ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ – ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ κ.κ. ΙΕΡΕΜΙΑ

Οι τάξεις των Αγγέλων πέριξ του Πανάγιου
και Ζωοδόχου Τάφου.

– Ἐρ.: Τί νοοῦμε στό «Πιστεύω» μέ τήν λέξη «ἀοράτων»;

Ἀπ.: Νοοῦμε τόν ἀόρατο ἤ πνευματικό κόσμο, στόν ὁποῖο ἀνήκουν οἱ ἄγγελοι.

– Ἐρ.: Τί εἶναι οἱ ἄγγελοι ; (Γενικά περί τῶν ἀγγέλων βλ. Ν. Ματσούκα, Δογματική καί συμβολική Θεολογία Β, σελ.187 ἑξ.).

Ἀπ.: Εἶναι ἀσώματα ὄντα, πού ἔχουν νοῦ, θέληση καί δύναμη. Ἦρθαν στην ὕπαρξη ἀπό τόν Θεό γιά νά Τόν ὑμνοῦν καί Τόν ὑπηρετοῦν. Εἶναι ὑπηρέτες τοῦ Θεοῦ, εἶναι «λειτουργικά, πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα» (Ἑβρ. 1,14), βρίσκονται ἀμέσως πανταχοῦ, εἶναι καί αὐτοί «κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ» πλασμένοι, ἀλλά δέν ἔχουν τό «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ», ὅπως ἀκριβῶς τό ἔχει ὁ ἄνθρωπος. Το «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ» στόν ἄνθρωπο εἶναι ἰσχυρότερο ἀπό τό «κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ» στούς ἀγγέλους (Τό θέμα αὐτό, τῆς ὑπεροχῆς τοῦ «κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ» στόν ἄνθρωπο ἔναντι τοῦ «κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ» στούς ἀγγέλους, τό θίγουμε σέ ἄλλη μας παρακάτω ἀπάντηση. Βλ. καί Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου Βλάχου, Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία σ. 98.99. Κατά τόν Δαμασκηνό, ἄγγελος εἶναι «οὐσία νοερά, ἀεικίνητος, αὐτεξούσιος, ἀσώματος,Θεῷ λειτουργοῦσα, κατά χάριν ἐν τῇ φύσει τό ἀθάνατον εἰληφυῖα» (Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, Β, 3. MPG 94, 94,865).

– Ἐρ.: Τί σημαίνει τό ὄνομα ἄγγελος;

Ἀπ.: Σημαίνει ἕνας ἀγγελιαφόρος. Τό ὄνομα «ἄγγελος» εἶναι δηλωτικό ὄχι τῆς οὐσίας, ἀλλά τῆς διακονίας του.

– Ἐρ.: Γιατί ὀνομάστηκαν ἔτσι οἱ ἄγγελοι;

Ἀπ.: Γιατί ἀποστέλλονται ἀπό τό Θεό, γιά νά ἀναγγείλουν στούς ἀνθρώπους τό θέλημά Του. Ἔτσι, γιά παράδειγμα, ὁ Γαβριήλ στάλθηκε ἀπό τόν Θεό να ἀναγγείλει στήν παρθένο Μαριάμ τήν σάρκωση τοῦ Σωτήρα.

– Ἐρ.: Πόσοι εἶναι οἱ ἄγγελοι;

Ἀπ.: Ὁ ἀριθμός τῶν ἀγγέλων εἶναι πολύ μεγάλος, εἶναι μέγιστος. Κατά τις διάφορες δέ σχέσεις τῆς διακονίας τους ἀποτελοῦν διάφορες τάξεις.

– Ἐρ.: Πόσες εἶναι οἱ τάξεις τῶν ἀγγέλων;

Ἀπ.: Κατά τόν Διονύσιο τόν Ἀρεοπαγίτη ὁ ἀγγελικός κόσμος χωρίζεται σε ἐννέα τάγματα:

Σεραφείμ - Χερουβίμ - Θρόνοι

Κυριότητες - Δυνάμεις - Ἐξουσίες

Ἀρχές - Ἀρχάγγελοι - Ἄγγελοι.

– Ἐρ.: Γνωρίζουμε κανένα ὄνομα ἀγγέλου;

Ἀπ.: Ὀνομαστικά γνωρίζουμε μόνο τρεῖς ἀγγέλους: Τόν Μιχαήλ (Δανιήλ, 10, 13.21), τόν Γαβριήλ (Λουκ. 1, 19. Δαν. 8, 16) καί τόν Ραφαήλ (Τωβίτ 3, 16). Οἱ δυό πρῶτοι λέγονται καί Ἀρχάγγελοι.

– Ἐρ.: Ποιός δημιουργήθηκε πρῶτος ὁ ὁρατός ἤ ὁ ἀόρατος κόσμος;

Ἀπ.: Ὁ ἀόρατος κόσμος δημιουργήθηκε πρίν ἀπό τόν ὁρατό καί οἱ ἄγγελοι πρίν ἀπό τούς ἀνθρώπους. Βλ. Πέτρου Μογίλα, Ἡ Ὀρθόδοξος Ὁμολογία, Πρῶτον μέρος, ἐρωτ. 18.

– Ἐρ.: Μποροῦμε νά βροῦμε καμμιά μαρτυρία γι’ αὐτό στήν Ἁγία Γραφή;

Ἀπ.: Στό βιβλίο τοῦ Ἰώβ ὁ Ἴδιος ὁ Θεός μιλάει γιά τήν δημιουργία τῆς γῆς καί λέει: «Ποιός ἔβαλε τόν ἀκρογωνιαῖο λίθο της; Ὅταν ἔγιναν τά ἄστρα μέ ὕμνησαν μέ μεγάλη φωνή ὅλοι οἱ ἄγγελοί μου» (Ἰώβ 38, 6-7). Ἄρα οἱ ἄγγελοι ὑπῆρχαν προτοῦ νά γίνει ὁ ὑλικός κόσμος (Ὁ Θεοδώρητος θεωρεῖ ὡς περιττό τό ἐρώτημα περί τοῦ χρόνου δημιουργίας τῶν ἀγγέλων («τις γάρ ὄνησις προσγενήσεται τοῖς ἐγνωκόσι τόν τῆς τῶν ἀγγέλων δημιουργίας καιρόν;»), δέν θεωρεῖ δέ ὡς ἰσχυρόν τό ἐπιχείρημα ἐκ τοῦ Ἰώβ, γιατί οἱ ἀστέρες δημιουργήθηκαν τήν τετάρτη ἡμέρα! Κατ᾿ αὐτόν οἱ ἄγγελοι ὡς κτιστοί καί περιγραφόμενοι καί αὐτοί δέονται τόπου καί δέν ἔγιναν λοιπόν πρό τοῦ ὑλικοῦ κόσμου: «Μόνον δέ τό θεῖον ὡς ἀπερίγραπτον ἐν τόπῳ. Εἰ δέ τό περιγραφόμενον ἐν τόπῳ, πῶς οἷόν τε προϋπάρχειν οὐρανοῦ καί γῆς τούς ἀγγέλους; Οὐ γάρ ὄντος τοῦ φέροντος, πῶς ἔνεστι τό φερόμενον εἶναι;» (MPG 80, 80-84).

– Ἐρ.: Ἀπό ποῦ βγάλαμε τόν χαρακτηρισμό τῶν ἀγγέλων ὡς «Φύλακες»;

Ἀπ.: Ἀπό τά ἑξῆς λόγια τῆς ἁγίας Γραφῆς: «Ὁ Κύριος θά δώσει ἐντολή στους ἀγγέλους Του γιά σένα, νά σέ διαφυλάξουν σ’ ὅλα τά ἔργα σου» (Ψαλμ. 90, 11) (Βλ. καί Θεοδωρήτου, εἰς MPG 80, 81).

– Ἐρ.: Ἔχει καθένας ἀπό μᾶς τόν φύλακα ἄγγελό του;

Ἀπ.: Καί βέβαια ἔχει! Γι’ αὐτό μποροῦμε νά βεβαιωθοῦμε ἀπό τά παρακάτω λόγια τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ : «Προσέχετε νά μήν περιφρονήσετε κανένα ἀπό τούς μικρούς τούτους. Γιατί σᾶς λέγω ὅτι οἱ ἄγγελοί τους στούς οὐρανούς βλέπουν συνεχῶς τό πρόσωπο τοῦ οὐρανίου Πατέρα μου» (Ματθ. 18, 10).

– Ἐρ.: Εἶναι ὅλοι οἱ ἄγγελοι καλοί καί ἀγαθοεργοί;

Ἀπ.: Ὄχι! Ὑπάρχουν ἐπίσης καί κακοί ἄγγελοι, πού ὀνομάζονται «δαίμονες» (Περί δαιμόνων βλ. τό ἰσχυρόν ἔργον τοῦ Ἑτεοκλέους Ι. Θεοδωροπούλου (πρόκειται περί τοῦ μεγάλου στήν ἀρετή καί τήν θεολογία πατρός, τοῦ μακαριστοῦ π. Ἐπιφανίου), Ἁγία Γραφή καί πονηρά πνεύματα, Ἀθῆναι 1956. Ὁμοίως βλ. Ν. Ματσούκα, Δογματική καί Συμβολική Θεολογία Β΄, σελ.190 καί τό εἰδικά περί τοῦ Σατανᾶ γραμμένο βιβλίο του).

– Ἐρ.: Πῶς ἔγιναν αὐτοί κακοί δαίμονες;

Ἀπ.: Καί αὐτοί δημιουργήθηκαν καλοί· ἀλλά ὑπερηφανεύτηκαν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, ἔπεσαν ἀπό ἀλαζονεία καί ἔγιναν κακοί, γιατί ἔκαναν μέ τό θέλημά τους κατάχρηση τοῦ αὐτεξουσίου τους. Ὅπως τό λέει ὁ ἀδελφόθεος Ἰούδας αὐτοί εἶναι «ἄγγελοι, οἱ ὁποῖοι δέν κράτησαν τό ὑπούργημά τους, ἀλλά ἐγκατέλειψαν την θέση τους» (στίχ. 6).

– Ἐρ.: Ὥστε μποροῦσαν οἱ ἄγγελοι νά τραποῦν πρός τό κακό;

Ἀπ.: Ὡς λογικοί καί αὐτεξούσιοι οἱ ἄγγελοι ἦταν καί τρεπτοί· μποροῦσαν να διαμείνουν καί νά προκόπτουν στό ἀγαθό, ἀλλά καί νά τρέπονται πρός τό κακό, ὅπως ἔγινε μέ τούς δαίμονες (Ἡ φύση τῶν ἀγγέλων ὡς κτιστῶν ἦταν δεκτική τροπῆς καί ἀλλοιώσεως, «ἅτε δή ἔξωθεν οὖσα τῆς τοῦ Θεοῦ οὐσίας καί ἐξ οὐκ ὄντων ὑποστᾶσα» (Μ. Ἀθανασίου, Ἐπιστολή πρός Σεραπίωνα Ι,26, MPG 26,592. Βλ. καί MPG 25,117). Μετά τήν πτώση ὅμως τῶν κακῶν ἀγγέλων (τῶν δαιμόνων) οἱ ἀγαθοί ἄγγελοι μέ τήν θεία Χάρη σταθεροποιήθηκαν στό ἀγαθό (Μέ ἄλλα λόγια οἱ ἀγαθοί ἄγγελοι τώρα «ἔχουσι μέν ἐν προαιρέσει τό αὐτεξούσιον, οὐδέποτε δέ ἐκ τῆς τοῦ ὄντως ἀγαθοῦ προσεδρείας ἐκπίπτουσιν» (Μ. Βασίλειος, MPG 32, 137). Οἱ κακοί ὅμως ἄγγελοι μετά τήν πτώση τους στερεοποιήθηκαν στό κακό και δέν ὑπάρχει πιά γι’ αὐτούς μετάνοια. Ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός λέει σχετικά : «Μετά τήν ἔκπτωσιν οὐκ ἔστιν αὐτοῖς μετάνοια, ὥσπερ οὐδέ τοῖς ἀνθρώποις μετά τόν θάνατον... Οἱ δαίμονες μετά τήν ἔκπτωσιν οὐ μετανοοῦσιν, οὐδέ οἱ ἄγγελοι νῦν ἁμαρτάνουσιν, ἀλλ᾿ ἀμφότεροι ἔσχον τό ἄτρεπτον» (Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως ΙΙ,4. MPG 94, 877. Κατά Μανιχαίων 75, MPG 94,1573).

ΠΗΓΗ : ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας, Ἀριθμ. 22, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 MAΡΤΙΟΥ 2010, σ. 8 κ.ε.