Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ

To Αγίασμα (παλαιά λιθογραφία). 

Καθιερώθηκε κατά τον 19^ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη, ως επέτειος των εγκαινίων του ναού και του παρεκκλησίου της Θεοτόκου στο Βαλουκλή. Ειδικότερα, περί τα μέσα του Ε΄ αιώνα, κατά παράδοση, ο Αυτοκράτωρ Λέων ο Θράξ, οικοδόμησε περικαλλή ναό προς τιμήν της Θεομήτορος, πλησίον κάποιας πηγής, της οποίας το νερό θεράπευε πολλές νόσους. Ο δε Αυτοκράτωρ Ιουστινινός, κατ΄ άλλη παράδοση, θεραπεύτηκε από το θαυματουργό αγίασμα και ως ευχαριστία οικοδόμησε εκεί μοναστήρι, με τα υλικά που περίσσευσαν από την αποπεράτωση της Αγίας Σοφίας. Ακολούθως. Στους χρόνους της Βασιλείας των Βασιλείου του Μακεδόνος και του υιού του Λεόντος του Σοφού (ΣΤ΄), αναφέρονται πολλά θαύματα του αγιάσματος, ενώ ο Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Ζ΄ ο

Η ιερά εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής - Βαλουκλή, η οποία εκλάπη
κατά τους τουρκικούς διωγμούς - βανδαλισμούς του Σεπτεμβρίου 1955.

Πορφυρογέννητος, θεωρείται θείον δώρο της Ζωοδόχου Πηγής προς την μητέρα του Ζωή. Με το πέρασμα του χρόνου, ο ναός υπέστη διάφορες ζημίες, ενώ κατεδαφίστηκε από τον σουλτάνο Βαγιαζήτ την περίοδο της Τουρκοκρατίας, προκειμένου με τα υλικά του να κτίσει το ομώνυμο τέμενος. Διασώθηκε μόνο το παρεκκλήσιο, το οποίο κατεστράφη υπό των γενιτσάρων το 1821. Παρόλα αυτά, οι χριστιανοί δεν έπαυσαν να επισκέπτονται το θαυματουργό αγίασμα και να τελούν πανηγύρεις κατά τις ημέρες της Καθαράς Δευτέρας, του Ευαγγελισμού και την Παρασκευή της Διακαινησίμου. Το 1833, ο Κωνσταντινουπόλεως Κωνστάντιος ο Α΄, έλαβε άδεια ανοικοδόμησης του ναού, ο οποίος εγκαινιάστηκε πανηγυρικά στις 2 Φεβρουαρίου του 1835, υπό του τότε Κωνσταντινουπόλεως Κωνστάντιου του Β΄ και δώδεκα συλλειτουργούντων αρχιερέων, παρουσία μεγάλου πλήθους ευσεβών χριστιανών. Κατά τον εσπερινό ψάλλεται η ακολουθία που συνέγραψε ο Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος, ενώ κατά τον όρθρο και το ποίημα κατ΄ ακροστιχίδα του ιδίου.

ΠΗΓΗ : ΘΗΕ, τομ. 5, Αθήναι 1964, στ.. 1242 κ.ε.