ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΙΛΑΡΙΩΝΟΣ ΤΟΥ ΙΒΗΡΟΣ

Ιερά Μονή Ιβήρων.

Ὁ σεβάσμιος οὗτος ἄνθρωπος καὶ τῆς μοναχικῆς πολιτείας ἄκρος τηρητής, κατὰ τὴν σωζομένην παράδοσιν, κατήγετο ἐκ τῆς Γεωργίας τοῦ Καυκάσου, ὁπόθεν νεώτατος ἐλθὼν ἐμόνασε τὸ πρῶτον ἐν τῷ παρὰ τὴν Μονὴν τῶν Ἰβήρων Γεωργιανῷ Κελλίῳ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, μὴ εὑρίσκων ὅμως ἐν αὐτῷ τὴν ποθητήν του ἡσυχίαν, ἐλθὼν ἔλαβε παρὰ τῆς ἱερᾶς ἡμῶν Μονῆς τοῦ ἁγίου Διονυσίου τὸ «Κάθισμα τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ ἀδελφοθέου» εἰς ἀπόστασιν ἡμισείας ὥρας ἀπ’ αὐτῆς εὑρισκομένου, εἰς τόπον πάντη ἀκοινώνητον, ἐρημικὸν καὶ ἡσύχιον.

Εἰς τὸ ἡσυχαστήριον τοῦτο ὁ μακάριος Ἱλαρίων παρέμεινε μόνος ἐπὶ δεκαετίαν, ὑπὲρ ἄνθρωπον ἀγωνιζόμενος καὶ τῇ ἐλεημοσύνῃ τῆς Μονῆς καὶ εἴ τινος ἄλλου ἀρκούμενος πρὸς ζωοτροφίαν. Μετὰ ταῦτα εὐλογίᾳ τῆς Μονῆς προσέλαβεν ὡς ὑποτακτικὸν τὸν μετέπειτα διάσημον πνευματικὸν παπὰ Σάββαν, ὁπότε καὶ ἐκμαθὼν τελειότερον τὴν ἑλληνικὴν καὶ προχειρισθεὶς αὐτὸς πρῶτος εἰς ἱερομόναχον καὶ μετ’ ὀλίγον καὶ τῆς συνοδείας του, ἐλειτούργουν ἐναλλὰξ ἡμέραν παρ’ ἡμέραν, τοῦ ἑνὸς χρέη ψάλτου καὶ ἀναγνώστου ἐκτελοῦντος. Κατήρχοντο δὲ εἰς τὴν Μονὴν μόνον κατὰ τὰς ἀγρυπνίας τῶν μεγάλων ἑορτῶν, καὶ ἐνεθυμοῦντο οἱ ἕως ἐσχάτως ἐπιζήσαντες πατέρες τῆς Μονῆς, τὸν πολιὸν πνευματικὸν ἱστάμενον ἐν τοῖς «γεροντικοῖς» στασιδίοις, καθ’ ὅλην τὴν ἀγρυπνίαν ὄρθιον, μηδὲ κατὰ τὴν διακοπὴν ἀποχωροῦντα τῆς ἐκκλησίας, ἀλλὰ ἐν τῷ νάρθηκι προσκαρτεροῦντα ἕως οὗ ἡ λειτουργία ἄρξηται.

Τοσοῦτον εἰς μέτρον ἀρετῆς ἤλασεν (προχώρησε, ἀπὸ τὸ ρ. ἐλαύνω) ὁ ἀοίδιμος, ὥστε καὶ προορατικοῦ χαρίσματος ἠξιώθη, τῆς φήμης δὲ ταύτης καὶ μέχρι Ρωσσίας ἐξαχθείσης. Ὅτε τὰ πράγματα ἔβαινον πρὸς πόλεμον, τὸν «Κριμαϊκὸν» ὀνομασθέντα, περὶ τὸ 1859, ὁ Τσάρος ἢ τὸ ἐπιτελεῖον του ἀπέστειλαν ἐπὶ τούτῳ ἀνθρώπους των μὲ εἰδικὸν πλοῖον (ἱστιοφόρον) νὰ ἐρωτήσῃ τὸν ἀββᾶ Ἱλαρίωνα περὶ τῆς ἐκβάσεως ἑνὸς τοιούτου πολέμου πρὸς πᾶσαν σχεδὸν τὴν Εὐρώπην καὶ τὴν Τουρκίαν. Τοῦ δὲ ἀποποιουμένου καὶ αὐτῶν ἐπιμενόντων, παρέμεινε τὸ πλοῖον ἐπὶ τριήμερον ἐν τῇ ἀποβάθρᾳ τῆς Μονῆς καὶ ἐν τέλει ἔλαβον παρ’ αὐτοῦ τὴν ἀπάντησιν καὶ ἀπῆλθον.

Ὡς δὲ ἐγνώσθη παρὰ τρίτων, καὶ ἐκ τῶν ὑστέρων, ἡ πρόρρησις τοῦ ὁσίου Γέροντος ἐπαλήθευσε καθ’ ὅλα, καθότι εἶχε προείπῃ ὅτι εἰς αὐτὸν τὸν πόλεμον «ἡ Ρωσσία θὰ ταλαιπωρηθῇ, θὰ νικηθῇ ἐν τέλει, ἀλλὰ δὲν θὰ χάσῃ ἐδαφικῶς», ὡς καὶ ἐγένετο.

Διηγήσατο ἡμῖν σχετικῶς ὁ ἐν μακαριστοῖς ἤδη Γέρων Ἰάκωβος ὅτι «δόκιμος εἰσέτι ὢν καὶ ὀλίγας ἡμέρας ἔχων ἐν τῇ Μονῇ, ἀνῆλθον δι’ ἄλλην ἐργασίαν, ἀποσταλείς, εἰς τὸν ὑδροπρίονα τοῦ δάσους μικρὸν τοῦ «ἁγίου Ἰακώβου» ἀπέχοντα. Περιεργείᾳ καὶ πόθῳ κεντρισθεὶς εἰς γνωριμίαν τῶν οἰκητόρων του, πνευματικοῦ Ἱλαρίωνος καὶ Ἱερομονάχου Σάββα, αὐτοβούλως μετέβην εἰς συνάντησίν των, ἵνα καὶ τὴν εὐλογίαν των λάβω, διὰ τὴν καλογηρικήν μου ζωήν».

«Κατὰ σύμπτωσιν ὁ Γέρων πνευματικὸς ἐκάθητο ἔξω τῆς θύρας τοῦ οἰκίσκου καὶ ἐπὶ τῇ ἐμφανίσει μου ἀμέσως ἐφώνησεν, «ὁρίστε, τέκνον μου Ἰωάννη», ἐμοῦ ἐξαπορουμένου πόθεν τὸ ὄνομά μου ἔμαθε, καὶ ἐν ταυτῷ ἐξηγοῦντος ὅτι ἴσως ἐκ τῶν πατέρων τις ἀνελθὼν ἀνήγγειλεν αὐτῷ τοῦτο. Ἐν συνεχείᾳ ὁ Γέρων συμβουλεύων καὶ εὐχόμενός μοι ἵνα κάμω ὑπομονὴν καὶ ὑπακοήν, μοὶ προέτρεψε καὶ νὰ μὴ στενοχωροῦμαι διὰ τὸν τῇ προηγουμένῃ ἀναχωρήσαντα ἐκ τῆς Μονῆς αὐτάδελφον Γεώργιον, διότι αὐτὸς ἐκοινοβίασε σήμερον εἰς τοῦ Ξενοφῶντος καὶ θὰ εἶναι ἐκεῖ καλά, ὃ καὶ ἔμαθον διὰ γράμματός του μετ’ ὀλίγας ἡμέρας, ὅτι ἀκριβῶς τὴν ἡμέραν ἐκείνην προσελήφθη ὡς δόκιμος».

«Μετὰ ταῦτα μὲ εἰσήγαγεν εἰς τὸν ναΐσκον τοῦ ἁγίου Ἰακώβου καὶ μοὶ προέτρεψε νὰ βάλω τρεῖς μετανοίας καὶ ἀσπασθῶ τὴν ἁγίαν εἰκόνα του, ὅταν δὲ ἐποίησα τοῦτο καὶ ἀνηγέρθην, μετὰ πατρικῆς οἰκειότητος θέσας τὴν χεῖρα ἐπὶ τοῦ ὤμου μου μοὶ εἶπε· «νὰ ἀγαπᾶς καὶ νὰ εὐλαβῆσαι τὸν συνώνυμόν σου αὐτὸν Ἀπόστολον, θὰ εἶναι ὁ καλλίτερος προστάτης σου».

Ἐμοῦ δὲ νομίσαντος ὅτι ἔκαμε λάθος περὶ τὸ ὄνομα καὶ ἀντειπόντος «δὲν λέγομαι Ἰάκωβος, πάτερ, Ἰωάννης ὀνομάζομαι», «θὰ γίνῃς καὶ Ἰάκωβος», ἀπεκρίθη, «καὶ μόνον σὺ νὰ γνωρίζῃς ἕως ὅτου γίνῃς καλόγηρος ὅσα ἤκουσες σήμερον ἀπὸ ἕνα μωρὸν γέροντα». Καὶ ὄντως καὶ τοῦτο ἐπηλήθευσεν, ἀλλ’ ὁ ἅγιος πνευματικὸς δὲν εὑρίσκετο πλέον ἐν τῇ ζωῇ ὅταν ἔγινα μοναχός, καὶ δὲν διέτρεχε τὸν κίνδυνο τῆς φιλοδοξίας, προϊδὼν καὶ ἐν τούτῳ τὸν θάνατόν του».

Ἦτο τὸ εἶδος κάλλιστος, ὡς ὅλοι οἱ συμπατριῶται του Ἴβηρες, ὑψηλὸς καὶ μακρόθριξ, ἐν γήρει δὲ λευκοπόλιος, γλυκὺς τοὺς τὲ τρόπους καὶ τὴν ὁμιλίαν, τὸ ξενίζον ἐν αὐτῇ μέχρι τέλους διαφαινομένου. Προσηνὴς εἰς πάντας, δὲν ἔκρυπτε τὴν προτίμησίν του πρὸς πᾶν τὸ ἑλληνικόν, ἐφ’ ᾧ καὶ προυτίμα τὴν μετὰ τῶν Ἑλλήνων ἀναστροφὴν καὶ συμβίωσιν καὶ τὴν ἐν αὐτῇ τῇ γλώσσῃ προσευχήν, ἀνάγνωσιν καὶ λειτουργίαν.

Οἱ Ρῶσσοι τὸν ηὐλαβοῦντο ὑπερβαλλόντως καὶ τὸν προσεκάλουν συχνὰ ὡς ρωσσομαθῆ δι’ ἐξομολόγησιν εἰς τὴν Μονήν· ὅθεν μεταβὰς ἐκεῖσε διὰ τὸν σκοπὸν αὐτὸν τὴν Τεσσαρακοστὴν τοῦ σωτηρίου ἔτους 1864 ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ τὴν 14ην Φεβρουαρίου, ὡς ἀναγράφεται ἐν τῷ μοναχολογίῳ τῆς Μονῆς μας.

Προαισθόμενος τὸν θάνατόν του ἀφῆκεν ἐντολὴν τῷ ὑποτακτικῷ του πνευματικῷ παπᾷ Σάββᾳ, εὑρισκομένῳ καὶ αὐτῷ τότε εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Ρωσσικοῦ, ὅπως τὸ λείψανόν του μὴ ταφῇ ἐκεῖσε, διότι οἱ Ρῶσσοι θὰ τῷ ἀπένειμον τιμὰς καὶ ἴσως μετέπειτα καὶ ἁγιότητα, ἀλλὰ νὰ τὸ μεταφέρῃ εἰς τὸ ἄνωθεν τῆς Μονῆς τῶν Ἰβήρων Γεωργιανὸν Κελλίον τοῦ «Θεολόγου» ὅπου ἡ πρώτη του μετάνοια, καὶ μετὰ τριετίαν ἀνακομίσῃ τὰ ὀστά του εἰς τὸ κοιμητήριον τῆς Μονῆς τοῦ ἁγίου Διονυσίου, ὅπερ καὶ ἐξετέλεσεν ὁ ρηθεὶς πνευματικός, τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ρωσσικοῦ μετὰ πολλῶν τιμῶν συνοδευσάντων τὸ τίμιον λείψανον μέχρι τῆς τελευταίας του κατοικίας.

Ὡσαύτως καὶ τὴν ἀνακομιδὴν ποιησάμενος ὁ παπὰ Σάββας μετέφερε τὰ ὀστὰ εἰς τὴν Μονήν μας, τῇ θερμῇ δὲ παρακλήσει του πρὸς τὸν Καθηγούμενον καὶ τοὺς πατέρας, ἐπετράπη αὐτῷ δι’ εὐλογίας καὶ ἔλαβε τὴν κάραν τοῦ μακαρίου Γέροντός του εἰς τὴν ἐν Κατουνακίοις Καλύβην του τῆς τοῦ «Κυρίου Ἀναστάσεως» ὅπου μετῴκησε μετὰ τὴν κοίμησιν τοῦ Γέροντός του.

Ὁ δὲ πανάγαθος Θεὸς ὁ δοξάζων τοὺς πιστῶς αὐτῷ λατρεύσαντας ἔργῳ καὶ λόγῳ διὰ βίου παντός, ηὐδόκησε καὶ ἐπεφαίνετο καθ’ ἑκάστην Παρασκευήν, ἐπὶ τριετίαν ὅλην, φῶς οὐράνιον ἐπὶ τῆς Καλύβης ταύτης (ἀλλοῦ ὁ μακαριστὸς συγγραφέας ἔγραφε πιὸ συγκεκριμένα ὅτι τὸ φῶς φαινόταν «κατερχόμενον ἐπὶ τοῦ τάφου» τοῦ παπᾶ Σάββα (Ὁδηγὸς πνευματικοῦ καὶ ἐξομολογουμένου), τὸ ὁποῖον ἔβλεπον ἐκ τῆς ἀπέναντι Σκήτεως τῆς ἁγίας Ἄννης πολλοὶ τῶν ὁσίων πατέρων, καὶ τοῦτο (κατ’ ἐξήγησιν τῶν ἁγίων πνευματικῶν) ἐπειδὴ ὁ ἀείμνηστος καθ’ ὅλον τὸν μοναχικόν του βίον τὰς Παρασκευὰς ἐνήστευεν ἀπολύτως μήτε ὕδατος γευόμενος ἐν αὐταῖς.

ΠΗΓΗ : ΑΡΧΙΜ. ΓΑΒΡΙΗΛ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΟΥ (+), ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ, εκδ. «ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ», ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1994, σ. 65 κ.ε.