερικότητα ἐν γένει. Ἡ ἐσωτερικότης ἐν γένει δίνει τὸ προβάδισμ στὸ Ἐγὼ ἔναντι κάθε ἄλλου, καὶ ὑπ’ αὐτὴ τὴν ἔννοια βρίσκει καταφύγιο στὴν λογικὴ εἴτε ἀναγνωρίζεται στὴν ἔκστασι. Ὡς λογική, ἡ ἐσωτερικότης ἐκφράζεται στὸ αἴσθημα τῆς πειθαρχίας καὶ τῆς εὐθύνης· ὡς μυστικοεκστατική, ἐκδηλώνεται στὴν συναισθηματικὴ παραφορὰ ἑνὸς Ἐγὼ ποὺ δὲν ἀντέχει τὰ ὅρια. Ἀντιθέτως ἡ εὐχαριστιακὴ ἐσωτερικότης συνιστᾷ περιεχόμενο τῆς σχέσεώς μου μὲ τὸν ἄλλο καὶ τὸν κόσμο. Σχέσεως ἔξω ἀπὸ τὴν διαίρεσι τοῦ ὑποκειμένου καὶ τοῦ ἀντικειμένου, ποὺ προκαλεῖ καὶ ὑποδαυλίζει τὸν σύγχρονο ψυχικὸ διχασμό. Σ’ αὐτὴ τὴν προοπτικὴ θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ σκεφθῇ τὴν σιωπὴ ὡς ἀποσυρμὸ ποὺ ἀφήνει τὰ  πρόσωπα καὶ τὰ πράγματα νὰ μένουν στὴν αὐθεντικότητά των, ἕναν τρόπο ζωῆς ἄσχετο πρὸς οἱανδήποτε τακτική. Ὅταν ἡ σιωπὴ γίνεται ἰδιοτελὴς τακτική, χάνει κάθε  πνευματικὸ ἐνδιαφέρον: κρύβει ἀντὶ νὰ φανερώνῃ καὶ ἀντὶ νὰ καθαίρῃ ἀπατᾷ. Ἡ σιωπὴ ὀφείλει νὰ μενῃ πάντοτε ἀποσυρμός, γιατὶ ὁ ἀποσυρμὸς εἶναι κατὰ βάθος εὐχαριστία.

ΠΗΓΗ : ΣΤΕΛΙΟΥ ΡΑΜΦΟΥ, ΠΕΛΕΚΑΝΟΙ ΕΡΗΜΙΚΟΙ, σσ. 291-295. 

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ - ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΕΣ ΚΑΙ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΣΕ ΠΑΛΜΟ ΚΑΙ ΟΓΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2018 - ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΥΣΙΑΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ !!!

ΚΥΡΙΑΚΗ ΛΒ΄ (ΙΕ' ΛΟΥΚΑ) - ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΤΟ 1992 - Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΥΡΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ Β΄

Ο Μακαριστός Εθνεγέρτης Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κυρός Παντελεήμων ο Β΄, ομιλών εις το συλλαλητήριο για τη Μακεδονία στη Θεσσαλονίκη το 1992. 

ΠΗΓΗ : https://www.youtube.com/channel/UCKuy7j9HMMAoLuuGIw40qIA
              ( Konstantinos Papagiannopoulos)

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΘΝΕΓΕΡΤΗ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΥΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΡΧΗΓΟΥΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - 17/11/2004

Επιτρέψατέ μου να θέσω υπόψη σας ένα θέμα, το οποίο αποτελεί ζήτημα υψίστης σπουδαιότητας για την πατρίδα μου και τον Ελληνισμό όπου γης, αλλά και για την σταθερότητα και την ειρήνευση της πολύπαθης περιοχής της Ν.Α. Ευρώπης : το όνομα του κράτους των Σκοπίων. Το πρόβλημα της ονοματοθεσίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (εφεξής πΓΔΜ) επανήλθε στην επικαιρότητα μετά την πρόσφατη απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να προβεί στην αναγνώριση του κράτους αυτού με το συνταγματικό του όνομα : "Δημοκρατία της Μακεδονίας".

Η χρήση του ονόματος "Μακεδονία" από τα Σκόπια είναι κάτι περισσότερο από μια απλή και αθώα πολιτιστική υπεξαίρεση. Και αυτό γιατί στην περιοχή μας, τα όρια του πολιτιστικού, του πολιτικού και του επεκτατικού είναι αμυδρά. Άλλωστε η πολιτιστική όψη του Μακεδονικού Ζητήματος είναι η μόνιμη αιτία αναμόχλευσης παθών, καθόσον πίσω απ΄ αυτή φωλιάζει η καχυποψία για εδαφικές αξιώσεις, όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες.

Οι ενστάσεις και οι προβληματισμοί τόσο εμού προσωπικώς όσο και όλων των Ελλήνων, σε οιαδήποτε γωνία της γης και εάν ευρίσκονται, ως προς τη χρήση του ονόματος "Μακεδονία" από το κράτος των Σκοπίων, οφείλονται στην παραδοσιακή ανασφάλειά μας εξαιτίας της κατάληψης από γείτονες, που σφετερίζονται το όνομα "Μακεδονία", μέρους της Ελληνικής Μακεδονίας και στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους, καθώς και στις συνεχείς επεμβάσεις των εκάστοτε Μεγάλων Δυνάμεων στο χώρο, οι οποίες έχουν αφήσει ισχυρά κατάλοιπα αμφιβολίας και καχυποψίας.

Οι καχυποψίες και οι προβληματισμοί μας εντείνονται περισσότερο εάν ληφθεί υπόψη ότι η ιστορία της Ν.Α. Ευρώπης έχει χρωματιστεί από την καλλιέργεια ακόρεστων μεγαλοϊδεατισμών, που συχνά οδηγούσαν σε συρράξεις και οι οποίες δεν περιορίζονταν στον εν λόγω χώρο, γι΄ αυτό η περιοχή αυτή έλαβε το προσωνύμιο η "πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης". Βεβαίως οι ελπίδες για την πολύπαθη περιοχή της χερσονήσου αναπτερώθηκαν μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη, ένα γεγονός που θεωρήθηκε ως η αυγή μιας νέας εποχής, αλλά δυστυχώς το κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός συνοδεύτηκε από κοινωνικό χάος που υπέθαλψε εκρηκτικές καταστάσεις. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ήρθαν με θυελλώδη τρόπο στο προσκήνιο παλιές εθνοφυλετικές βεντέτες και μεγαλοϊδεατικές βλέψεις.

Σε ό,τι αφορά στην πΓΔΜ, ο μεγαλοϊδεατισμός εμφανίζεται σε δύο επίπεδα - σλαβικό και αλβανικό - γι΄ αυτό και θεωρείται εκρηκτικότερος. Σας επισημαίνω ότι ο πληθυσμός της χώρας αυτής είναι φυλετικώς ανομοιογενής με δεσπόζον το σλαβικό στοιχείο, με σημαντική εθνοτική αλβανική μειονότητα και σύμφυρμα άλλων εθνοφυλετικών ομάδων. Οι Αλβανοί έχουν έντονη εθνική συνείδηση και ισχυρίζονται ότι έλκουν την καταγωγή τους από τους αρχαίους Ιλλυρίους. Βάσει αυτών των δεδομένων, αντί η σλαβική πλειοψηφία να καλλιεργήσει ένα ενωτικό συναίσθημα που θα αγκάλιαζε όλο το πολυφυλετικό πανόραμα της χώρας, προέβη στην καλλιέργεια μιας "μακεδονικής εθνικής συνείδησης", που αποξενώνει ακόμη περισσότερο τα συστατικά στοιχεία του κράτους. Η εμμονή στην ονομασία "Μακεδονία", όχι ως γεωγραφικό όρο αλλά ως έννοια εθνική, επιβαρύνει το ήδη έντονο αίσθημα της αποξένωσης μεταξύ των πολυπληθών φυλετικών ομάδων στο εσωτερικό της χώρας αυτής και ενσπείρει αλυτρωτισμούς που κρατούν αμείωτη την ένταση στην ευρύτερη περιοχή.

Γι΄ αυτό ως Έλληνες, θεωρούμε πως η αναγνώριση του όμορο με την Ελλάδα κράτους της πΓΔΜ με το εθνωνύμιο "Μακεδονία όχι μόνο δεν εξυπηρετεί κανένα βαλκανικό κράτος, αφού ανεβάζει το θερμόμετρο της έντασης και της καχυποψίας στην περιοχή, αλλά φαίνεται πως δικαιώνει όλους όσους κτίζουν την ιστορία τους με κλοπιμαία υλικά και επιβραβεύει όσους διατηρούν άσβηστη τη σπίθα της αταξίας και της μόνιμης αστάθειας σε μια κρίσιμη για την Ευρώπη περιοχή και σε μια εποχή αδιάκοπων εντάσεων.

Η χώρα μου με βαθιά αίσθηση και επίγνωση της αναγκαιότητας εδραίωσης κλίματος σταθερότητας και ειρήνευσης στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης αγκάλιασε την πΓΔΜ από την πρώτη στιγμή της ιδρύσεώς της. Υποστήριξε δε και υποστηρίζει ενθέρμως τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας του ευάλωτου αυτού κράτους, γι΄ αυτό άλλωστε ενθάρρυνε κάθε είδους σχέσεις και επαφές μαζί του σε βαθμό που, σήμερα, η οικονομική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών να θεωρείται από τα ίδια τα Σκόπια ως η αξιολογότερη. Ωστόσο, τις εξαιρετικές αυτές σχέσεις επισκιάζει η απροθυμία της πολιτειακής και πολιτικής σλαβογενούς ηγεσίας των Σκοπίων να συμβάλει στην εξεύρεση ενός κοινά αποδεκτού ονόματος.

Οι ενστάσεις και οι προβληματισμοί τόσο εμού προσωπικώς όσο και όλων των Ελλήνων, ως προς την ονοματοθεσία "Μακεδονία", δεν στηρίζονται σε συναισθηματικές υπερβολές και άκριτες φοβίες, αλλά σε πραγματικά ερείσματα. Τυχόν καθιέρωση της μονοπώλησης του ονόματος "Μακεδονία" από τα Σκόπια θα προκαλέσει τεράστια σύγχυση στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό για τους Έλληνες Μακεδόνες - που είναι πολυαριθμότεροι των Σλαβομακεδόνων - , οι οποίοι χρησιμοποιούν το όνομα με τη γεωγραφική του έννοια. Τόσο οι Ελληνομακεδόνες όσο και ο Ελληνισμός στο σύνολό του πιστεύουμε ακραδάντως ότι το όνομα "Μακεδονία" αποτελεί κύριο στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και συστατικό μέρισμα της εθνικής μας ιδιοπροσωπίας. Η πίστη μας αυτή δεν είναι αυθαίρετη, καθόσον : Το ομογενές και ομόγλωσσο των Μακεδόνων με τους λοιπούς Έλληνες επιβεβαιώνεται με κρυστάλλινο τρόπο στα σωζόμενα έργα πολυάριθμων και εκ των πλέον έγκυρων κλασικών Ελλήνων και Ρωμαίων συγγραφέων, ιδίως στις ανεκτίμητες μαρτυρίες του πατέρα της Ιστορίας Ηροδότου, ενώ τα εντυπωσιακά αρχαιολογικά ευρήματα στη Βεργίνα και σ΄ άλλους χώρους της Ελληνικής Μακεδονίας - Αιανή, Δίο, Σίνδο κ.α. - επισφράγισαν κατά τον πιο αυθεντικό τρόπο τις ελληνικές ρίζες της Μακεδονίας.

Η καθιέρωση της ονοματοθεσίας "Μακεδονία" στο νεότευκτο κράτος της πΓΔΜ, δεν ακυρώνει απλώς κάθε ιστορική αλήθεια, αλλά ενισχύει τη διαδικασία "μακεδονοποίησης" από ιστορικούς αναθεωρητές των Σκοπίων, που διεκπεραίωναν εντολές εξωσκοπιανών κέντρων για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων, του τμήματος της Γιουγκοσλαβίας που προπολεμικά ήταν γνωστό ως "Νότιος Σερβία" ή "Βαρντάρσκα Μπανόβινα". Συμπράττοντας σ΄ αυτή την αυθαίρετη ενέργεια, εκτός των άλλων, δίνονται εσφαλμένα μηνύματα ως προς την ποιότητα και το είδος του κόσμου που κτίζουμε για τις επόμενες γενιές.

Είμαι πεπεισμένος πως η περιστολή της πολιτικής, και δη της διεθνούς πολιτικής, στην ψυχρή και μόνο εξυπηρέτηση εφήμερων και ιδιοτελών συμφερόντων, αποτελεί βασικό αίτιο της παγκόσμιας αστάθειας και αταξίας στη μεταδιπολική εποχή που διανύουμε. Ως οργανικό μέλος ενός ιστορικού λαού, του οποίου οι προτεραιότητες ουδέποτε υπήρξαν εφήμερες, ούτε καν ιδιοτελείς, και ως εκκλησιαστικός υπηρέτης μιας θρησκευτικής παράδοσης - της Ορθοδοξίας - που ο λόγος και το μήνυμά της εδράζονται στην οικουμενικότητα και τη διαχρονικότητα, επιθυμώ δια της παρούσης να εκδηλώσω με τον πλέον έντονο τρόπο τα αισθήματα αγωνίας που με διακατέχουν για τον κόσμο που διαμορφώνουμε με πλήρη απαξία στην αντικειμενικότητα και την αλήθεια. 

ΚΑΙ ΤΗΝ ΖΩΗΝ ΜΟΥ ΑΚΟΜΗ ΘΑ ΘΥΣΙΑΣΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ

"Ω ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ ΘΥΓΑΤΗΡ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ" ! - ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΓΕΡΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ

...........Αλλ΄ ω Μακεδονία ! Μαρτυρική θυγάτηρ της Ελλάδος ! Εις σε κατά τον απόστολον Παύλον, όστις τόσον σε ηγάπησε, εχαρίσθη όχι μόνον το εις Χριστόν πιστεύειν, αλλά και το υπέρ Χριστόν πάσχειν. Εν ταις ημέραις ταύταις εθλίβης, εμαρτύρησες, εσταυρώθης. Αλλά θάρσει ! Ολίγον ακόμη και το θαύμα θα συντελεσθή. Ο Κύριος, που βλέπει μέχρι τελευταίας λεπτομερείας το δράμα σου, θα σε στεφανώση ως γενναίαν αθλήτριαν. Εκ της κολυμβήθρας των δακρύων και των αιμάτων σου εξέρχεσαι κεκαθαρμένη, λευκή ως η χιών, ακτινοβολούσα τας αρετάς σου έως εις τα τελευταία κράσπεδα της Ελλάδος.

Προς σε, Μακεδονία, η οποία εις τους κόλπους σου εδέχθης το μεγαλύτερον μέρος των προσφύγων της Μικράς Ασίας και της Θράκης, θα μετατοπισθή οπωσδήποτε το κέντρον του νεωτέρου Ελληνισμού. Συ θα δώσης νέαν πνοήν και σφρίγος εις την Ελλάδα μας. Τα παιδιά σου, όσα εφάνησαν άξια και υπεράξια της Πατρίδος, θα παίξουν πρωτεύοντα ρόλον εις την αναγέννησιν της Ελλάδος. Και όπως άλλοτε έδωκες εις την Ελλάδα Αυτοκράτορας, Βασιλείς, Στρατηγούς, Φιλοσόφους, Μεγάλους Άνδρας, οι οποίοι εδόξασαν την Πατρίδα, ούτω και σήμερον είσαι προωρισμένη να δώσης νέους άνδρας, δια των οποίων η πατρίς μας θα μεγαλουργήση.

Ω Μακεδονία μας ! Ζήθι αιωνίως εις τους κόλπους της Μητρός Ελλάδος κηρύττουσα την ορθοδοξίαν, με την οποίαν συνεδέθη αρρήκτως η Ελλάς, δια να δημιουργήση τον αθάνατον Ελληνοχριστιανικόν πολιτισμόν.

ΠΗΓΗ : (Χριστιανική Σπίθα, φ. 75, Σεπτέμβριος 1947).