Η ΤΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ

Τη παραμονή της Γεννήσεως του Χριστού χτυπούσαν οι καμπάνες του πανίερου ναού της Αναστάσεως περί την 9^η ώρα και η πατριαρχική πομπή ξεκινούσε από το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων για τη Βηθλεέμ. Της πομπής προηγούνταν 12 έφιπποι πολιτοφύλακες σε δύο σειρές και έξι ραβδούχοι του Πατριαρχείου με χρυσές στολές. Ακολουθούσε η άμαξα του Γέροντος Δραγουμάνου μαζί με τον Μέγα Αρχιδιάκονο, από πίσω η άμαξα του Πατριάρχη η οποία έφερε τα παράσημα του συνοδευόμενου από τον Γέροντα Αρχιγραμματέα. Στο τέλος έρχονταν οι άμαξες των συλλειτουργούντων Αρχιερέων και των λοιπών διακονητών. Η πομπή πορευόμενη με μεγαλοπρέπεια και επισημότητα έφτανε στη Μονή του Προφήτη Ηλία, όπου ο Ηγούμενος υποδέχονταν το Πατριάρχη και τη συνοδεία του σε σκηνή, για μια μικρή ανάπαυλα. Τότε προσέρχονταν οι προύχοντες της Βηθλεέμ και της Μπεντζαλά για να υποδεχθούν και να λάβουν την ευλογία του Πατριάρχη και όλοι μαζί εν πομπή συνέχιζαν το ταξίδι και έφταναν περί την 12^η το μεσημέρι στην αυλή του ναού της Γεννήσεως. Ο Πατριάρχης συναντούνταν με τους κληρικούς της Βηθλεέμ οι οποίοι τον ανέμεναν προς υποδοχή ενδεδυμένοι με τις ιερατικές τους στολές. Κατόπιν, ο Πατριάρχης ενδύονταν τον πατριαρχικό μανδύα και ο Πατριαρχικός επίτροπος της Βηθλεέμ απάγγελε σύντομη προσφώνηση (στο περίβολο του ναού), ενώ με το τέλος της οι ψάλτες έψαλλαν το απολυτίκιο της Γεννήσεως. Εν συνεχεία η πομπή με αργό βήμα πλησίαζε προς το ναό και δύο διάκονοι θυμιάτιζαν κατά διαστήματα τον Μακαριότατο ο οποίος ευλογούσε το πιστό λαό. Η ιερά πομπή εισέρχονταν στο καθολικό του ναού της Γεννήσεως από τη μεγάλη πύλη και κατέβαινε στο Άγιο Σπήλαιο διαμέσου της νότιας θύρας, όπου θυμίαζε και προσκυνούσε ο Πατριάρχης και ανέμενε ώσπου να προσκυνήσουν και οι λοιποί Αρχιερείς. Απ΄ εκεί κατευθύνονταν στη παρακείμενη Φάτνη, την οποία θυμίαζε και προσκυνούσε. Μετά, από τη βόρεια θύρα του σπηλαίου, η πομπή ανέβαινε στο καθολικό, όπου ξεκινούσε η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών. Ο Πατριάρχης διάβαζε το πρώτο Ευαγγέλιο και κατόπιν θυμίαζε το Άγιο Σπήλαιο, τη Βασιλική της Γεννήσεως και το εκκλησίασμα, όπως και οι Αρχιερείς. Στην ακολουθία των Μεγάλων Ωρών παρευρίσκονταν και οι πρόξενοι των Ορθοδόξων κρατών. Κατά την ακολουθία έως και της 4:30 μ.μ., οι προσκυνητές κατέβαιναν στο Άγιο Σπήλαιο για να προσκυνήσουν το τόπο της γέννησης του Χριστού. Την δεκάτη εσπερινή ώρα ο Πατριάρχης με τη συνοδεία του κατέρχονταν στη Βασιλική της Γεννήσεως του Χριστού, διαμέσου της πύλης δίπλα στη κτιστή κολυμβήθρα, και περιβαλλόμενος το μανδύα ενώπιον του  κλήρου και των ψαλτών, εισέρχονταν στο θρόνο του καθολικού και άρχιζε με μεγαλοπρέπεια και επισημότητα ο όρθρος των Χριστουγέννων. Την ώρα που ψάλλονταν ο πολυέλαιος «Δούλοι Κύριον», το ιερατείο λάμβανε καιρό και ενδύονταν τις ιερατικές στολές. Κατόπιν, ενδύονταν ο Πατριάρχης και οι Αρχιερείς στο Άγιο Βήμα και μετά τη συμπλήρωση του πολυέλαιου οι ιερείς και οι διάκονοι τάσσονταν σε δύο σειρές από της Ωραίας πύλης έως της νότιας θύρας του σπηλαίου, κρατώντας λαμπάδες στα χέρια τους. Τότε εμφανίζονταν ο Πατριάρχης με τους Αρχιερείς και έψαλλαν αργά το «Δεύτε ίδωμεν πιστοί οι εγεννήθη ο Χριστός…..». Έτσι μετέβαιναν στο Άγιο Σπήλαιο για να δουν που γεννήθηκε ο Χριστός περί τα μεσάνυκτα, όπου ο Πατριάρχης θυμίαζε το Άγιο Σπήλαιο και τη Φάτνη και κατόπιν άρχιζαν να ψάλλουν τα μεγαλυνάρια : «Μεγαλυνομέν Σε, Ζωοδότα Χριστέ, και τιμώμεν την Αγίαν Σου Γέννησιν, δι΄ ης έσωσας ημάς εκ της φθοράς». «Μεγαλυνομέν Σε, Ιησού Βασιλεύ, εν τη φάτνη των αλόγων ανέκεισο, των ανθρώπων αλογίαν καταργών». «Μεγαλυνομέν Σε, Ιησού ο Θεός, εκ Παρθένου ως βροτός σάρκα είληφας, εν Σπηλαίω γεννηθείς ο Πλαστουργός». Στη συνέχεια ψάλλονταν οι αναβαθμοί του τετάρτου ήχου και διαβάζονταν το Ευαγγέλιο του όρθρου από το Πατριάρχη. Ακολουθούσε δέηση υπό του Πατριάρχη και μετά ψάλλωνταν αργά η Καταβασία των Χριστουγέννων «Χριστός γεννάται δοξάσαται…». Τότε η Πατριαρχική πομπή με τάξη εξέρχονταν από το Άγιο Σπήλαιο δια της βόρειας θύρας και έκαμε λιτανεία (τρις) στο καθολικό του ναού, ενώ στο κέντρο κάτω από το πολυέλαιο γίνονταν δέηση και συνεχίζονταν ο όρθρος και η Πατριαρχική Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων μετά των Αρχιερέων, εκ των οποίων ο τρίτος τελούσε την ιερουργία στο Άγιο Σπήλαιο.

ΠΗΓΗ : ΤΙΜΟΘΕΟΥ Π. ΘΕΜΕΛΗ, ΑΝΑ ΤΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ, ΕΝ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΟΙΣ 1909, σελ. 113 - 115.