ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΟΥ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

«Εις έτους αψοζ΄ (1777) Αυγούστου 22 ημέρα γ΄, ήλθε ένας ασκητής καλούμενον Κοσμά ιερομονάχου και ημάς εδίδαξε ημέρας τρεις και έξω με σκαμνί έβαλε την διδαχήν και όλον τον κόσμον εδίδαξε και έκοψαν αι γυναίκες τα ασήμια και τα μεταξωτά φορέματα και μετά δεύτερον χρόνον ήλθε αύθις εδώ κάτως’ς την Μουζακιάν εις μίαν χώραν καλούμενην Κολικόνδασι και τον επίασαν  και τον έπνιγαν με σχοινί και το έρριξαν ΄ς το ποτάμι και τον έβγαλαν και τον ενταφίασαν εις άνωθεν χώραν. και γράφω την ημέραν όπου τον εσκότωσαν έτους αψοθ΄ (1779) αυγούστου κδ΄. Ημέρα ζ΄».

(Μηναίο του Αυγούστου (Βενετία 1772), που ανήκει στον Ι. Ναό του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου στο Κάστρο του Βερατίου).

«Εις τους χιλίους επτακοσίους εβδομήκοντα επτά εις τας είκοσι δύο του αυγούστου μηνός επέρασεν ένας ασκητής και αγιώτατος άνθρωπος εις όλα τα μέρη εις Γραικίαν και Αρβανιτίαν ήλθεν και εδώ εις τα Βελεγράδια και μας εδίδασκε άγια λόγια και εθαύμασαν οι χριστιανοί από τας διδαχάς αυτού και επήραν τόσον φόβον οι χριστιανοί και μάλιστα οι γυναίκες έκοψαν να μη φορούν ποκάμισα κόκκινα και άλλα κεντημένα με χρυσάφι και πολλά πράγματα έκαμεν οπού τις ημπορεί να τα γράψη^. αλλά ταύτα τα έγραψα δια ενθύμησιν των μεταγενεστέρων εγώ ο ελάχιστος Νικόλαος υιός Κωνσταντίνου Νόκας και έξαρχος και όποιος να τον αναγνώση ας με συγχωρήση και ας είναι συγχωρημένος. αμήν. και τω θεώ δόξαν».

(στην αριστερή πλευρά του Μηναίου του Μαρτίου (Βενετία 1558), που ανήκει στον Ι. Ναό του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου στο Κάστρο του Βερατίου).

ΠΗΓΗ : Ι.Κ.Δ., «ΕΝΘΥΜΗΣΕΩΝ ΗΤΟΙ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΥΤΕΡΑ», «ΝΕΟΣ ΕΛΛΗΝΟΜΝΗΜΩΝ», τομ. 16, 1922, σσ. 412 – 413.