TO ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ

Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δένδρου εισήχθηκε στην Ελλάδα – από τη Δυτική Ευρώπη - τη περίοδο της Βαυαροκρατίας, στα μέσα του 19^ου αιώνα, όταν ο Όθωνας και η Αμαλία στόλισαν τα ανάκτορα της Αθήνας, ακολουθούμενοι από ολίγες αριστοκρατικές οικογένειες της πόλης. Έως τότε ήτο παντελώς άγνωστο στη πατρίδα μας. Εκατό και πλέον έτη αργότερα, τη δεκαετία 1930 με 1940 και ιδίως κατά τη διάρκεια της επαχθούς Γερμανικής κατοχής, γενικεύθηκε η χρήση του δένδρου στα αστικά κέντρα, ενώ μετά την απελευθέρωση σε όλη την επικράτεια της χώρας. Στην Ευρώπη, μαρτυρείται η χρήση του ήδη από το 1600 στο Elsass και το 1640 στο Στρασβούργο. Προ τεσσάρων και πλέον αιώνων, από τη Γερμανία διαδόθηκε στην Αυστρο-Ουγγαρία, όπου ήταν παντελώς άγνωστο. Ταυτόχρονα η Δούκισσα Αυρηλία το εισήγαγε στη Γαλλία, ο Λεοπόλδος ο Α΄ στο Βέλγιο και ο Αλβέρτος (σύζυγος της Βικτωρίας) στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στα τέλη του 18^ου αιώνος είχε διαδοθεί και χρησιμοποιούνταν στη Νορβηγία, τη Σουηδία, τη Δανία και στη Πετρούπολη της Ρωσίας (όπου χρησιμοποιούνταν από τις ανώτερες τάξεις). Ερευνητές της Λαογραφίας, προσπαθώντας να δώσουν ερμηνεία στο έθιμο, αποδέχονται ότι αποτελεί εξέλιξη παλαιότερου μαγικολατρευτικού εθίμου του χειμώνα, το οποίο προέβλεπε την εισαγωγή χλωρών κλάδων ή δένδρων εντός της οικίας με σκοπό την εξασφάλιση της υγείας των μελών της οικογένειας. Από άλλους ερευνητές πάλι, υπάρχει η συσχέτιση του χριστ. δένδρου με τη παρομοίωση του Χριστού με το δένδρο της ζωής του παραδείσου, που χρησιμοποιούσαν οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς του μεσαίωνα. Έτσι, κατά τη τέλεση του μεσαιωνικού μυστηρίου της Γεννήσεως του Χριστού, στήνονταν πάνω στην αυτοσχέδια σκηνή θάμνος ή δένδρο, πράγμα που πέρασε με τη πάροδο του χρόνου και στις οικογενειακές τελετές.

ΠΗΓΗ : ΘΗΕ, τ. 12, ΑΘΗΝΑΙ 1968, στ. 354 κ.ε.