H ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΩΔΟΣ ΟΣΙΑ ΚΑΣΣΙΑΝΗ

Απαντάται και ως Κασιανή, Κασία, Κασσία, Εικασία ή και Ικασία, στα διάφορα χειρόγραφα των χρονογράφων. Περί του βίου της, ο Σωφρόνιος Ευστρατιάδης αναφέρει ότι ήτο κόρη ορφανή από οικογένεια ευπατρίδων, σοφή και όμορφη, ευσεβέστατη παρθένος και οσία ασκήτρια», η οποία έγραψε τα έργα της στους χρόνους του Αυτοκράτορα Θεόφιλου (829-842). Πρώτη ιστορική αναφορά περί αυτής έχουμε από τον Γεώργιο Αμαρτωλό - αρχές του 10^ου αιώνα – (Migne PG 110,1008) και αργότερα προς τα τέλη του 10^ου αιώνα από τον Μάγιστρο Συμεών. Σύμφωνα με τον τελευταίο, η Ευφροσύνη, μητέρα του Αυτοκράτορα Θεόφιλου, επιθυμώντας να δώσει σύζυγο στον υιό της, κάλεσε κάποια ημέρα στο παλάτι, μια ομάδα από κοπέλες, από ολόκληρη την Αυτοκρατορία μεταξύ των οποίων και οι όμορφη Εικασία μαζί με τη Θεοδώρα. Σε αυτήν που θα διάλεγε, θα έδιδε ένα χρυσό μήλο. Εκπλαγείς  από το κάλλος της Εικασίας, της είπε : «ως αρ΄ εκ γυναικός ερύη τα φαύλα», εννοώντας την Εύα, για να λάβει την εύστοχη απάντηση της Εικασίας : «αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα». Θεωρηθείσα η απάντηση που έδωσε η Εικασία τρόπον τινά προσβολή από τον Θεόφιλο, διάλεξε ως σύζυγό του, την εκ της Παφλαγονίας, Θεοδώρα. Κατόπιν, η Κασιανή, κατασκεύασε Ιερά Μονή, όπου αφιέρωσε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής της στον Θεό, ζώντας ασκητικά και εγκαταλείποντας πολλά συγγράμματα (Migne PG 109, 685). Υμνογραφικό έργο : το περίφημο τροπάριο της Κασσιανής : «Κύριε οι εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή», το οποίο ψάλλεται στον όρθρο της Μ. Τετάρτης. Κατά παράδοση δε, όταν συνέγραφε το ανωτέρω τροπάριο, δέχθηκε την επίσκεψη του παρ΄ ολίγον συζύγου της, Αυτοκράτορα Θεόφιλου, και εγκατέλειψε τη συγγραφή στο στίχο που λέγει : «κρότον τοις ωσίν ηχηθείσαν». Ο δε Θεόφιλος μη καταφέρνοντας να τη βρει, διάβασε τον ύμνο και προσέθεσε σε αυτόν το κομμάτι που ταίριαζε και δεν αλλοίωνε την συνοχή του : «τω φόβω εκρύβη». Η Κασσιανή συνέθεσε ακόμη τους πρώτους 4 ειρμούς του κανόνα του Μ. Σαββάτου. Σημαντικό είναι και το πρώτο δοξαστικό του Εσπερινού των Χριστουγέννων : «Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης….» κ.α. Κλείνοντας να σημειώσουμε ότι η Κασσιανή, εκτός από υμνωδός ήταν και μελωδός, συγγράφουσα την μουσική των ύμνων που συνέθετε. Η Αγία μας Εκκλησία εορτάζει την μνήμη της, την 7^η Σεπτεμβρίου.

ΠΗΓΗ : «ΘΗΕ», τομ. 7, Αθήναι 1965, στ. 385-389.