Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ – “ΕΝ ΤΗ ΚΟΙΜΗΣΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ ΟΥ ΚΑΤΕΛΙΠΕΣ ΘΕΟΤΟΚΕ...”

Από την Αγία Σοφία

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα, βαθιά πίστη και ιερή κατάνυξη, εορτάζεται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και της υφηλίου, από τους απανταχού Έλληνες, το Πάσχα του καλοκαιριού, η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Δεν υπάρχει γωνιά της πατρίδας μας, που να μην έχει της δικά της Παναγιά. Πάνω από χίλια επίθετα και προσωνύμια, ίσως και περισσότερα  της έχουν αποδοθεί, γεγονός που καταδεικνύει την μεγάλη αγάπη του λαού μας στην Παναγία. Ανέκαθεν η Εκκλησία μας τιμά τη Παναγία ως μητέρα του Υιού του Θεού, ως σύμβολο αγνότητας και παρθενίας και ως προστασία και σκέπη των χριστιανών. Μαρία είναι το κοσμικό όνομα της Παναγίας. Θεοτόκος είναι το θεολογικό της όνομα, το οποίο καθιερώθηκε στην τρίτη Οικουμενική Σύνοδο, η οποία στον Όρο της (απόφαση Συνόδου για θέματα Πίστεως και Δόγματος), τονίζει ότι η Παναγία είναι : “αληθώς και Κυρίως Θεοτόκος”. Όταν ονομάζουμε τη Μαρία Θεοτόκο, ομολογούμε την πίστη μας στη Θεότητα του Χριστού και στην ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού. Το προσωνύμιο Παναγία υπερτονίζει την αγιότητά Της, αφού η Θεοτόκος συγκεντρώνει όλη την αγιότητα σε όλη της τη ζωή στο μεγαλύτερο βαθμό. Δεν είναι απλώς αγία, είναι ΠΑΝΑΓΙΑ, ο δε Ανδρέας Κρήτης την αποκαλεί : “Αγιωτέρα των Αγίων”. Προς τιμήν της θεσπίστηκαν εορτές που διακρίνονται σε : εορτές προς τιμήν των γεγονότων της ζωής της Παναγίας (π.χ. Εισόδια και Κοίμηση τη Θεοτόκου), εορτές για τη σκέπη και τη προστασία της (π.χ. Αγία Σκέπη) και εορτές προς τιμή Θεομητορικών αμφίων (π.χ. κατάθεση εσθήτος, αγία ζώνη). Η εορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, είναι η αρχαιότερη Θεομητορική εορτή και προέρχεται από τα Ιεροσόλυμα. Στις αρχές του 5ου αιώνα γιορτάζονταν ως ημέρα της Θεοτόκου, ιδιαίτερα στη Γεθσημανή κι από εκεί διαδόθηκε σε ανατολή και δύση κι έγινε η σημαντικότερη Θεομητορική εορτή. Από την 1η του Αυγούστου αρχίζει η νηστεία και ψάλλετε καθημερινά στους ναούς έως και την 13η του Αυγούστου η μικρή και η μεγάλη Παράκληση. Τα μεθεόρτια διαρκούν έως της 23 Αυγούστου οπότε και γίνεται η απόδοση της εορτής. Στις ιερές μονές του Αγίου Όρους η απόδοση της εορτής γίνεται στις 28 Αυγούστου και έτσι όλος ο μήνας σχεδόν είναι αφιερωμένος στην Θεοτόκο. Όσον αφορά το περιεχόμενο της εορτής, η Εκκλησία μας παρέλαβε εξ αρχαίας ιεράς παραδόσεως τα ακόλουθα : Μόλις πλησίαζε ο χρόνος κατά τον οποίον ο Σωτήρ ευδόκησε να πάρει τη Μητέρα Του δίπλα Του, ειδοποίησε την Παναγία δι΄ Αγγέλου τρεις ημέρες πριν την κοίμησή της. Αμέσως η Θεοτόκος ανέβηκε στο όρος των Ελαιών όπου προσευχήθηκε και ευχαρίστησε θερμά τον Θεό και κατόπιν επέστρεψε στην οικία της για να προετοιμάσει τον ενταφιασμό Της. Την ώρα που συνέβησαν τα ανωτέρω, νεφέλες (σημ. Η νεφέλη στην Αγία Γραφή σημαίνει τη παρουσία του Θεού) ήρπασαν τους Αποστόλους από τα πέρατα της γης όπου ευρίσκονταν προς διάδοση του Ευαγγελίου και τους οδήγησαν στην οικία της Παναγίας, η οποία τους ανακοίνωσε την επικείμενη κοίμησή Της, τους παρηγόρησε ως Μητέρα, ύψωσε τα χέρια Της στον ουρανό και δεήθηκε υπέρ της ειρήνης του κόσμου, τους ευλόγησε και κατόπιν παρέδωσε την παναγία ψυχή Της στα χέρια του Θεού. Οι Απόστολοι με ευλάβεια και λαμπαδηφορία, παρέλαβαν το θεοδόχο σώμα Της, ψάλλοντες επιτάφιους ύμνους, προκειμένου να το ενταφιάσουν, συνεπικουρούμενοι υπό Αγγέλων οι οποίοι συνέψαλλον από τους ουρανούς. Ένας Ιουδαίος, παρακινούμενος από φθόνο, έβαλε με αυθάδεια τα χέρια του στην κλίνη της Παναγίας και αμέσως κόπηκαν. Μόλις η ιερά πομπή έφθασε στο χωρίο της Γεσθημανής, έθαψαν εκεί το πανάχραντο και ζωαρχικό σώμα της Παναγίας. Την τρίτη ημέρα μετά την ταφή, ενεφανίστηκε εις τους Αποστόλους εις τον αέρα η Παναγία λέγοντας τους το Χαίρετε. Έτσι πληροφορήθηκαν την εις τους ουρανούς ένσωμο μετάσταση της Παναγίας. Αρκετοί αναρωτιούνται για ποιόν λόγο δεν ομιλεί η Εκκλησίας μας για Ανάσταση και Ανάληψη της Παναγίας, αλλά μόνον για τη μετάστασή της. Η απάντηση στο σημαντικό τούτο ερώτημα είναι ότι η μετάστασις είναι καθολικότερη έννοια της ανάστασης και της ανάληψης, καθότι οτιδήποτε αναστήθηκε ή αναλήφθηκε μεθίσταται κατά τόπο. Έτσι όταν λέμε η μετάσταση της Θεοτόκου, αυτή περιλαμβάνει και την ανάστασή Της και την ανάληψή Της. Την αλήθεια αυτή βεβαιώνουν ο Ανδρέας Κρήτης λέγοντας : “... Πώς ουκ αψευδής η Μετάθεσις ; επεί και τα άλλα συνέδραμε, ψυχής διάστασις από σώματος, συνθέτου λύσις, μερών διάζευξις, ανάλυσις, επίζευξις (ήτοι ένωσις ψυχής μετά σώματος, σύμπηξις (ήτοι Ανάστασις) και προς το αφανές υποχώρησις”. Ο δε Ιωάννης ο Δαμασκηνός στην αρχή ενός εκ των τριών λόγων του εις την Κοίμηση της Θεοτόκου υπογραμμίζει : “Έθος εστί τοις ερωτικώς πρός τι διακειμένοις, ούτω φησίν. Έδει καθάπερ χρυσόν αποβαλούσαν το γεώδες και αλαμπές της θνητότητος πάχος, ως εν χωνεύσει τη θανάτω σάρκα (της Θεοτόκου) άφθαρτον και καθαράν τω φέγγει της αφθαρσίας εκλάμπουσαν, εξαναστήναι του μνήματος. Σήμερον αρχήν λαμβάνει (η Θεοτόκος) δευτέρας υπάρξεως (ήτις εστίν η Ανάστασις) υπό του δόντος αυτή την αρχήν της προτέρας υπάρξεως”. Και ο Θεσσαλονίκης θείος Γρηγόριος ο Παλαμάς στον λόγο του στη Κοίμηση της Θεοτόκου λέγει : “Μόνη αύτη νυν μετά του θεοδοξάστου Σώματος συν τω Υιώ τον ουράνιον έχει χώρον .... ει γαρ ψυχή Θεού χάριν ένοικον σχούσα προς ουρανόν ανέρχεται των ενταύθα λυθείσα .... πώς αν, το μη μόνον εν εαυτώ λαβών αυτόν τον προαιώνιον και μονογενή του Θεού Υιόν, την αέναον πηγήν της χάριτος, αλλά και γεννητικόν αναφανέν αυτού σώμα, ουκ από της γης προς ουρανόν ανελήφθη ; δια τούτο, το γεννήσαν εικότως σώμα συνδοξάζεται τω γεννήματι δόξη θεοπρεπεί και συνανίσταται, κατά το προφητικόν άσμα, το πρότερον τω αναστάντι τριημέρω Χριστώ, η Κιβωτός του αγιάσματος αυτού...... Ουκ ην δε χρεία και ταύτην έτι προς ολίγον, καθάπερ ο ταύτης Υιός και Θεός, διατρίψαι τη γη. Δια τούτο προς τον υπερουράνιον ευθύς ανελήφθη χώρον από του τάφου”. Στην Νήσο της Τήνου ο εορτασμός της Μεγαλόχαρης με τη θαυματουργή εικόνα προσλαμβάνει πανελλήνιο χαρακτήρα. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και στην Καταπολιανή της γειτονικής Πάρου, όπως και στην Παναγία Σουμελά. Μεγάλοι εορτασμοί λαμβάνουν χώρα στα Κύθηρα στην Παναγιά τη Μυρτιδιώτισσα, στο Μαρκόπουλο της Κεφαλονιάς η Παναγιά της Φιδούς όπου γεμίζει το προαύλιο, το καμπαναριό και ο ναός με μικρά φιδάκια (μόνον την ημέρα της εορτής) τα οποία θεωρούνται ιδιαίτερη ευλογία και είναι παντελώς ακίνδυνα, όπως και σε κάθε γωνιά της Ελληνίδος γης. «Η των ουρανών υψηλοτέρα υπάρχουσα, και των Χερουβίμ ενδοξοτέρα, και πάσης κτίσεως τιμιωτέρα», αυτή που είναι πιο ψηλά από τους ουρανούς, και έχει δόξα μεγαλύτερη από τη δόξα των χερουβικών δυνάμεων, αυτή που είναι πιο τιμημένη απ’ όλη τη δημιουργία του Θεού, που λόγω της υπερθαύμαστης καθαρότητάς της δέχθηκε μέσα της τον αΐδιο Θεό, «εν ταις του Υιού χερσί σήμερον την παναγίαν παρατίθεται ψυχήν, και συν αυτή πληρούνται τα σύμπαντα χαράς», ψάλλει θριαμβευτικά ο ιερός υμνογράφος. Με την κοίμησή της η μητέρα όλων των ανθρώπων, η Παναγία μας, δεν εγκατέλειψε τον κόσμο, ο ιερός υμνωδός το αποτυπώνει σαφέστατα αυτό :

“Εν τη Γεννήσει την παρθενίαν εφύλλαξας εν τη Κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες Θεοτόκε, μετέστης προς την ζωήν, Μήτηρ υπάρχουσα της Ζωής και ταις πρεσβείαις ταις σαις λυτρουμένη εκ θανάτου τας ψυχάς ημών”. Αντίθετα ευρισκόμενη δίπλα εις τον ηγαπημένον Υιόν της και Θεόν, με περισσή παρρησία πρεσβεύει υπέρ της Σωτηρία των ανθρώπων.